• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تغییر جهان دلیل بر حدوث عالم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه:حدوث عالم، تغییر جهان.
‌پرسش:چگونه تغییر می تواند نشانه حادث بودن دنیا باشد؟
پاسخ:برهان حدوث یکی از براهین خداشناسی است که یکی از مقدمات آن چنین است: "هر متغیری حادث است". این مقدمه خیلی روشن و بدیهی است.



آنچه در سؤال شما آمده است بخشی (مقدمه ای) از برهان حدوث (یکی از براهین خدا شناسی) است. برای روشن شدن پاسخ ابتدا به بیان برهان حدو ث می پردازیم.
این برهان در الهیات اسلامی ـ به ویژه نزد متکلمان ـ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ تا آن جا که به عنوان طریق ویژه متکلمان نامیده شده است. برهان حدوث در کتب کلامی به گونه‌های مختلفی بیان شده است.
[۱] . در این باره به فخر الدین رازی، المطالب العالیه، ج ۱، ص ۲۰۰ـ۲۳۲؛ محقق طوسی، قواعد العقائد، ص ۳۹ـ۴۵؛ سید شریف گرگانی، شرح المواقف، ج ۸، ص ۳ـ۴،«الإلهیات فی مدرسه اهل البیت ـ علیه السلام ـ» علی ربانی گلپایگانی رجوع شود.

برهان حدوث از دو مقدمه زیر تشکیل شده است: الف: جهان حادث است. ب: هر چه حادث است به پدید آورنده نیاز دارد.
نتیجه: جهان به پدید آورنده نیاز دارد.

۱.۱ - مقدمه دوم برهان حدوث

مقدمه دوم این برهان، عقلی و بدیهی است و منکران وجود خدا نیز آن را قبول دارند، چرا که مقتضای اصل علیت است. و دلیل بر مقدمه نخست آن، این است که:
۱. جهان متغیر و متحول است. ۲. آنچه متغیر و متحول است، حادث است. پس جهان حادث است.
مقدمه دوم این استدلال(آنچه متغیر و متحول است، حادث است) که مورد سؤال شماست نیز بدیهی است و این بدیهی بودن از تأمل در حقیقت تغییر و حدوث به دست می‌آید، زیرا حدوث (حادث بودن) عبارت است از بوجود آمدن وجودی که مسبوق به عدم (نبوده و به وجود آمده) است و چیزی که متغیر و متحول است هیچ گاه ثبات و قرار ندارد و هر حالتی از آن مسبوق به عدم است، و چون این ویژگی عمومیت دارد حدوث نیز عمومی و فراگیر است. بنا بر این حادث بودن در ذات تغییر نهفته است؛ زبرا هر حالتی از تغییر یک حدوث است و حالتی است که نبوده و به وجود آمده است

۱.۲ - مقدمه اول برهان حدوث

مقدمه اول این استدلال از طریق مشاهده حسی به دست می‌آید، زیرا هم مشاهده سطحی و هم کشفیات علمی بر حرکت و تغیر جهان طبیعت گواهی می‌دهند، چنان که برهان فلسفی نیز آن را تأیید می‌کند.
[۲] . مقصود برهان حرکت جوهری ماده است که صدرالمتألهین آن را ابداع و اثبات کرد.


۱.۳ - تقریر علامه طباطبایی

علامه طباطبائی در تقریر برهان حدوث چنین گفته است:
«هم مشاهده ابتدایی به ثبوت رسانده و هم با کنجکاوی علمی به دست می‌آید که اجزاء جهان با همدیگر ارتباط وجودی دارند و این ارتباط و به هم پیوستگی نه تنها در میان یک دسته ویژه‌ای از اجزاء جهان می‌باشد بلکه تا هر جا باریک بین شده و به بررسی بپردازیم رشته ارتباط را محکم‌تر می‌یابیم».
[۳] . طباطبایی،محمد حسین،اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ۵، ص ۹۱ـ۹۳.انتشارات صدرا قم.



جهان در وجود خود متغیر و متحول می‌باشد یعنی پس از نیستی، هستی می‌پذیرد؛ زیرا در هر راهی به محاسبه حوادث جهان بپردازیم سرانجام به حرکت عمومی (حرکت وضعی و مکانی و یا حرکت جوهری) خواهیم رسید، و حرکت، هستی است پس از نیستی و وجودی است آغشته به عدم و به مقتضای قانون علت و معلول هر موجود حادثی، علت وجود می‌خواهد.
[۴] . برگرفته از برهان حدوث با اندکی تصرف.



۱. . در این باره به فخر الدین رازی، المطالب العالیه، ج ۱، ص ۲۰۰ـ۲۳۲؛ محقق طوسی، قواعد العقائد، ص ۳۹ـ۴۵؛ سید شریف گرگانی، شرح المواقف، ج ۸، ص ۳ـ۴،«الإلهیات فی مدرسه اهل البیت ـ علیه السلام ـ» علی ربانی گلپایگانی رجوع شود.
۲. . مقصود برهان حرکت جوهری ماده است که صدرالمتألهین آن را ابداع و اثبات کرد.
۳. . طباطبایی،محمد حسین،اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ۵، ص ۹۱ـ۹۳.انتشارات صدرا قم.
۴. . برگرفته از برهان حدوث با اندکی تصرف.



پایگاه اسلام کوئست    






جعبه ابزار