تاثیر دعا و دارو در درمان بیماری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
دارو،
دعا،
حمد،
آیت الکرسی.
پرسش: به لحاظ علمی بیماری کرونا با ویروس در بدن ایجاد شده و به وسیله دارو از بین می‌رود؛ اما مشخص نیست چطور دعا می‌خواهد با این ویروس مقابله کند! وقتی ویروس در بدن هست، دعا فایده‌ای ندارد! چطور می‌شود توسط حمد و آیت الکرسی، جلوی بیماری کرونا را گرفت؟
پاسخ اجمالی: همه هستی تحت مشیت و اراده حضرت حق بوده و خداوند عالم را به واسطه وسایط اداره می‌کند. ازاینرو اگر قرار باشد، درمانی حاصل شود نیز باید با اذن و اجازه او و نیز با وساطت واسطه‌ها حاصل شود. همچنانکه یکی از واسطه‌ها دارو و درمان است، یکی از واسطه‌ها نیز دعاست؛ اما نباید دعا را در برابر طی کردن مسیر درمان دانست چراکه بنا بر روایات دینی، دعا بدون کوشش و انجام کارهای لازم، بی‌فایده است.
مؤمنان در مواجهه با مشکلات و درد و رنج و بیماری، هم زمان هم دعا می‌خوانند و با خدا راز و نیاز می‌کنند و هم از دارو و درمان بهره می‌برند. در ادامه، با ارائه نکاتی، تعامل این دو امر با هم را توضیح می‌دهیم:
هیچ تردیدی نیست که همه رخدادها در جهان خلقت به مشیت و
اراده الهی صورت می‌گیرد و هیچ امری خارج از دایره قدرت الهی نیست. به عبارت دیگر مؤثر اصلی در ساحت هستی درنهایت خداست و هر آنچه در این ساحت رقم می‌خورد، در یک نظام طولی بااراده و
علم الهی محقق می‌شود. چنانکه
قرآن کریم حتی افتادن برگ از درخت را در دایره علم الهی معرفی نموده است:
«یعْلَمُ مَا فیِ الْبرَ وَ الْبَحْرِ وَ مَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ اِلَّا یعْلَمُهَا وَ لَا حَبَّةٍ فیِ ظُلُمَاتِ الْاَرْضِ...
؛ و
[خداوند] آنچه در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرونمی افتد مگر
[اینکه
] آن را می‌داند».
در نتیجه هر کاری اگر بخواهد به ثمر برسد، باید اذن و اجازه الهی نیز در آن وجود داشته باشد؛ و تاثیر دارو و درمان نیز از این امر مستثنا نیست.
از سوی دیگر هر چیزی که امکان دارد، می‌تواند متعلق اراده الهی قرارگرفته و اگر تحقق آن مستلزم ظلم نبوده و با حکمت الهی مخالفت نداشته باشد، به وقوع خواهد پیوست.
اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که اِعمال اراده الهی در این عالم به واسطه وسائط صورت گرفته و خداوند به جهت خصوصیات و ویژگی‌هایی که در هر یک از ایشان قرار داده، اراده خود را در عالم محقق می‌سازد.
امام صادق (علیه‌السّلام) در این خصوص می‌فرماید:
«ابی الله ان یجری الاشیاء الا بالاسباب؛
؛ خداوند امور و اشیا را تنها از طریق علل و سببش جاری می‌سازد».
درنتیجه در این عالم نسبت به وسایط، قوانینی نیز وجود دارد که نظام عالم بر همین مبنا و قانون تنظیم شده است. چه این قوانین فیزیکی باشند (مانند
قانون جاذبه زمین) و چه متافیزیکی باشد (مانند قانون تاثیر دعا و
صدقه).
دعا نیز از جمله همین وسایط است که برای خود قوانینی دارد؛ اما نباید دعا را به مثابه چیزی در برابر کار و کوشش و استفاده از دارو دانست و از طی کردن مسیر درمان اجتناب کرد؛ چنانکه
امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «کسی که بدون عمل، دعا می‌کند، مانند تیراندازی است که کمانش زه ندارد».
توضیح واسطه بودن دعا بدین‌گونه است که شخص دعا کرده و از خداوند چیزی را طلب می‌نماید، در اینجا دعا واسطه‌ای برای ارتباط بنده باخدا و درنتیجه توجه خاص خداوند به بنده است. همچنانکه استفاده از دارو نیز می‌تواند واسطه توجه الهی باشد.
به عنوان مثال شخصی برای شفای مرض خود، در پیشگاه الهی دعا کرده و پاسخ می‌گیرد. این پاسخ می‌تواند متناسب با علم و حکمت الهی به انحاء گوناگونی محقق شد. از اموری همچون تحقق و تسریع تاثیر داروها گرفته تا معرفی پزشکی حاذق به وسیله یکی از دوستان.
اما گاهی هم معجزه می‌شود به این بیآن که از طریق اسباب ناشناخته و غیرعادی، بیمار درمان می‌شود؛ چنانکه
عیسی (علیه‌السّلام) به اذن خدا چنین نمود و بیماران را شفا داد
.
این معجزات و کارهای خارق العاده، همیشگی نیست و ازاینرو، هم موظفیم دعا کنیم و به رحمت و قدرت نامحدود خدا امیدوار باشیم و هم موظفیم به حکمت خدا اعتماد کنیم و کارهای عادی مؤثر در درمان بیماری را بپیماییم چرا که ممکن است در این مورد حکمت خداوند چنین اقتضا کرده باشد که شفا نه از طریق
معجزه و اسباب ناشناخته و نامتعارف، بلکه از طریق دارو و شیوه‌های متعارف انجام گیرد.
بنابراین جلوگیری از گسترش یک بیماری تنها فعل انسان (بدون در نظر گرفتن خداوند) نیست تا گفته شود، دعا و عنایت الهی و درنهایت مداخله حضرت حق در این مسئله تاثیری ندارد؛ و از سوی دیگر این امر، تنها منوط به
فعل خدا (بدون لحاظ اختیار و اراده انسان) نیست تا دخالت انسان و تلاش او در این مسئله کاملاً بی‌تاثیر باشد.
بلکه باید هر انسانی تمام تلاش خود را برای جلوگیری از گسترش بیماری‌های خطرناک و درمان آن‌ها انجام دهد و در ادامه از خداوند منان و عنایات او نیز استمداد بطلبد به این امید که اگر خداوند صلاح بداند از طریق متعارف و یا به شکل اعجازین، بیماران را شفا دهد.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «تاثیر دعا و دارو در درمان بیماری» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱/۲۹.
