تفصیل در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تفصیل،
قرآن مجید،
معجزه،
تحریف، کتب آسمانی.
پرسش: با توجه به آیه ۳۷ سوره یونس («
وَ مَا كَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَن يُفْتَرَى مِن دُونِ اللّهِ وَلَكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَفْصِيلَ الْكِتَابِ لاَ رَيْبَ فِيهِ مِن رَّبِّ الْعَالَمِينَ»)
که به صراحت بیان می‌کند، که قرآن
تفصیل کتاب‌های گذشته است، پس چه‌گونه ممکن است، این قرآن همان کتاب‌های گذشته نباشد و از آنها اخذ نشده باشد؟
پاسخ: کلمه تفصیل، در
آیه فوق به معنای فاصله ایجاد کردن بین اجزایی است که هرکدام در دیگری
ادغام شده و درهم پیچیده است و این فاصله با توضیح دادن و شرح کردن انجام می‌گیرد. هم‌چنین این عبارت («
وَ تَفْصِيلَ الْكِتَابِ») دلالت بر آن دارد که
دین خدا که بر پیامبرانش نازل شده، یکی است و هیچ‌گونه اختلافی جز اختلافات اجمال و تفصیل در بین
ادیان الهی وجود ندارد و
قرآن آن‌چه را که دیگر کتاب‌ها به اجمال گفته‌اند، به تفصیل بیان می‌کند و بر همگی آنها سیطره و تسلط دارد.
کلمه تفصیل، در
آیه فوق به معنای فاصله ایجاد کردن بین اجزایی است که هرکدام در دیگری ادغام شده و درهم پیچیده است و این فاصله با توضیح دادن و شرح کردن انجام می‌گیرد. هم‌چنین این عبارت («
وَ تَفْصِيلَ الْكِتَابِ») دلالت بر آن دارد که
دین خدا که بر پیامبرانش نازل شده، یکی است و هیچ‌گونه اختلافی جز اختلافات اجمال و تفصیل در بین
ادیان الهی وجود ندارد و
قرآن آن‌چه را که دیگر کتاب‌ها به اجمال گفته‌اند، به تفصیل بیان می‌کند و بر همگی آنها سیطره و تسلط دارد؛ چنان‌که در این‌باره می‌فرماید:
«
وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتابِ وَ مُهَیْمِناً عَلَیْهِ؛
این
کتاب را به
حق و راستی بر تو فرو فرستادیم؛ در‌حالی‌که آن‌چه پیشاپیش آن است تصدیق کرده و بر همه آنها تسلط دارد».
به تعبیر دیگر، قرآن هیچ‌گونه تضادی با برنامه
انبیای گذشته ندارد؛ بلکه تکامل آن تعلیمات و برنامه‌ها در آن دیده می‌شود و از آن‌جا که هر کتابی که بعداً نازل شده، در سطحی بالاتر و کامل‌تر بوده (همچون سطوح مختلف تعلیمات در دبستان و دبیرستان و دانشگاه، تا به کتاب نهایی که مخصوص دوران پایان تحصیل دینی امت‌هاست) رسیده است، همین دلیل روشن کافی است که بگوییم این
کتاب، همان کتاب‌های پیشین نیست.
در مورد تفاوت قرآن با سایر کتب آسمانی باید دانست که قرآن، دارای ویژگی‌های مخصوص به خود است که دیگر کتب آسمانی آنها را دارا نیستند؛ از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
قرآن برخلاف کتب آسمانی دیگر
معجزه است، اگرچه همه آنها از جانب خداست. درست مانند قرآن و
حدیث قدسی که هر دو از جانب خداست؛ ولی یکی معجزه است و دیگری نیست و معجزه آن است که کسی نتواند مانند آن را بیاورد.
قرآن هرگز
تحریف نمی‌شود، چنان که آیه «
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ؛
ما خود، ذکر، (قرآن) را نازل کرده‌ایم و خود نیز نگهبان آنیم»، شاهد بر صحت این گفته است که قرآن به دلایل متعدد و روشنی که در جای خود
ذکر شده است، تاکنون تحریف نشده و از این پس نیز، از نظر عقلی ممکن نیست
تحریف شود؛ ولی کتب آسمانی دیگر، چنین ضمانتی را نداشته و متأسفانه مورد تحریف قرار گرفته‌اند؛ چنان‌که آیه ۴۶
سوره نساء و بقره
آیات ۷۵ و ۱۵۹ بر این مطلب دلالت دارد. تا جای که کتاب‌های
انجیل و تورات موجود، امروزه به‌صورت کتاب ویرایشی درآمده است.
با توجه به تکامل بشر، قرآن که آخرین کتاب آسمانی است، کامل بوده، تمام برنامه‌های مورد نیاز بشر را از جوانب گوناگونی اعم از اعتقادیات، احکام و اخلاقیات، داراست و تا انقراض بشر پا برجا و متکمل
هدایت انسان است، برخلاف سایر کتب آسمانی که اقتضای دوام و ابدیت نداشته و برای محدوده‌ای از زمان و با توجه به شرایط فکری و اجتماعی مردم عصر خود، فرود آمده و امری مشخص داشته است.
۱.
مصونیت قرآن از تحریف، محمد هادی معرفت.
۲.
تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران، ج ۸، ص ۲۸۸، دارالکتب الاسلامیة.
۳.
تفسیر المیزان، علامه طباطبایی (رحمة الله)، ترجمه: استاد جواد حجتی کرمانی، ج ۱۰، ص ۱۰۶، نشر بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، چ ۶، ۱۳۷۶).
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفصیل در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۱۷.
