تفاوت بدیء با بدیع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: صفت،
خداوند،
قرآن کریم.
پرسش: دو صفت خداوند: بدیء و بدیع چه فرقی با هم دارند و
قرآن و
حدیث در مورد آنها چه گفته‌اند؟
دو صفت «بدیء (آغازگر)» و «بدیع (نوآور)»، هر دو در لغت، فعیل به معنای فاعل از مادّه «بدا» و «بدع»اند و معنای نزدیک به هم دارند.
ابن فارس می‌گوید: «بدا»، از شروع کردن است. گفته می‌شود: «بَدَاْتُ بالامرِ و ابْتَدَاتُ مِن الابتداء؛ آن کار را آغاز کردم». نیز می‌گوید: «بدع»، آغاز کردن یک چیز و ساختن آن بدون نمونه است.
ابن اثیر می‌گوید: در اسمای خداوند بلندپایه، «مُبدئ»، کسی است که اشیا را پدید آورده و آنها را برای نخستین بار، بدون نمونه پیشین،
اختراع کرده است. نیز می‌گوید: در اسمای خداوند بلندمرتبه، «بدیع»، همان آفریدگار پدید آورنده نمونه پیشین است.
بنا بر آنچه گذشت، «بدیء» و «بدیع»، در لغت، به کسی گفته می‌شود که اشیا را نخستین بار و بدون نمونه پیشین، پدید آورده است.
در قرآن کریم، برگرفته‌ها از مادّه «بدا» در ارتباط با خداوند پاک، دوازده بار، و صفت «بدیع» دو بار با تعبیر: «نوآورِ آسمان‌ها و
زمین است»، به‌کار رفته است.
در احادیث، دو ویژگی اساسی برای این دو نام از نام‌های
خداوند (عزّوجلّ) شمرده شده است: یکی «از هیچ بودن» و دیگری «بدون نمونه بودن»، چنان‌که گفته می‌شود: «اشیا را از هیچ آغاز کرد»، «آفرینش را آغاز کردی، نه از چیزی که از ریشه‌ای باشد که فعل تو بِدان نسبت داده شود»، «نوآور اشیا از هیچ است»، «آفریدگان را پدید آورد، بدون آن‌که از نمونه‌ای الگوبرداری کند».
در توضیح این دو ویژگی، باید گفت که معنای لغوی «بدیء» و «بدیع»، آغاز کردن یک شیء و پدید آوردن ابتدایی آن بدون پیشینه است و پیشینه داشتن یک چیز (ابتدایی نبودن آن)، یا از جهت مادّه است و یا از جهت صورت. به عبارت دیگر، وجود پیشینه برای یک چیز، یا به این است که مادّه اوّلیه آن، از پیش موجود باشد و سازنده، شیء را از آن بسازد و یا به این است که صورت آن، از پیش موجود باشد.
این دو گونه از پیشینه، در کار خیّاطی که «پارچه» را بر اساس «الگوی از پیش موجود»، می‌بُرند و آن را می‌دوزند و لباسی به شکل الگو به وجود می‌آورند، به‌روشنی قابل ملاحظه است. احادیث، هر دو گونه پیشینه را در پدید آوردن و ایجاد اشیا به وسیله خداوند، نفی کرده‌اند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «تفاوت بدیء با بدیع» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۱۱.
