تفکرات ناروا نسبت به معصومان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: معصومان (علیهم‌السّلام)، افکار منفی.
پرسش: مدتی است که درباره معصومان به طور ناخواسته تفکرات بسیار ناروایی به ذهنم می‌رسد، علت این چیست؟ و چه‌گونه باید آن را درمان کرد؟
پاسخ:
سؤال شما بسیار کلی است و این مشکل می‌تواند روی یک پیوستار از مسئله‌ای ساده تا اختلالی مرضی قرار گیرد و ما به خاطر اطلاعات اندکمان نسبت به سابقه و تاریخچه زندگی شما و زمینه خانوادگی، شدت و مدت مشکل و سن شما، زمان بروز، مدت دوام افکار و ... نمی‌توانیم قضاوتی دقیق داشته باشیم؛ اما با توجه به مطالب یادشده نکاتی بیان می‌داریم که ان‌شاء‌الله مفید واقع گردد.
این امر می‌تواند علل مختلفی داشته باشد:
بی‌تردید
شیطان، دشمن قسم‌خورده ماست و از طرف دیگر نیز می‌دانیم که ائمه واسطه
فیض الهی و مجرای فیوضات و نعمت‌های الهی به سوی بندگان‌اند و از کانال
ائمه (علیهم‌السّلام) است که
خیرات و
برکات زیادی به ما می‌رسد و شیطان از این موضوع بسیار نگران می‌شود و سعی دارد که مانع
هدایت ما گردد. پس طبیعی است که تلاش کند ما را از مرکز
برکت و
خیر دور کند و حتی ما را نسبت به آن انوار قدسی بدبین کند. بنابراین ما باید با هوشیاری کامل
عمل کنیم، به افکار ناروا توجهی نکنیم و مانع کمک
نفس اماره به شیطان شویم.
گاهی نیز
شیطان انسی یعنی دوستان ناسالم و بد، باعث بروز چنین افکاری می‌شوند؛ چون نفس، رفتار و افکار دوست روی
انسان اثر می‌گذارد.
گاهی مواقع این افکار به خاطر وجود شبهات و سؤالات بدون جواب نسبت به ائمه (علیهم‌السّلام) است.
گاهی نیز این امر نشانگر اختلال و بیماری است.
برای مبارزه با این موارد توصیه می‌شود به نکات ذیل عمل کنید.
هنگام هجوم این افکار ذکر
لا اله الا الله و
لا حول و لا قوة الا بالله را زیاد زمزمه کنید.
در روایتی از
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌خوانیم «هیچ مؤمنی نیست مگر این‌که در هر چهل روز، دچار
وسوسه می‌شود؛ پس هرگاه وسوسه رخ نمود، دو رکعت نماز بگذارید و از وسواس به خدا پناه برید».
پس در واقع به تعبیری می‌توانیم چنین استفاده کنیم
مؤمن برای ارتقای درجه خود گاهی به این شکل امتحان می‌شود و
امتحان او نیز متناسب با رتبه ایمان اوست و این امر خود زمینه‌ای است تا انسان با تلاش و مجاهدت از آن بگذرد و به کمال بالاتری برسد و رابطه عاطفی بیش‌تری با
امامان خود برقرار سازد.
اگر دوستانی دارید که رابطه عاطفی و ... آن‌ها با ائمه (علیهم‌السلام) خوب نیست، از آن‌ها فاصله بگیرید؛ چون ممکن است آن‌ها مسائلی را بی‌ادبانه در قالب لطیفه، جوک و ... به امامان نسبت دهند و این امور در نفس شما اثر بد گذارد. در عوض بر دوستان خود که رابطه صمیمی با ائمه (علیهم‌السلام) دارند، اضافه کنید.
تلقین به نفس می‌تواند اثر مثبتی بر دفع این افکار، تقویت
اعتماد به نفس، ستیز با شیطان و درمان بیماری‌های روانی داشته باشد.
بنابراین با جملات مثبت تأکیدی به ضمیر ناخودآگاه خود، پیام‌های مثبت بفرستید تا افکار منفی پاک گردد و نگرش شما مثبت شود.
با افکار جایگزین نیز می‌توانید به جنگ آن‌ها بروید؛ از جمله افکار جایگزین، می‌تواند ذکر لا اله الا الله، زمزمه اشعاری در مدح ائمه باشد. از ملامت و سرزنش افراطی خود نسبت به این افکار نیز خودداری کنید؛ چون ناخواسته و بدون
اراده شما بوده است و گناهی مرتکب نشده‌اید.
توصیه می‌کنیم در این مواقع به خلوت پناه نبرید و سعی کنید در جمع باشد و با آن‌ها گفت‌وگو کنید و مجال ورود این افکار را کم کنید.
تمرین
کنترل افکار نیز می‌تواند کمک خوبی برای دوری از مشکل یاد شده باشد. سعی کنید با ذهن خود تمرین و کار کنید؛ به عنوان مثال با انتخاب موضوعی سعی کنید آن را از ابعاد مختلفی بسنجید. ممکن است وسط کار، فکر از کنترل شما خارج شود و گریزان گردد. این مهم نیست، شما باید دوباره سررشته فکر خود را به دست بگیرید و آن‌قدر تمرین کنید تا بر فکر سوار شوید و مهار آن را به دست بگیرید.
گاهی افکار ناروا به دلیل ورود شبهات جدید و بدون جواب به ذهن است. توصیه می‌کنیم اگر شبهه‌ای در ذهن نسبت به رفتار،
سیره و منش ائمه (علیهم‌السّلام) دارید، سریع آن را با کارشناس امور دینی در میان بگذارید و تا به جواب نرسیده‌اید، از تلاش خود دست برندارید. گاهی این سؤالات و شبهات به ما کمک می‌کند تا با زوایای جدیدی از ابعاد شخصیت آسمانی ائمه (علیهم‌السّلام) آشنا شویم و رابطه عاطفی ما با آن‌ها مستحکم‌تر شود؛ البته گاهی انسان در
زندگی با بلاها و گرفتاری‌های مختلفی روبه‌رو می‌شود و انتظار دارد که ائمه (علیهم‌السّلام) در آن مسائل تصرف کنند و آن موانع را برطرف سازند؛ اما این اتفاق نمی‌افتد و او به ائمه (علیهم‌السّلام) بدبین می‌شود؛ اما نمی‌داند که حتی ائمه (علیهم‌السّلام) در کار خود نیز نیاز به
اذن الهی دارند و آن‌ها طبق آن‌چه
خدا می‌خواهد و به مصلحت ماست عمل می‌کنند و باز نمی‌داند گاهی چیزی به صلاح ماست و ما نمی‌دانیم.
اگر احساس می‌کنید افکارتان از
اختیار شما خارج است و باعث اذیت شما می‌گردد، توصیه می‌کنیم حتماً نزد روان‌شناس معتبر بروید تا با
مشاوره حضوری و روان‌درمانی راهی به سوی بهبودی پیدا کنید و اگر این افکار به شکل
وسواس فکری و آزاردهنده است و تکرارشونده، با رجوع به روان‌پزشک به درمان دارویی اقدام کنید.
برخی راه‌های درمان افکار وسواسی بدین شرح است:
در اطاقی آرام و ساکت بنشینید و به افکار وسواسی به خواست خود اجازه دهید به ذهن شما خطور کنند. وقتی افکار وسواسی به ذهن آمدند، به یکی از اطرافیان خود اشاره کنید با صدای بلند بگوید «ایست» یا زنگی را به صدا درآورد یا خودتان یک مچ‌بند پلاستیکی به دست خود ببندید. افکار وسواسی را به ذهن خود آورید، وقتی افکار وسواسی به
ذهن آمدند با کشیدن مچ‌بند و رها کردن آن بر دست خود دستور توقف افکار وسواسی را برای خود صادر سازید.
این روش عکس روش فوق است؛ یعنی دقایقی در اطاقی آرام بنشیند، اجازه دهید افکار وسواسی به ذهن شما آیند؛ پس با توجه به آن افکار، به بی‌معنی بودن آن‌ها دقت کنید و برای مدتی طولانی آن افکار را در ذهن حفظ کنید. مواجهه گسترده با چنین افکاری باعث می‌شود که معنی تهدیدآمیز آن‌ها کاهش یابد.
هرگاه افکار به ذهن آمد، اوصاف خوب ائمه را در نظر بگیرید، بعد اوصاف بد
دشمنان آنان را مرور کنید و سپس آن افکار را به دشمنان نسبت دهید.
در صورت شدت و تکرار این افکار حتماً به روان‌شناسی بالینی و
روان‌پزشک مراجعه فرمایید.
۱. از حال بد به حال خوب، دیوید برنز، ترجمه مهدی قراچه‌داغی، نشر آرین کار.
۲. روش مؤثر غلبه بر افکار و احساسات منفی، دنالد والتر، ترجمه شیرین نبوی‌نژاد، نشر عشق.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفکرات ناروا نسبت به معصومان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۱۵.
