• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بیت المعمور

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: بیت المعمور، قرآن، سوره طور.

پرسش: مراد از «البیت المعمور» در قرآن چیست و ناظر به چه مکانی است؟

پاسخ اجمالی: خدای متعال در آغاز سوره طور، پس از سوگند به «کوه طور»، «کتاب مستور» و «رق منشور»، به بیت معمور سوگند یاد می‌کند « وَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ؛ و خانه آباد شده» که عذاب آخرت بیقین اتفاق خواهد افتاد: «اِنَّ عَذَابَ رَبِّکَ لَوَاقِعٌ».
در مورد مکان بیت المعمور روایات مختلفی بیان شده است: برخی آنرا همان خانه کعبه می‌دانند همچنین به قلب مؤمن؛ آسمان دنیا؛ مسجد الاقصی؛ خانه‌ حضرت آدم و شیث و غیره هم تعبیر شده است.



اما منظور از بیت معمور چیست؟ و چگونه خانه‌ای است، نظراتی مطرح شده است:
بیت معمور همان خانه کعبه (بیت‌اللَّه الحرام) است که با حج و عمره آباد می‌گردد؛ و این همان اوّلین مسجدی است که در روی زمین برای عبادت بنا نهاده شد.


از پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است: بیت معمور خانه‌ای در آسمان دنیا است و به آن «ضراح» گفته می‌شود، و این خانه درست مقابل همین خانه کعبه است، به‌طوری که اگر بیفتد روی آن خواهد افتاد، که هر روز هزار فرشته وارد آن می‌شوند و هیچ‌گاه بار دیگر به سوی آن باز نخواهند گشت. البته در نقل دیگر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: خانه‌ای در آسمان هفتم است.
[۵] سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی تفسیر الماثور، ج‌۶، ص۱۱۷، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.



از امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده است؛ خدای سبحان خانه‌ای مشتمل بر چهار اسطوانه در تحت عرش الهی بنا کرده و نام آن ضراح است، و آن بیت المعمور است و به ملائکه فرمان داد اطراف آن طواف کنند و فرمود که در زمین نیز خانه‌ای مثل آن خانه بنا کنید تا اهل زمین در این خانه طواف کنند؛ لذا عرشیان مامور به طواف آن خانه‌اند و فرشیان به طواف این‌ خانه، و عارفان مامورند به طواف خانه دل هستند.
[۶] شریف‌لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج‌۴، ص۲۷۴، تحقیق، حسینی ارموی (محدث)، میر جلال الدین، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.



بعضی گفته‌اند؛ مراد از بیت المعمور قلب مؤمن است که آباد به معرفت و اخلاص است.
[۷] شریف‌لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج‌۴، ص۲۷۴، تحقیق، حسینی ارموی (محدث)، میر جلال الدین، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.



می‌گویند؛ بیت المعمور خانه‌ای در بهشت بود که برای آدم (علیه‌السّلام) به زمین آورده شد و در زمان طوفان نوح (علیه‌السّلام) به آسمان برده شد.
[۸] رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی‌سعد، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۹، ص۳۳۳، تحقیق، حکمت‌، علی اصغر، تهران، امیر کبیر، تهران، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش.

گفته‌اند آن خانه را شیث (علیه‌السّلام) بنا کرد؛ چون طوفان نوح آمد آن‌را به آسمان بردند. هم‌چنین گفته‌اند که آدم (علیه‌السّلام) آن‌را بنا کرده بود.
[۹] سور آبادی، ابوبکر عتیق بن محمد، تفسیر سور آبادی، ج‌۴، ص۲۴۳۷- ۲۴۳۸.



امام ‌صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «...بیت المعمور همان مسجد الاقصی است...».


از امام علی (علیه‌السّلام) نقل شده است: بیت معمور خانه‌ای در آسمان ششم است، که هر روز هفتاد هزار فرشته وارد آن می‌شوند که هیچ‌گاه بار دیگر به سوی آن باز نخواهند گشت.


از مجاهد و ابن‌عباس نقل شده است: بیت معمور خانه‌ای است در آسمان چهارم به موازات خانه کعبه که فرشتگان با عباداتی که در آن انجام می‌دهند، آن‌را آباد کرده‌اند.
در روایت دیگر نقل شده بیت المعمور خانه‌ای در آسمان چهارم، به نام ضراح است در برابر کعبه، که آن قبله فرشتگان است. چنان‌که کعبه قبله مؤمنان است. آن‌را چهار رکن است: یکی از زبرجد سبز، یکی از یاقوت سرخ، یکی از نقره سفید و یکی از زر سرخ. هر روزی هفتاد هزار فرشته آن‌را زیارت می‌کنند تا روز قیامت نیز نوبت به ایشان نرسد.
[۱۴] سور آبادی، ابوبکر عتیق بن محمد، تفسیر سور آبادی، ج‌۴، ص۲۴۳۷، تحقیق، سعیدی سیرجانی، علی اکبر، تهران، فرهنگ نشر نو، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.



از امام صادق (علیه‌السّلام) سؤال شد که چرا کعبه، کعبه نامیده شد؟ امام (علیه‌السّلام) فرمود زیرا چهارگوش می‌باشد. سؤال شد برای چه چهارگوش می‌باشد؟ امام (علیه‌السّلام) فرمودند: زیرا محاذی (مقابل) بیت المعمور است و آن چهار گوش می‌باشد. سؤال شد: برای چه بیت المعمور چهار گوش است؟ امام (علیه‌السّلام) فرمودند: زیرا محاذی عرش است و آن چهار گوش می‌باشد. سؤال شد: چرا عرش مربّع است؟ فرمودند: زیرا کلماتی که اسلام بر آن بنا شده چهار تا است و آنها عبارت‌اند از: سبحان الله و الحمد للّه و لا اله الّا اللَّه و اللَّه اکبر.
به هر حال، حرمت و جایگاه بیت المعمور در آسمان، مانند حرمت کعبه در زمین است و بر اساس آنچه که گفته شد، فلسفه خلقت آن طواف فرشتگان و عرشیان است.


۱. طور/سوره۵۲، آیه۴.    
۲. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۴۷، مقدمه، بلاغی‌، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۴۷، مقدمه، بلاغی‌، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۵. سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی تفسیر الماثور، ج‌۶، ص۱۱۷، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
۶. شریف‌لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج‌۴، ص۲۷۴، تحقیق، حسینی ارموی (محدث)، میر جلال الدین، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
۷. شریف‌لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج‌۴، ص۲۷۴، تحقیق، حسینی ارموی (محدث)، میر جلال الدین، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
۸. رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی‌سعد، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۹، ص۳۳۳، تحقیق، حکمت‌، علی اصغر، تهران، امیر کبیر، تهران، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش.
۹. سور آبادی، ابوبکر عتیق بن محمد، تفسیر سور آبادی، ج‌۴، ص۲۴۳۷- ۲۴۳۸.
۱۰. ابن‌طاووس، علی بن موسی، الیقین فی اختصاص مولانا علی (علیه‌السّلام) بامرة المؤمنین، ص۲۹۴، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، اسماعیل، قم، دار الکتاب، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۱. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۸، ص۵۹- ۶۰، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.    
۱۲. قرطبی، محمد بن احمد، المجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۹، ص۲۴۷.    
۱۳. قرطبی، محمد بن احمد، المجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۹، ص۲۴۷.    
۱۴. سور آبادی، ابوبکر عتیق بن محمد، تفسیر سور آبادی، ج‌۴، ص۲۴۳۷، تحقیق، سعیدی سیرجانی، علی اکبر، تهران، فرهنگ نشر نو، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
۱۵. شیخ‌صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۱۹۰، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بیت المعمور» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۴.    






جعبه ابزار