• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اهمیت نماز جمعه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: نماز جمعه، آیه‌، بیع، تجارت، امام جمعه، سلاح، ایمان، توکل، ثواب اخروی.

پرسش: نمازی که با سلاح امام اقامه می‌گردد، چه نمازی است؟

پاسخ: نماز جمعه عبادتی است همچون نمازهای دیگر که در ظهر روز جمعه و با شرایط خاصی انجام می‌شود و در فضیلت این نماز همین بس که سوره‌ای در قرآن به این نام آمده و در آن‌جا صریحاً مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آیه آمده است: هنگامی که صدای مؤذن بلند شد و دعوت به نماز شدی، معامله و تجارت را رها ساز و برای انجام این واجب الهی حاضر شو، که از همه چیز برای شما بهتر است اگر بدانید» و نیز در روایات آمده که نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم است بر بدن و موجب آسان شدن ترس و هول قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرایم اعمال گذشته است و ثواب شرکت در نماز جمعه برای کسی که قادر به انجام حج نیست، برابر با حج است. در برخی روایات ترک‌کنندگان این عمل به سختی مورد سرزنش قرار گرفته‌اند تا آنجا که می‌خوانیم کسی که سه هفته آن را ترک کند، منافق می‌باشد. هر چند نماز جمعه واجب تخییری است؛ یعنی انسان می‌تواند به جای آن نماز ظهر خود را به جا آورد، ولی خودداری از شرکت در آن به بصورت دائمی، وجه شرعی (دلیل شرعی) ندارد.

فهرست مندرجات

۱ - آیه ۹ سوره جمعه
۲ - طلب مغفرت
۳ - جایگاه روز جمعه
       ۳.۱ - روز کمک به محرومان
       ۳.۲ - روز صدقه و انفاق
       ۳.۳ - عید مسلمانان
       ۳.۴ - روز ظهور امام زمان
       ۳.۵ - باز شدن درهای آسمان
       ۳.۶ - برکات روز جمعه
       ۳.۷ - زیارت قبر والدین
       ۳.۸ - انجام غسل جمعه
       ۳.۹ - انجام اعمال در همه حال
       ۳.۱۰ - انجام کارهای خیر
       ۳.۱۱ - اهمیت نظافت
۴ - جایگاه نماز جمعه
       ۴.۱ - اولین اقدام پیامبر
       ۴.۲ - دعوت اهل ایمان
       ۴.۳ - تشویق مردم
       ۴.۴ - ترک دادوستد
       ۴.۵ - هم‌وزن حج
       ۴.۶ - استجابت دعا پس از خطبه
       ۴.۷ - تکیه امام به اسلحه
       ۴.۸ - سبک شمردن نماز و نفاق
       ۴.۹ - سفارش به تقوا
       ۴.۱۰ - آگاهی از مسائل جهان
       ۴.۱۱ - اقامه نماز به جماعت
       ۴.۱۲ - فراهم شدن برخی تسهیلات
       ۴.۱۳ - تاخیر سفر
       ۴.۱۴ - آمادگی از روز پیش
              ۴.۱۴.۱ - روایتی از امام علی
              ۴.۱۴.۲ - روایتی از امام باقر
       ۴.۱۵ - ثواب شرکت برای مسافر
       ۴.۱۶ - تلاوت آیات نماز
       ۴.۱۷ - روایتی از رسول خدا
       ۴.۱۸ - کفاره گناهان
       ۴.۱۹ - ترغیب کارگر به نماز
       ۴.۲۰ - عواقب ترک نماز
              ۴.۲۰.۱ - بیان یک روایت
       ۴.۲۱ - صدقه دادن
       ۴.۲۲ - قبول نشدن اعمال
       ۴.۲۳ - سکوت هنگام خواندن خطبه
۵ - وظیفه امام جمعه
       ۵.۱ - طولانی نبودن خطبه‌ها
              ۵.۱.۱ - روایتی از پیامبر
       ۵.۲ - محتوای خطبه‌ها
       ۵.۳ - خواندن خطبه در حال قیام
       ۵.۴ - در دست داشتن اسلحه
       ۵.۵ - سلام گفتن به مردم
       ۵.۶ - خواندن سوره جمعه و منافقون
              ۵.۶.۱ - روایتی از پیامبر
       ۵.۷ - آگاه کردن مردم به مسائل روز
              ۵.۷.۱ - روایتی از امام رضا
       ۵.۸ - امر به معروف و نهی از منکر
۶ - پیام‌ها
       ۶.۱ - بسترسازی
       ۶.۲ - احترام گذاشتن به مردم
       ۶.۳ - نشانه ایمان
       ۶.۴ - یاد خدا
       ۶.۵ - عجله برای حضور در نماز
              ۶.۵.۱ - ترک هر کاری هنگام نماز
       ۶.۶ - جبران با وعده حق
       ۶.۷ - نشانه علم واقعی
۷ - پانویس
۸ - منبع


«یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذا نُودِی لِلصَّلاةِ مِنْ یوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَیعَ ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ اِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ ‌ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! آنگاه که برای نماز روز جمعه ندا داده شد، پس به سوی یاد خدا (نماز) شتاب کنید و دادوستد را رها کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید».
[۲] قرائتی ، محسن، تفسیر نور، ج۱۰، ص۳۷.



رسول گرامی اسلام در معراج مشاهده فرمود که فرشتگان برای کسانی که روز جمعه به نماز جمعه حاضر شوند و غسل جمعه کنند، طلب مغفرت می‌نمایند و می‌گویند:

«اَللهُمَ اغفِر لِلَذینَ یَحضُرُونَ صَلوةَ الجُمُعَة»؛ خدایا کسانی را که در نماز جمعه حاضر می‌شوند، بیامرزد.
«اَللهُمَ اغفِر لِلَذینَ یَغتَسِلوُنَ یَومَ الجُمُعَة»؛ خدایا کسانی را که روز جمعه غسل می‌کنند، رحمت کن».


در اسلام، در میان روزها، روز جمعه از اهمیت خاصی برخوردار است و روایات در این باره بسیار است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

۳.۱ - روز کمک به محرومان

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: جمعه، سرور روزهای هفته و دارای بزرگ‌ترین مرتبه در نزد خداوند متعال است.
جمعه، روز کمک به محرومان و فقر است.

۳.۲ - روز صدقه و انفاق

در حدیث می‌خوانیم که صدقه و انفاقِ خود را در روز جمعه پرداخت کنید.

۳.۳ - عید مسلمانان

جمعه، عید مسلمانان است.

۳.۴ - روز ظهور امام زمان

جمعه روز ظهور امام زمان (علیه‌السلام) و پایان غیبت آن حضرت است: «یخرج قائمنا یوم الجمعة».
[۷] شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ص۱۶۴.


۳.۵ - باز شدن درهای آسمان

در روز جمعه درهای آسمان برای بالا رفتن اعمال بندگان باز می‌شود.

۳.۶ - برکات روز جمعه

پیامبر می‌فرماید: در روز جمعه خداوند کارهای نیک را چند برابر و کارهای زشت را محو می‌کند، به درجات مؤمنان می‌افزاید، دعاها را اجابت می‌کند، بلاها را دور و حاجات مؤمنان را برآورده می‌سازد.

۳.۷ - زیارت قبر والدین

هرکس روز جمعه به زیارت قبر پدر و مادر یا یکی از آن‌ها برود، گناهانش بخشیده و نام او در زمره نیکان نوشته می‌شود.
[۱۰] یزدی، محمدمقیم، صلاة الجمعة، ص۲۴۵.


۳.۸ - انجام غسل جمعه

در روز جمعه، غسل جمعه را ترک نکنید که سنت پیامبر اسلام است و از بوی خوش بهره گیرید و لباس نیکو در بر کنید.

۳.۹ - انجام اعمال در همه حال

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: آیا به شما خبر دهم چه کسی اهل بهشت است؟ کسی که گرما و سرمای شدید او را از اعمال روز جمعه باز ندارد.
[۱۲] متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ح ۲۱۰۸۵.


۳.۱۰ - انجام کارهای خیر

در روز جمعه تا آن‌جا که توان دارید، کارهای خیر انجام دهید: «و لیفعل الخیر ما استطاع».

۳.۱۱ - اهمیت نظافت

برای کسی که در روز جمعه به نظافت پردازد و ناخن و موی سر و صورت خود را کوتاه کند و مسواک زند و به سوی نماز جمعه برود، هفتاد هزار فرشته او را بدرقه کنند و برای او استغفار و شفاعت نمایند.


در اسلام، نماز جمعه از اهمیتی خاص برخوردار است:

۴.۱ - اولین اقدام پیامبر

اولین اقدام پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پس از هجرت به مدینه، اقامه نماز جمعه بود.

۴.۲ - دعوت اهل ایمان

نمازی که دعوت به آن با جمله «یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا» شروع شده است.

۴.۳ - تشویق مردم

نمازی که با جمله «فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ» مردم به اقامه آن ترغیب شده‌اند.

۴.۴ - ترک دادوستد

نمازی که فرمان ترک دادوستد را به همراه دارد.

۴.۵ - هم‌وزن حج

نمازی که در روایات، هم‌وزن حج شمرده شده است: «علیک بالجمعة فانها حج المساکین».
[۱۵] شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۲۳۷.


۴.۶ - استجابت دعا پس از خطبه

نمازی که بعد از خطبه‌اش دعا مستجاب می‌شود.

۴.۷ - تکیه امام به اسلحه

نمازی که با تکیه امام جمعه به اسلحه اقامه می‌شود.

۴.۸ - سبک شمردن نماز و نفاق

نمازی که سبک شمردن و استخفاف آن، نشانۀ نفاق شمرده شده است.

۴.۹ - سفارش به تقوا

نمازی که در آن امام جمعه باید مردم را به تقوا سفارش کند.

۴.۱۰ - آگاهی از مسائل جهان

نمازی که در آن مردم از مسائل جهان آگاه می‌شوند.

۴.۱۱ - اقامه نماز به جماعت

نمازی که باید به جماعت برگزار شود و نمی‌توان آن را فردی خواند.

۴.۱۲ - فراهم شدن برخی تسهیلات

نمازی که سفارش شده تسهیلات لازم برای حضور زندانیان مالی در آن فراهم شود.

۴.۱۳ - تاخیر سفر

نمازی که سزاوار است سفر به خاطر حضور در آن به تأخیر افتد. حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به حارث همدانی می‌فرماید: روز جمعه مسافرت مکن تا در نماز حاضر شوی؛ مگر سفری که در راه خدا باشد یا کاری که به انجام آن معذوری.
[۱۸] امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه، شریف رضی، نامه ۶۹.


۴.۱۴ - آمادگی از روز پیش

نمازی که سفارش شده از روز قبل، خود را برای حضور در آن آماده کنید.

۴.۱۴.۱ - روایتی از امام علی

امام علی (علیه‌السلام) از اینکه روز پنج‌شنبه دارویی مصرف کنند که سبب ضعف (و عدم شرکت در نماز) در روز جمعه شود، مردم را نهی می‌فرمودند.

۴.۱۴.۲ - روایتی از امام باقر

و امام باقر (علیه‌السلام) در وصف یاران پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: آنان از روز پنج‌شنبه خود را برای نماز جمعه آماده می‌کردند.

۴.۱۵ - ثواب شرکت برای مسافر

نمازی که ثواب شرکت در آن برای مسافر، بیش از ثواب افرادی است که مقیم همان شهرند.

۴.۱۶ - تلاوت آیات نماز

نمازی که یک شب مانده به انجام آن، به تلاوت آیات آن سفارش شده است.
در روایات سفارش شده که در نماز مغرب شب جمعه، سوره جمعه تلاوت شود که به نوعی تذکر و یادآوری و آماده شدن برای نماز جمعه است.

۴.۱۷ - روایتی از رسول خدا

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: هر قدمی که مؤمن به سوی نماز جمعه برمی‌دارد، خداوند هول و هراس روز قیامت را از او کم می‌کند.

۴.۱۸ - کفاره گناهان

نماز جمعه کفاره گناهانی است که انسان در طول هفته انجام می‌دهد؛ البته مادامی که گناهان کبیره را رها کند.

۴.۱۹ - ترغیب کارگر به نماز

کسی که کارگری را اجیر کرده، او را از رفتن به نماز جمعه باز ندارد که گناه می‌کند.

۴.۲۰ - عواقب ترک نماز

هرکس سه جمعه پی‌درپی بدون عذر موجه نماز جمعه را ترک نماید، نام او به عنوان منافق ثبت می‌شود: «من ترک الجمعة ثلاثة متتابعة لغیر علة کتب منافقا».

۴.۲۰.۱ - بیان یک روایت

و در روایت دیگری می‌خوانیم: هر کس به غیر از بیماری و عذر موجه دیگری سه جمعه در نماز جمعه حضور نیابد، خداوند بر قلب او مُهر می‌زند.
[۲۶] متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ح ۲۱۱۴۷.


۴.۲۱ - صدقه دادن

هر کس نتوانست در نماز جمعه شرکت کند، پس مبلغی را صدقه دهد (تا کفّارۀ عدم حضور او در نماز جمعه باشد).
[۲۷] متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ح ۲۱۱۳۹.


۴.۲۲ - قبول نشدن اعمال

رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: هر کس در زمان حیات یا پس از مرگ من، نماز جمعه را از روی انکار یا استخفاف و سبک شمردن ترک کند، خداوند کارش را جمع نمی‌کند، در امورش برکت قرار نمی‌دهد و حج و صدقه او قبول نیست، مگر آن که توبه کند.

۴.۲۳ - سکوت هنگام خواندن خطبه

هنگامی که امام جمعه برای خواندن خطبه می‌ایستد، بر مردم لازم است که سکوت کنند و نماز نخوانند و با ادب بنشینند.
[۳۱] متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۷۴۶.



وظایفی که امام جمعه در نماز جمعه دارد، بدین شرح است:

۵.۱ - طولانی نبودن خطبه‌ها

خطبه‌های نماز، طولانی نباشد.

۵.۱.۱ - روایتی از پیامبر

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: بعد از شما اقوامی می‌آیند که خطبه‌ها را طولانی و نماز را کوتاه می‌خوانند: «سیاتی بعدکم اقوام یطیلون الخطب و یقصرون الصلاة»؛ اما شما نماز را طولانی بخوانید و خطبه‌ها را کوتاه کنید: «اطیلوا الصلاة و اقصروا الخطبةة».
[۳۲] متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۷۴۸.


۵.۲ - محتوای خطبه‌ها

خداوند، در نماز جمعه دو خطبه را قرار داد تا یکی از آن‌ها به حمد و ثنای الهی و تقدیس خداوند و دیگری به حوائج مردم و هشدار و آموزش آنان و نیایش اختصاص یابد.

۵.۳ - خواندن خطبه در حال قیام

در حال قیام، به ایراد خطبه بپردازد: «ما رایت رسول الله خطب الا و هو قائم».

۵.۴ - در دست داشتن اسلحه

خطیب، اسلحه دست گیرد؛ ولی آن را به کار نبرد؛ بلکه به موعظه و ارشاد بپردازد. (یعنی قدرت داریم؛ ولی در عین حال، دلسوز و مهربانیم)؛ چنان‌که پیامبر به کمان یا عصا تکیه می‌دادند و خطبه می‌خواندند: «یتوکا علی قوس او عصا».

۵.۵ - سلام گفتن به مردم

هنگامی که امام جمعه از منبر بالا می‌رود و رو به مردم می‌ایستد، به مردم سلام کند: «من السنة اذا صعد الامام المنبر ان یسلم اذا استقبل الناس».

۵.۶ - خواندن سوره جمعه و منافقون

خواندن سوره جمعه و منافقون در نماز جمعه.

۵.۱.۱ - روایتی از پیامبر

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در نماز جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را قرائت می‌فرمودند؛ سوره جمعه را برای بشارت دادن به مؤمنان و برحذر داشتن آنان از دنیا و سوره منافقون را برای مأیوس کردن و توبیخ منافقان.
[۳۷] متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ج۸، ص۳۷۸.


۵.۷ - آگاه کردن مردم به مسائل روز

آگاه نمودن مردم را به مسائل روز.

۵.۷.۱ - روایتی از امام رضا

امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: نماز جمعه یک گردهمایی عمومی است تا امام جمعه مردم را به عبادت و اطاعت ترغیب کند و از گناه و معصیت پرهیز دهد و آنان را از آنچه در اطراف آنها روی می‌دهد و از آنچه برایشان مفید و یا مضّر است، آگاه کند:
«و یخبرهم بما ورد علیهم من الآفاق و من الاهوال التی لهم فیها المضرة و المنفعة».

۵.۸ - امر به معروف و نهی از منکر

امام جمعه، مردم را از آنچه خداوند به آن امر کرده و آنچه از آن نهی فرموده و آنچه مایۀ صلاح و فساد آنان است، آگاه سازد و آنان را تعلیم دهد: «ان یعلمهم من امره و نهیه ما فیه الصلاح و الفساد».


نماز جمعه برای انسان‌ پیام‌هایی را در پی دارد:

۶.۱ - بسترسازی

برای دعوت مردم به عبادت باید بسترسازی کرد. (در ابتدای سوره قبل از دستور به شرکت در نماز جمعه، سخن از تسبیح موجودات است.): «یسَبِّحُ لِلَّهِ...فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ».

۶.۲ - احترام گذاشتن به مردم

برای دعوت مردم، آنان را با احترام و نام نیک یاد کنیم: «یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا».

۶.۳ - نشانه ایمان

حضور در نماز جمعه، نشانه ایمان است: یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذا نُودِی لِلصَّلاةِ....

۶.۴ - یاد خدا

نماز، مایۀ ذکر خدا است: اِذا نُودِی لِلصَّلاةِ...فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ.

۶.۵ - عجله برای حضور در نماز

برای حضور در نماز جمعه، شتاب کنید: «لِلصَّلاةِ مِنْ یوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا».

۶.۵.۱ - ترک هر کاری هنگام نماز

برای حضور در نماز جمعه، باید موانع موجود را برطرف کرد: «وَ ذَرُوا الْبَیعَ» (رها کردن کسب و کار و تجارت از باب نمونه است؛ وگرنه همه کارها را باید در هنگام نماز، رها کرد و در نماز جمعه حضور یافت.)

۶.۶ - جبران با وعده حق

خداوند که فرمان ترک تجارت می‌دهد، آن را با وعده‌های حق جبران می‌کند: «ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ اِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ».

۶.۷ - نشانه علم واقعی

نشانه علم واقعی، انتخاب بهترین‌ها در هر زمان است: «ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ اِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ».
در تربیت دینی، هم تشویق لازم است: «یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا»؛ هم فرمان لازم است: «فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ»؛ هم نهی لازم است: «ذَرُوا الْبَیعَ»؛ هم استدلال لازم است: «ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ».


۱. جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۲. قرائتی ، محسن، تفسیر نور، ج۱۰، ص۳۷.
۳. محدث نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۶، ص۹۰.    
۴. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۶۷.    
۵. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۶۷.    
۶. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۶۶.    
۷. شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ص۱۶۴.
۸. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۷۰.    
۹. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۶۳.    
۱۰. یزدی، محمدمقیم، صلاة الجمعة، ص۲۴۵.
۱۱. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۳، ص۴۱۷.    
۱۲. متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ح ۲۱۰۸۵.
۱۳. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۷۸.    
۱۴. محدث نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۶، ص۴۶.    
۱۵. شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۲۳۷.
۱۶. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۴۶.    
۱۷. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۶.    
۱۸. امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه، شریف رضی، نامه ۶۹.
۱۹. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۱۹۷.    
۲۰. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۴۶.    
۲۱. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۶.    
۲۲. محدث نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۶، ص۴۲.    
۲۳. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۹، ص۲۵۶.    
۲۴. محدث نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۶، ص۷.    
۲۵. محدث نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۶، ص۹.    
۲۶. متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ح ۲۱۱۴۷.
۲۷. متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ح ۲۱۱۳۹.
۲۸. محدث نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۶، ص۱۰ ۱۱.    
۲۹. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۵۶.    
۳۰. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۹.    
۳۱. متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۷۴۶.
۳۲. متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۷۴۸.
۳۳. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۴۰.    
۳۴. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۱۳۱.    
۳۵. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۸.    
۳۶. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۴۳.    
۳۷. متقی هند، علی بن حسام، کنز العمال، ج۸، ص۳۷۸.
۳۸. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۰۲.    
۳۹. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۴۰.    



سایت حوزه نت، برگرفته از مقاله «اهمیت نماز جمعه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۱.    



جعبه ابزار