تبارک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تبارک،
مبارک ، خیرات، برکات،
سعادت ، خیر و
برکت .
پرسش: واژه‌های: مبارک، بارک و تبارک که در
قرآن ذکر شده‌اند، به چه معناست؟ آیا همانند آنچه که در جمله «
و بارک علی محمد و آل محمد » آمده است، می‌باشند؟
پاسخ:
این کلمه از نظر ادبیات عرب، از باب مفاعلة (از ابواب ثلاثی مزید) است که مصدرش "مبارکة" است؛ مانند این‌که گفته می‌شود:"
بارک الله فیه " خداوند به او
خیر و برکت بدهد؛ البته این کلمه به باب تفاعل و تفعیل (از ابواب ثلاثی مزید) هم رفته است؛ یعنی تبارک و تبریک؛ مثلاً گفته می‌شود:"
إنّ الله تبارک و تعالی " و یا "
برّک علیه " برای کسی برکت خواست، دعای خیر کرد.
ریشه اصلی این کلمه "برک" بر وزن "برگ" به معنای سینه شتر است.
و هنگامی که "برک البعیر" گفته می‌شود، مفهومش این است که شتر سینه خود را به
زمین زد. سپس این کلمه به معنای دوام،
بقا و زوال‌ناپذیری آمده و در مورد هر نعمتی که پایدار و بادوام باشد، گفته شده است.
مخزن آب را از‌این‌رو "برکه" می‌گویند که آب مدتی طولانی در آن باقی می‌ماند.
معادل و مشتقات این کلمه در سوره‌هایی از قرآن آمده است؛ از جمله در آیات اول
سوره فرقان و ملک کلمه تبارک آمده است.
مثلاً در آیه:"
تبارک الذی بیده الملک... "؛ پربرکت و زوال‌ناپذیر است کسی که
حکومت جهان
هستی به دست اوست.
در این
آیه شریفه، در حقیقت دلیل مبارک بودن
ذات پاک خدا ذکر شده و آن مالکیت و حاکمیت او بر
جهان و
قدرت او بر همه چیز است و به همین دلیل، وجودی است زوال‌ناپذیر و پربرکت.
پس، تبارک و بارک اگر به خدا نسبت داده شود؛ یعنی گفته شود "
تبارک الله "، به معنای این است که خداوند زوال‌ناپذیر، پاک و بلندمرتبه است.
در روایات هم، به همین معانی که در
قرآن آمده، وارد شده است؛ البته با الفاظ مختلف که به چند نمونه اشاره می‌شود:
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ از رسول خدا نقل می‌کنند که حضرت فرمود:"
اللّهمّ بارک لأمّتی فی برکتها یومَ الخمیس "؛ خداوندا! بامداد روز پنجشنبه را بر أمّتم مبارک گردان (یعنی خیر و
سعادت )".
در این
روایت ، کلمه بارک آمده است که به معنای "خیر و سعادت" است.
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند:"
البَرَکةُ فی المُماسَحَة "؛ برکت (خیر و فزونی) در
مصافحه است.
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمایند:"
بَرَکة المال فی أداء الزکاة "؛ برکت (فزونی و زیادی)
مال در دادن
زکات است.
بنابراین کلماتی که از سه حرف اصلی "ب ر ک" گرفته می‌شوند؛ مانند "بارک"، "تبارک"، "مبارکة" و "تبریک"، به‌طور کلی به معنای خیر و سعادت و فزونی و زیادی هستند؛ ولی این کلمه اگر درباره خدای متعال به کار رود، به معنای پاکی و بلندمرتبه بودن
ذات اقدس اله است.
پایگه اسلام کوئست.
