بنی‌عباس و راشدین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خلفای بنی‌عباس، خلفای راشدین.
پرسش: نظر خلفای بنی‌عباس درباره خلفای راشدین چگونه بوده و کدام را افضل می‌دانستند؟
پاسخ:
بیشتر
اهل سنت،
ابوبکر را به‌عنوان برترین
مسلمان و صحابی پیامبر می‌دانند.
اما برای روشن شدن عقاید خلفای عباسی در این باره، باید جریان به قدرت رسیدن آنان و نیز دوران تثبیت پایه‌های حکومتشان را مورد ارزیابی قرار داد.
اجمالاً می‌دانیم که گروهی پس از شهادت
امام علی علیه‌السلام و
صلح امام حسن علیه‌السلام، به سراغ
محمد بن حنفیه، فرزند امام علی ـ علیه‌السلام ـ رفته و پیرو او شدند که به فرقه کیسانیه معروف شدند.
آنها بعد از
محمد حنفیه پیرو فرزندش ابوهاشم شده و او را
امام خود دانستند. با
وصیت ابوهاشم، این منصب به محمد بن علی بن عبدالله بن عباس (جد اولین خلیفه عباسی) رسید. در این زمان بود که این گروه، به
تبلیغ گسترده در نواحی سرزمین‌های اسلامی خصوصاً در منطقه خراسان دست زدند.
پس از
محمد، ابراهیم جانشین او شد.
ابراهیم، ابومسلم را به خراسان فرستاد و طی نامه‌ای به مردم آن دیار، خود را
اهل بیت پیامبر معرفی کرده و نوشت:
«... من ابومسلم را انتخاب کردم. او از ما اهل بیت است...».
وقتی زمان بیعت با سفاح، جانشین ابراهیم، به‌عنوان اولین خلیفه عباسی رسید، داوود بن علی در کوفه برای مردم
سخن‌رانی کرد و بین صحبت‌های خود گفت: «... ای مردم! به خدا قسم که کسی بعد از پیامبر در مقام
خلافت قرار نگرفته که شایستگی آن را داشته باشد، مگر علی بن ابی‌طالب و این کسی که پشت سرم ایستاده (یعنی سفاح)...».
از مطالب بالا مشخص می‌شود، پایه‌گذاران حکومت عباسی، معتقد بودند که
حضرت علی علیه‌السلام از سایر
خلفای راشدین برتر است و از بین کسانی که بعد از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به خلافت رسیدند، فقط او بود که شایستگی این
مقام را داشت.
هم‌چنین مشخص می‌شود که فرزندان عباس، خود را بخشی از اهل بیت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و شایسته‌ترین افراد به خلافت می‌دانستند و برای
فرزندان امام علی علیه‌السلام جایگاهی والاتر از خود قائل نبودند.
بلکه دیری نپایید که دشمنی آنها با فرزندان علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ
آشکار شد و عده زیادی از آنها تحت تعقیب قرار گرفته و به زندان افتاده و کشته شدند.
امام صادق علیه‌السلام نیز به دست منصور، خلیفه دوم عباسی به شهادت رسید.
این روند فاصله گرفتن عباسیان از عقاید و مواضع قبلی خود ادامه پیدا می‌کند تا این‌که در زمان متوکل، به جای معتزله که به
حضرت علی علیه‌السلام ارادت داشتند، اهل
حدیث مورد توجه حکومت قرار گرفت و عقایدشان به‌عنوان عقابد رسمی
حکومت اسلامی مطرح شد
و کار به جایی رسید که
متوکل با مسخره کردن امام
علی علیه‌السلام مجالس خوش‌گذرانی خود را می‌گذراند.
بدین ترتیب خلفای قرن دوم
خلافت عباسی، با پشت کردن به عقاید مؤسسان و خلفای پیشین این سلسله، بیش از پیش به اهل سنت و مخالفان
شیعه نزدیک شدند و از امیرالمؤمنین و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ فاصله گرفتند.
البته در دوره‌های بعدی، خلفای دیگری چون المستنصر بالله وجود داشتند که تمایل بیشتری به مکتب شیعه را می‌توان از رویکردشان برداشت کرد؛ به‌عنوان نمونه، به دستور همین خلیفه، مرقد عسکریین ـ علیهماالسلام ـ در سامرا که قبلاً توسط عناصر افراطی تخریب شده بود، بازسازی شد.
پایگاه اسلام کوئست.
