• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تفسیر آیه 43 سوره نساء

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: نماز، طهارت، آیه ۴۳ سوره نساء، ارتباط با خدا.

پرسش: با توجه به آیه ۴۳ سوره نساء، شرایط ارتباط با خدا را بیان کنید.

پاسخ: شرایط وجوب قصر بر مسافر در نمازهای چهار رکعتی، امور هشت‌گانه‌ای را شامل می‌شود که در ذیل آن‌ها را بیان می‌کنیم.




«یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنْتُمْ سُکاری حَتَّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً اِلَّا عابِرِی سَبِیلٍ حَتَّی تَغْتَسِلُوا وَ اِنْ کنْتُمْ مَرْضی اَوْ عَلی سَفَرٍ اَوْ جاءَ اَحَدٌ مِنْکمْ مِنَ الْغائِطِ اَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا صَعِیداً طَیباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکمْ وَ اَیدِیکمْ اِنَّ اللَّهَ کانَ عَفُوًّا غَفُوراً».


‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا آن‌که بدانید چه می‌گویید و نیز در حال جنابت نزدیک (مکان) نماز، (مسجد) نشوید، مگر به طور عبوری (و بی‌توقف) تا اینکه غسل کنید و اگر بیمار یا در سفر بودید، یا یکی از شما از جای گودی (کنایه از قضای حاجت) آمد، یا تماسی (و آمیزش جنسی) با زنان داشتید و (در این موارد) آب نیافتید، پس بر زمینخاک) پاک و دل‌پسندی تیمم کنید، (دو کف دست بر خاک زنید) آن‌گاه صورت و دست‌هایتان را مسح کنید، همانا خداوند، بخشنده و آمرزنده است.
[۳] قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۲؛ ص۷۳.



درباره آیه فوق، نکاتی بیان می‌شود:

۳.۱ - مراحل تحریم شراب

چون تحریم شراب، در صدر اسلام به صورت تدریجی انجام گرفت.

۳.۱.۱ - اول

ابتدا شراب به عنوان نوشابه نامطلوب معرفی شد: «'''وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخِیلِ وَ الْاَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکراً وَ رِزْقاً حَسَناً''».

۳.۱.۲ - دوم

سپس این آیه نازل شد و نماز در حال مستی را نهی کرد؛ آن‌گاه زیان آن را بیش از منافعش دانست: «یسْئَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیسِرِ قُلْ فِیهِما اِثْمٌ کبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ اِثْمُهُما اَکبَرُ مِنْ نَفْعِهِما».

۳.۱.۳ - سوم

سپس از مصرف آن به عنوان عنصری پلید و شیطانی نهی شد: «اِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیسِرُ ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیطانِ».

۳.۲ - نماز خواندن با کسالت

در روایات آمده که از نماز خواندن در حالت خواب‌آلودگی و کسالت و سنگینی پرهیز کنید.
آیات دیگر نیز نماز خواندن از روی کسالت را از نشانه‌های منافقان دانسته است.

۳.۳ - معنای غائط

«غائط» یعنی مکان گود؛ چون در قدیم گودال‌هایی برای قضای حاجت فراهم می‌کردند، غائط کنایه از رفتن برای تخلی است.

۳.۴ - مراد از صعید

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «صَعید»، موضع بلندی است که آب از آن‌جا جاری شود.

۳.۵ - معنای لامَسْتُمُ

امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمود: مقصود از «لامَسْتُمُ» جماع و آمیزش جنسی است؛ ولی خداوند ستّار است و ستر را دوست دارد.


پیام‌هایی که از آیه فوق به دست می‌آید، بدین شرح است:

۴.۱ - مقام والای نماز

مقام نماز به حدی رفیع است که شراب‌خوار نباید به آن نزدیک شود: «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنْتُمْ سُکاری».

۴.۲ - توجه و شعور

در نماز، تنها اذکار و حرکات کافی نیست، توجه و شعور لازم است: «حَتَّی تَعْلَمُوا...».

۴.۳ - پوچی عبادت ناآگاهانه

عبادات ناآگاهانه، از ارزش بالا برخوردار نیست، گرچه تکلیف را ساقط می‌کند: «حَتَّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ».

۴.۴ - ورود به مسجد با طهارت

در مسجد، نباید با حالت جنابت وارد شد: «وَ لا جُنُباً...».

۴.۵ - شستن تمام بدن در غسل

در غسل، شستن تمام بدن لازم است؛ چون در آیه نام عضو خاصّی برده نشده است: «تَغْتَسِلُوا».

۴.۶ - احتمال ضرر در عبادات

احتمال خطر و ضرر، یا تکلیف را از انسان برمی دارد و یا سبب تخفیف تکلیف می‌شود: «وَ اِنْ کنْتُمْ مَرْضی...فَتَیمَّمُوا».

۴.۷ - رعایت ادب

در تعبیرات و گفتار، باید ادب را رعایت کرد: «مِنَ الْغائِطِ اَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ» (تعبیر برگشت از گودی برای قضای حاجت و لمس زنان، کنایه از آمیزش جنسی است).

۴.۸ - ترخیص در احکام

احکام خدا، ترخیص دارد؛ ولی تعطیل ندارد. اگر آب نبود، باید تیمم کرد: «فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا».

۴.۹ - اهمیت طهارت در نماز

شرط ارتباط با خدا از طریق نماز، طهارت و پاکی است؛ وضو یا تیمم: «فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا».

۴.۱۰ - تخفیف احکام

تخفیف احکام، نمودی از رحمت و مغفرت الهی است: «فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا ... عَفُوًّا غَفُوراً».


۱. نساء/سوره۴، آیه۴۳.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‌۳، ص۳۹۵.    
۳. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۲؛ ص۷۳.
۴. نحل/سوره۱۶، آیه۶۷.    
۵. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیّاشی، ج۱، ص۲۴۲.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۲۱۹.    
۷. مائده/سوره۵، آیه۹۰.    
۸. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۳، ص۳۷۱.    
۹. نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    
۱۰. توبه/سوره۹، آیه۵۴.    
۱۱. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۴۷.    
۱۲. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۱۳۳.    
۱۳. شیخ طوسی، محمد به حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۱، ص۲۲.    



سایت حوزه نت، برگرفته از مقاله «شرایط وجوب قصر بر مسافر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۵.    



جعبه ابزار