تسبیح عمومی آفریده‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
تسبیح،
جهان.
پرسش: آیا آیات و احادیث،
تسبیح خداوند از سوی آفریده‌های جهان را تآیید می‌کنند؟
تسبیح آفریده‌های جهان، به تکرار، مورد تأکید قرآن و احادیث اسلامی است. آیات و احادیثی را که در این زمینه وارد شده‌اند، می‌توان به پنج دسته تقسیم کرد:
دسته اوّل، آیات و احادیثی که بر تسبیح فرشتگان دلالت دارند:
گفتنی است که در قرآن، تنها توضیحی که در باره تسبیح فرشتگان آمده، این است که آنها دائما مشغول تسبیح خداوند و هیچ گاه دچار سُستی و خستگی نمی‌شوند؛ امّا در احادیث، توضیحات بیشتری به چشم می‌خورد، مانند این که برخی از آنها با همه لغات مختلف، تسبیح خدا می‌گویند و یا این که شماری از آنها با صداهای گوناگون و زبان‌های مختلف خدا را تسبیح می‌کنند.همچنین به اسمایی که فرشتگان به وسیله آنها خدا را تسبیح می‌کنند، اشاره شده و نیز اذکار خاصّ برخی از فرشتگان، مشخّص گردیده است.
دسته دوم، احادیثی که بر تسبیح موجودات زنده دلالت دارند
احادیثی که در این زمینه وارد شده‌اند، دلالت دارند که انواع حیوانات و همه جنبندگان و انواع درختان، تسبیحی دارند که با ترک و تضییع آن، در ادامه دادن به حیات خود، با مشکل مواجه می‌شوند، تا جایی که هر صیدی که در دام صیّاد گرفتار می‌شود و هر درختی که قطع می‌گردد، تسبیح خود را تضییع کرده است.
همچنین حیات انواع بهایم و همه جنبندگان
زمین، در گرو تسبیح آنهاست و هنگامی که تسبیح آنها پایان یابد، خداوند آنها را قبض روح می‌کند و
ملک الموت در قبض روح آنها نقشی ندارد.
البتّه این، بدان معنا نیست که
اراده انسان در پایان دادنِ حیات موجودات زنده بی‌تاثیر است؛ بلکه در صورت صحّت این احادیث، ظاهرا مقصود، آن است که تداوم و یا تضییع تسبیح، یکی از عوامل مؤثّر در سرنوشت آنهاست.
دسته سوم، آیات و احادیثی که دلالت دارند که همه آفریده‌ها، اعم از موجودات زنده و جمادات، تسبیح‌گوی خدایند.
روشن‌ترین آیه‌ای که با صراحت دلالت دارد که همه آفریده‌ها اعم از موجودات زنده و جمادات، تسبیح‌گوی خدایند، این آیه شریف است:
«تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَـوَاتُ السَّبْعُ وَ الْاَرْضُ وَ مَن فِیهِنَّ وَ اِن مِّن شَیْ‌ءٍ اِلَا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لَـکِن لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ اِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا؛
آسمان‌های هفتگانه و زمین و هر کس که در آنهاست، او را تسبیح می‌گویند و هیچ چیز نیست، مگر این که در حال ستایش، تسبیح او می‌گوید؛ ولی شما تسبیح آنها را در نمی‌یابید. به راستی که او همواره بردبار
[و
] آمرزنده است».
احادیث
اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، ضمن تبیین و تأکید بر آنچه در این آیه آمده، توضیحاتی در باره تسبیح شماری از جمادات و نیز اسمایی که به وسیله آنها تسبیح می‌گویند، ارائه کرده‌اند. همچنین در شماری از احادیث، برای تسبیح عمومی موجودات، اوقات خاصّی ذکر شده است.
دسته چهارم، آیات و احادیثی که دلالت دارند که جمادات و برخی حیوانات، همراه شماری از انسان‌ها، خدا را تسبیح می‌کنند
از نمونه‌های این دسته می‌توان به تسبیح کوه‌ها و پرندگان با داوود (علیه‌السلام)، و تسبیح بدن و
لباس نمازگزار با وی اشاره کرد.
دسته پنجم، احادیثی که در آنها تسبیحِ شماری از موجودات، تفسیر شده است
احادیثی که تسبیح شماری از حیوانات را تفسیر کرده‌اند،
احادیثی که از ذکرگویی سنگ ریزه‌ها در دست
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خبر داده‌اند
و یا احادیثی که در باره تسبیح دیوار و چوب و تسبیح درخت وارد شده‌اند،
از این دسته‌اند.
بر پایه این آیات و احادیث، سراسر جهان آفرینش را شور و شعور ذکر الهی فرا گرفته است و همه آفریده‌ها اعم از فرشتگان، آسمان‌ها، کهکشان‌ها، ستارگان، زمین و آنچه در زمین و آسمان‌هاست، هر یک به گونه‌ای مشغول حمد و تسبیح آفریدگار خود هستند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «تسبیح عمومی آفریده‌ها» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۷.
