• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقویت و تضعیف اعتماد به نفس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: اعتماد به نفس، تقویت، تضعیف، عجب، تکبر، خودخواهی.

پرسش: اعتماد به نفس یعنی چه؟ چه چیزهایی باعث تقویت آن و چه چیزهایی باعث تضعیف آن می‌شود؟ آیا باعث عجب یا تکبر و خودخواهی نمی‌شود؟ یک فرد دارای اعتماد به نفس دارای چه ویژگی‌هایی است؟

پاسخ: اعتماد به نفس توانایی ابراز وجود و مطرح نمودن شخصیت به صورت متعادل است. برخی عوامل تقویت اعتماد به نفس عبارت‌اند از: ارزیابی امکانات و محدودیت‌های خود، ثبت و یادآوری نقاط درخشان زندگی، تلقین به نفس، احراز شایستگی در عمل، مطالعه زندگی‌نامه بزرگان، توسعه اطلاعات عمومی، تقویت ارتباط با خدا، تقویت اراده، تمرکز فکر، پرهیز از کم‌رویی، جامعه‌پذیر بودن، متبسم بودن و انتقادپذیر بودن.




جواب شما را در قالب چهار بخش مطرح می‌نمایم.
الف. تعریف اعتماد به نفس؛
ب. عوامل تقویت؛
ج. آیا اعتماد به نفس باعث خودخواهی نمی‌شود؛
د. ویژگی‌های افراد دارای اعتماد به نفس.


برای اعتماد به نفس تعاریف مختلفی بیان شده است؛ از جمله آن‌ها:
۱. اعتماد به نفس توانایی ابراز وجود و مطرح نمودن شخصیت به صورت متعادل است؛
[۱] شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۱۴، سروش، ۱۳۸۰ ش.

۲. اعتماد به نفس آگاهی داشتن به استعدادها، توانمندی‌ها (جسمی، روحی، عاطفی، ذهنی) ارزش انسانی خود (نزد خدا، مردم، خانواده) و جایگاهی که هر کس در این دنیا دارد، قلمرو این آگاهی نه‌تنها به شناخت توانایی‌ها و استعدادها مربوط می‌شود، بلکه شناخت معایب و کاستی‌ها را نیز جهت برطرف کردن آن‌ها دربر می‌گیرد.


عوامل تقویت اعتماد به نفس بدین شرح است:

۳.۱ - ارزیابی امکانات و محدودیت‌های خود

[۲] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۸-۶، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).


۳.۲ - تطابق واقع‌بینانه بین توانایی‌ها و محدودیت‌ها

اگر کسی پیش از توانایی خود از خود انتظار داشته باشد، او گامی برخلاف اعتماد به نفس برداشته است.

۳.۳ - ثبت و یادآوری نقاط درخشان زندگی

[۳] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۸-۶، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).

فهرستی از موفقیت‌های کوچک و بزرگ گذشته خود تهیه کنید، هرازگاهی آن را مرور کنید؛ یادآوری و مرور آن به شما یک نوع مسرت باطنی می‌دهد.

۳.۴ - تلقین به نفس

[۴] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۸-۶، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).

مغز حتی در خواب نیز در حال فعالیت و پردازش اطلاعات است، قبل از خواب جملات مثبتی را به خود تلقین کنید؛ این امر اگر تکرار شود، اثر با دوام در شخصیت شما بر جای می‌گذارد.

۳.۵ - احراز شایستگی در عمل

[۵] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).

کارهای محول‌شده به خود را (کوچک و بزرگ) به‌خوبی انجام دهید و با این کار مهر تأییدی از طرف دیگران بر رفتار و عمل خود دریافت کنید. معمولاً افرادی که کارهای خود را نیمه‌تمام رها می‌کنند، احساس خوبی در مورد خودشان ندارند. ملاک ارزیابی شخصیت صرفاً در کارهای بزرگ ظاهر نمی‌شود؛ بلکه در چگونگی انجام کار تجلی می‌یابد.

۳.۶ - مطالعه زندگی‌نامه بزرگان

[۶] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).

این کار به شما نیرو می‌دهد که در مقابل سختی‌ها سر فرود نیاورید و توانایی‌های خود را بسیج کنید و به جنگ ضعف‌های خود بروید. این کار باعث می‌شود که شما به جنبه‌های مثبت شخصیت، زندگی و انسان‌ها بیشتر توجه داشته باشید، اغلب انسان‌های موفق بر اثر تلاش، بردباری، تحمل فقر و نداری به مراتب عالی رسیده‌اند؛ فقط کافی است شما زندگی افراد موفق را مطالعه کنید این کار بهتر است به طور روزنامه و ۵ الی ۱۰ دقیقه انجام شود تا اثربخش‌تر باشد.

۳.۷ - توسعه اطلاعات عمومی

[۷] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).

اطلاعات عمومی به شما فرصت می‌دهد که با آمادگی در مباحث گوناگون به بحث و تبادل‌نظر بپردازید و با تشویق‌های دیگر مواجه شوید و نیرو بگیرید تا گامی بلندتر بردارید.

۳.۸ - تقویت ارتباط با خدا

[۸] شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).

برای موفقیت خود به خداوند توکل و توسل داشته باشید و از او بخواهید در تنهایی‌ها و ناامیدها دست‌گیری کند؛ چشم امید از غیر او بستن و به او پیوستن، اعتماد به نفس شما را تقویت می‌کند.

۳.۹ - تقویت اراده

اعتماد به نفس امری اکتسابی است،
[۹] شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۱۴، سروش، ۱۳۸۰ ش.
انسان‌های شاخص تنها با همت خویش آن اطمینان‌خاطر و اعتماد به نفس را ذره ذره ‌اندوخته‌اند.

۳.۱۰ - تمرکز فکر

مثل ذره‌بین عمل کنید، نور را متمرکز کنید و آتش ایجاد کنید؛ یعنی از پراکنده کاری پرهیز کنید. اگر توانایی‌های شما یک‌جا جمع شود، موفق‌تر خواهید بود. (به داشته‌های خود تمرکز بخشید.)
[۱۰] حقیقی، محمد علی، تکنولوژی و مهندسی فکر، ص۲۴۱، انتشارات فراروان، چاپ چهارم، ۱۳۸۲ ش.


۳.۱۱ - پرهیز از کم‌رویی

متین و جدی باشید، و با خود‌کم‌بینی و کم‌رویی مبارزه کنید؛ بدانید که کم‌رویی یک معلولیت اجتماعی است.

۳.۱۲ - جامعه‌پذیر بودن

در جمع نظر دهید (جامعه‌پذیری).

۳.۱۳ - متبسم بودن

خندان و متبسم باشید.

۳.۱۴ - انتقادپذیر بودن

[۱۱] لیندن فیلد، گیل، اعتماد به نفس برتر، ص۱۳۶، حمید و نگار اصغری‌پور، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش (اقتباس).
جواب انتقاد را با انتقاد ندهید؛ سعی کنید با خوب شنیدن انتقادها زمینه خودشناسی (شناخت ضعف و نکات قوت) را فراهم آورید و هم‌چنین از انتقاد سازنده و محترمانه نترسید.


ج.آیا اعتماد به نفس باعث غرور و تکبر نمی‌شود؟
اعتماد به نفس فرد دین‌دار ریشه در خودشناسی و عزت نفس دارد؛ یعنی انسان با تأمل در خود به نکات قوت و ضعف خود آشنا شود. وقتی انسان واقع‌بین می‌شود، یعنی باخبر می‌شود که او توانایی محض نیست و نقاط ضعف هم در او هست، دیگر مجالی برای غرور برایش باقی نمی‌نماند. از طرفی هم با توجه به ضعف خود که از خودشناسی به دست آورد، مأیوس و ناامید نمی‌شود؛ چراکه بعد دیگر خود یعنی به توانایی‌ها و استعدادهای بالفعل و بالقوه خود آگاه است و می‌داند که انسان تا مرز خلیفه الهی و برتر شدن از ملائک جای رشد دارد (اعتدال در توجه به نقاط ضعف و قوت)؛ از سویی دیگر در عوامل تقویت اعتماد به نفس گفتیم یکی از عوامل مهم تقویت به نفس خداباوری و توکل به خداست؛ کسی که می‌داند لحظه به لحظه از نیروی بی‌کران حق قدرت و زندگی می‌گیرد، هر لحظه خودش را نیازمند او می‌داند، داشته‌هایش را از او می‌داند و برای رشد بیش‌تر توسل و توکل بیش‌تر را توشه و زاد راه خود می‌کند. این امر برای او غرور نمی‌آورد؛ برعکس این خودشناسی که این‌جا حاصل می‌کند، زمینه‌ساز خداشناسی او می‌گردد که «مَنْ عَرَفَ نفسَه فقد عَرَفَ ربَّه».


۱. داشتن احساس مثبت به خود، خدا، زندگی و مردم، و روابط با آن‌ها؛
[۱۲] نینوایی، ژیلا، اعتماد به نفس راه خوش‌بختی، ص۲۴، ندای فرهنگ، چاپ دوم، ۱۳۷۵ ش.

۲. داشتن اعتدال؛
۳. توجه به باورهای دینی و نقش سازنده آن‌ها در زندگی؛
۴. شکست و سختی‌ها را مقدمه پیروزی می‌دانند؛
۵. مشورت با دیگران و استفاده از تجارب دیگران، برای زندگی خوب اهداف (ابتدایی، متوسط و نهایی) با توجه به اولویت دارند.
۶. بهره‌مندی از نشاط روحی و سلامت جسمی و هر شب به مرور برنامه‌های روز خود می‌پردازند (برای رفع عیوب) ـ برنامه‌ریزی دارند.
[۱۳] جزوه شماره هفت مرکز مشاوره حوزه علمیه قم، آثار و راه‌های اعتماد به نفس، ص۵.

۷. نظارت و کنترل احساسات و عواطف؛ (محرک اصلی احساس‌ها و عواطف مغز است، با کنترل آن رفتار را نیز کنترل کرده‌ایم)
۸. ثروت را به خدمت می‌گیرند، نه این‌که خود خادم ثروت باشند.
۹.از نیازمندان دست‌گیری می‌کنند.
و در یک کلام آن‌گونه که انتظار انبیا بود، در مسیر حق گام برمی‌دارند؛ هر روز گامی به جلوتر می‌نهد، عیب‌های خود را کم‌تر و صفات خوب خود را بیش‌تر می‌سازند، و مطیع دستورات الهی‌اند.


۱. اعتماد به نفس برتر، گیل لنیدن فیلد، ترجمه حمید و نگار اصغری‌پور، جوانه رشد.
۲. غلبه بر کم‌رویی، پل ژاگو، ترجمه حسین بنی‌احمد، قفنوس.
۳. اعتماد به نفس راه خوش‌بختی، ژیلا نینوایی، ندای فرهنگ.


۱. شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۱۴، سروش، ۱۳۸۰ ش.
۲. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۸-۶، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۳. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۸-۶، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۴. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۸-۶، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۵. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۶. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۷. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۸. شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، ص۹-۸، انتشارات تزکیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش (اقتباس).
۹. شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۱۴، سروش، ۱۳۸۰ ش.
۱۰. حقیقی، محمد علی، تکنولوژی و مهندسی فکر، ص۲۴۱، انتشارات فراروان، چاپ چهارم، ۱۳۸۲ ش.
۱۱. لیندن فیلد، گیل، اعتماد به نفس برتر، ص۱۳۶، حمید و نگار اصغری‌پور، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش (اقتباس).
۱۲. نینوایی، ژیلا، اعتماد به نفس راه خوش‌بختی، ص۲۴، ندای فرهنگ، چاپ دوم، ۱۳۷۵ ش.
۱۳. جزوه شماره هفت مرکز مشاوره حوزه علمیه قم، آثار و راه‌های اعتماد به نفس، ص۵.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تقویت و تضعیف اعتماد به نفس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۶/۳۰.    



جعبه ابزار