• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ایام نحوست

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: ایام سعادت، ایام نحوست، شقاوت دینی، حوادث.

پرسش: در تقویم اختیارات ایام ماه قمری را از امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرده است که امام فرموده‌اند: روز اول، روز نیکویی است و... روز سیزدهم روز نحس است، آیا این حدیث صحیح است، اگر صحیح است، پس باید قائل به نحوست سیزده باشیم؟

پاسخ: نحوستِ روز یا مقداری از زمان به این معناست که در آن زمان به غیر از شر و بدی حادثه‌ای رخ ندهد و اعمال آدمی یا حداقل نوع مخصوصی از اعمال برای صاحب عمل، برکت و نتیجه خوبی نداشته باشد. سعادت روز درست برخلاف این است. ما به هیچ وجه نمی‌توانیم بر سعادت روزی از روزها یا زمانی از ازمنه و یا نحوست آن اقامه برهان کنیم؛ چون طبیعت زمان از نظر مقدار طبیعتی است که اجزای آن مثل هم هستند و خلاصه یک چیزند. پس از نظر خود زمان فرقی میان این روز و آن روز نیست.



با بررسی به عمل آمده روایت فوق (روز اول، روز نیکویی است و...روز سیزدهم روز نحس است) از لحاظ سند، مرسله است.


حدیث مرسل آن است که به مجرد نیاوردن واسطه و نسبت دادن روایت به شخص معصوم (علیه‌السلام) چه واسطه یکی باشد چه بیش‌تر، عمداً ترک شده باشد یا سهواً، معصوم پیامبر باشد یا امام، و به عبارت دیگر، حدیث مرسل آن است که راوی، واسطه را به صورت مبهم بیاورد؛ مثل این‌که بگوید: «عَنْ رَجُلٍ» یا عن بعض اصحابنا.
[۱] موسوی گرگانی، سید محسن، معجم مصطلحات الحدیث، ص۱۲۵، بند ۱۴۰.

اما با توجه به بعضی آیات و بعضی اخبار و احادیث معتبره، ایام سعادت و نحوست قابل انکار نیست. اخبار و روایات زیادی در رابطه با ایام سعادت و نحوست وارد شده است.


اکنون ایام نحوست را از دیدگاه قرآن کریم و روایات و دلیل عقلی و سیره عملی و منطقی پیغمبر و اهل بیت عصمت و طهارت، مورد بررسی قرار می‌گیرد.


اکنون منظور خود را از نحوست و سعادت بیان می‌کنیم:

۴.۱ - نحس بودن ایام

نحوست روز یا مقداری از زمان به این معناست که در آن زمان به غیر از شر و بدی حادثه‌ای رخ ندهد و اعمال آدمی یا حداقل نوع مخصوصی از اعمال برای صاحب عمل ، برکت و نتیجه خوبی نداشته باشد.

۴.۲ - سعد بودن ایام

سعادت روز درست برخلاف این است و ما به هیچ وجه نمی‌توانیم بر سعادت روزی از روزها یا زمانی از ازمنه و یا نحوست آن اقامه برهان کنیم؛ چون طبیعت زمان از نظر مقدار طبیعتی است که اجزای آن مثل هم هستند و خلاصه یک چیزند. پس از نظر خود زمان فرقی میان این روز و آن روز نیست.

۴.۳ - علل ایجاد حوادث

اما عوامل و عللی که در حدوث حوادث مؤثرند و نیز در به ثمر رساندن اعمال تأثیر دارند، از حیطه علم و اطلاع ما بیرون‌اند؛ لذا ما نمی‌توانیم بر نبودن چنین چیزی اقامه برهان کنیم؛ همان‌طور که نمی‌توانستیم بر اثبات آن اقامه برهان کنیم؛ هر چند که وجود چنین چیزی بعید است، ولی بعید بودن غیر از محال بودن است.


اکنون به برخی آیات قرآن کریم اشاره می‌کنیم:

۵.۱ - آیه ۱۹ سوره قمر

قرآن می‌فرماید: «اِنَّا اَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ»؛ یعنی مانند بادی وحشتناک و سردی را در یک روز شوم مستمر بر‌ آنان فرستادیم.

۵.۲ - آیه ۱۶ سوره فصلت

و در جای دیگر قرآن فرموده است: «فَاَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی اَیَّامٍ نَحِساتٍ» یعنی سرانجام تندبادی شدید و هول‌انگیز و سرد و سخت در روزهای شوم و پرغبار بر آن‌ها فرستادیم.

۵.۳ - زمان، ظرف عذاب

هر چند از سیاق داستان قوم عاد که این دو آیه مربوط به آن است استفاده می‌شود که نحوست مربوط به خود آن زمانی است که در آن زمان باد به عنوان عذاب بر قوم عاد ورزیده و آن زمان هفت شب و هشت روز پشت سر هم بوده که عذاب به طور دائم و مستمر بر آنان نازل می‌شده است؛ یعنی در حقیقت زمان، ظرف عذاب برای آنان واقع شده است؛ اما از این آیات برنمی‌آید که این تأثیر و دخالت زمان به نحوی بوده که با گردش هفته‌ها دوباره آن زمان نحسی برگردد. این معنا به‌خوبی از آیات استفاده می‌شود و در مقابلِ زمان نحس، در قرآن نامی از زمان سعادت‌آفرین آمده است. به سوره دخان و سوره قدر مراجعه شود.

۵.۴ - دلیل روایی

اما روایاتی که ایام نحس را برمی‌شمارد. از آن جمله چهارشنبه هر هفته و چهارشنبه آخر هر ماه و هفت روز از هر ماه.
هفت روز نحس باشد در مه‌ای ❖❖❖ ز آن حذر کن تا نیابی هیچ رنجی

۵.۵ - علت نحوست ایام

از دیدگاه روایات علت نحوست در این ایام عبارت از این است که در این روزهای نحس حوادث ناگواری به طور مکرر اتفاق افتاده است، آن هم ناگوار از نظر مذاق دینی؛ از قبیل: رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و شهادت سیدالشهدا (علیه‌السلام) و ‌انداختن حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در آتش و نزول عذاب بر فلان امت و خلق شدن آتش و امثال این‌ها.

۵.۶ - روز سیزدهم

یکی از روزهای نحس در روایات، روز سیزدهم است که مورد سؤال واقع شد.

۵.۶.۱ - روایتی از امام صادق

روایتی که منسوب به امام صادق (علیه‌السلام) که فرمود: روز سیزده روز نحس و نامیمون است که انجام دادن هر کاری در آن کراهت دارد. باید در این روز از منازعات و قضاوت پرهیز کرد و باید ملاقات با حکام و غیر آن را در این روز ترک کرد و نباید در این روز سر را روغن‌مالی کرد و نباید در این روز، موهای سر را تراشید، اگر کسی در این روز مریض شود، خوب نمی‌شود و اگر کسی در چنین روز راه گم کند یا فرار نماید، درمانده می‌ماند. اگر نوزاد پسری در این روز متولد شود، باقی نمی‌ماند مگر این‌که خواست خداوند تبارک و تعالی این باشد که بماند.
[۷] ابن طاووس، الدّروع الواقیه، ص۱۱۴، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.


۵.۶.۲ - روایتی دیگر

در روایت دیگر آمده است که این روز، روز نحس و بدی است که باید در آن از مراجعه به حاکم و کارگزارانش و کارهای دیگر پرهیز کرد و نباید به دنبال حاجتی رفت.
[۸] ابن طاووس، الدّروع الواقیه، ص۲۶۲، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.


۵.۶.۳ - روایتی از سلمان

سلمان فارسی گفته است: این روز، روز نحس است باید از مراجعه به سلطان و انجام کارهای دیگر پرهیز کرد و به دنبال هیچ حاجتی نرفت و خواب‌هایی که در این روز دیده می‌شوند، پس از نه روز تعبیر می‌شوند.
[۹] ابن طاووس، الدّروع الواقیه، ص۱۱۵، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.



ایام نحس در منطق و سیره عملی پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و ائمه طاهرین (علیهم‌السلام) چگونه بوده است؟
باید در پاسخ گفت: در سیره و منطق عملی رسول خدا و جانشینان آن حضرت دیده نشده است که آن‌ها در زندگی خودشان از سعادت و نحس ایام استفاده می‌کردند؛ بلکه عکس آن مشاهده می‌شد؛ مثل داستان حضرت علی (علیه‌السلام) در هست:

۶.۱ - جنگ امام علی با خوارج

وقتی که علی (علیه‌السلام) تصمیم گرفت به جنگ خوارج برود، اشعث بن قیس با عجله و شتابان آمد گفت: یا علی! حرکت نکنید و صبر کنید، برای این‌که يكي از خويشاوندان من منجم است، یک حرفی دارد، می‌خواهد به عرض شما برساند.
حضرت فرمود: بگو بیاید، آمد و گفت: یا علی من در حساب‌های خودم به این‌جا رسیده‌ام، اگر شما الآن حرکت کنید، به جنگ بروید، قطعاً شکست می‌خورید و شما و اکثریت اصحاب کشته خواهند شد، حضرت فرمود: هر کسی تو را تصدیق کند، قرآن را تکذیب کرده است.اصحاب من به نام خدا حرکت کنید. به خدا اعتماد و توکل کنید، علی‌رغم نظر این شخص همین الآن حرکت کنید و ما می‌دانیم که در هیچ جنگی حضرت علی به‌اندازه این جنگ فاتح نشده است.
[۱۰] امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه، خ۷۸.


۶.۲ - شقاوت دینی

و در نتیجه برگشت نحوست این ایام به جهاتی از شقاوت‌های معنوی است که از علل و اسباب اعتباری منشا می‌گیرد که به نوعی ارتباط به این ایام است و بی‌اعتنایی به آن علل و اسباب، باعث نوعی شقاوت دینی می‌شود که این سعادت و نحوست به خاطر حوادث و واقعه دینی است که ایجاد حُسن یا باعث قبح و زشتی آن شده است.

۶.۳ - دفع ایام نحس

برای دفع این نحوست ایام، روایاتی وارد شده است؛ من جمله، با خواندن قرآن، و دعاهای مخصوص هر روز... و روز سیزدهم نیز جزء ایام نحس است و این نحوست را می‌توان با اعتماد و توکل به خدا و صدقه دادن و با خواندن قرآن و دعاهای آن روز از بین برد.


۱. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۹، ۱۴۴-۱۴۰ ـ ۱۳۷، چاپ گلشن.
۲. بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۵۶، ص۶۹.
۳. سیره نبوی، شهید مرتضی مطهری، ص۱۳۷.
۴. نهج البلاغه، سخن ۷۸، ص۱۶۷، ج۱، انتشارات نوین، مترجم شارع محمدعلی انصاری قمی، قم.
۵. قرآن کریم، سوره قمر، آیه ۱۹، سوره حم سجده و فصلت، آیه ۱۶.


۱. موسوی گرگانی، سید محسن، معجم مصطلحات الحدیث، ص۱۲۵، بند ۱۴۰.
۲. طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۱۵۱۱۸.    
۳. قمر/سوره۵۴، آیه۱۹.    
۴. فصلت/سوره۴۱، آیه۱۶.    
۵. دخان/سوره۴۴، آیه۳-۴.    
۶. قدر/سوره۹۷، آیه۴-۵.    
۷. ابن طاووس، الدّروع الواقیه، ص۱۱۴، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۸. ابن طاووس، الدّروع الواقیه، ص۲۶۲، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۹. ابن طاووس، الدّروع الواقیه، ص۱۱۵، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۱۰. امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه، خ۷۸.
۱۱. طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۲۱۱۱۸.    




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ایام نحوست»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۱۲.    



جعبه ابزار