ایمان از منظر احادیث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کفر، ایمان،
تفسیر.
پرسش: احادیث،
ایمان را چگونه تفسیر کرده‌اند؟
احادیثی که ایمان را تفسیر کرده‌اند، به چند دسته تقسیم می‌شوند:
احادیثی که ایمان را به باور قلبیِ حقایق غیبی و تصدیق آنها تعبیر کرده‌اند، در مقابل «کفر» به معنای انکار حقایق غیبی، مانند این حدیث:
«الاِیمانُ ان یُصَدِّقَ اللّهَ فیما غابَ عَنهُ... وَ الکُفرُ الجُحودُ؛
ایمان، یعنی: آنچه را که از او پنهان است، تصدیق کند... و کفر، انکار کردن است.»
احادیثی که ایمان را به
باور قلبی و
اقرار زبانی و عمل به مقتضای آن تفسیر کرده‌اند، مانند این روایت:
«الاِیمانُ مَعرِفَةٌ بِالقَلبِ، وَ قَولٌ بِاللِّسانِ وَ عَمَلٌ بِالاَرکانِ؛
ایمان، شناخت قلبی و گفتن به زبان و عمل به جوارح است.»
احادیثی که ایمان را به اقرار زبانی و عمل به مقتضای آن، تفسیر کرده‌اند، مانند:
«الاِیمانُ، اقرارٌ بِالقَولِ وَ عَمَلٌ بِالجَوارحِ؛
ایمان، اقرار زبانی و عمل به جوارح است.»
احادیثی که ایمان را به عمل کردن به مقتضای باور قلبی، تفسیر کرده‌اند، مانند:
«الاِیمانُ، عَمَلٌ کُلُّهُ، وَ القَولُ بَعضُ ذلِکَ العَمَلِ؛
ایمان، همه‌اش عمل است و اقرار، بخشی از آن عمل است.»
گفتنی است که این احادیث، ناظر به عقیده
مرجئه هستند که التزام عملی را شرط تحقّق ایمان نمی‌دانستند. همه آیات و احادیثی که پایبندی به اوامر و نواهی الهی را شرط تحقّق ایمان واقعی می‌دانند، یا آثار و علایمی را برای ایمان حقیقی ارائه می‌کنند، در کنار این طایفه از احادیث قرار دارند.
احادیثی که ایمان را به باور قلبی‌ای تفسیر کرده‌اند که عمل صالح، آن را تصدیق کند، مانند:
«لکِنَّ الاِیمانَ، ما خَلَصَ فِی القَلبِ وَ صَدَّقَهُ الاَعمالُ؛
ایمان، چیزی است که در دل، خالص شود و اعمال، آن را تصدیق کنند. »
با تأمّل در طوایف پنج‌گانه احادیثی که بدانها اشاره شد، معلوم می‌گردد که اختلافی میان آنها نیست و همگی به یک نکته اشاره دارند و آن، عبارت است از همان معنایی که در طایفه پنجم از احادیث ذکر شد، بدین‌سان که ایمان، همان تصدیق حقیقیِ قلبی است، و اقرار زبانی و اعمال شایسته، تصدیق عملیِ آن باور قلبی هستند. به سخن دیگر، اقرار و عمل، نشانه حقیقت داشتن باور قلبی و شرط اثباتیِ آن به شمار می‌آیند. بنا‌بر‌این، احادیثی که بدانها اشاره شد، مفسّر و مبیّن همان جمع بندی‌ای هستند که در تعریف ایمان از نگاه
قرآن، گفته شد. هم‌چنین سایر احادیثی که در فصل اوّل و سایر فصل‌ها در باره ویژگی‌ها و آثار ایمان حقیقی آمده‌اند، با این تعریف، هماهنگ‌اند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «ایمان از منظر احادیث» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۱۹.
