انجام تنهایی کار خیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:کار خیر، سابقون، پیشقدم درامور خیر.
پرسش :آیا اگر کسی به تنهایی انجام کارهای خیر را برعهده گرفته و مانع مشارکت دیگران شود
گناه کرده است؟
در سریال ملکوت آمده بود که فردی اگر در جایی که چند نفر می خواهند کار خیری را انجام دهند پیشقدم شده و خود به تنهایی بجای آنها اقدام کند گناه کرده است چرا که مانع از ثواب بردن دیگران از
کار خیر شده است. اگر این صحت داشته باشد پس تکلیف آیه السابقون السابقون اولئک المقربون چه می شود؟
هیچ کس نمی تواند مانع از انجام کارهای خیر دیگران و ثواب بردن آنان شود! زیرا اولاً دامنه
کارهای نیک و
اعمال صالح بسیار وسیع بوده و منحصر در یک یا دو یا چند مورد نیست. و اگر در موردی مشارکت ممکن نشد فرد می تواند در موارد دیگر اقدام نماید. ثانیاً بهره مندی از اجر و پاداش و محروم شدن از آن دائر مدار نیت و کیفیت عمل انسان است. باید دید کسی که به تنهایی انجام عمل خیری بر عهده می گیرد و وظیفه ای را از دوش دیگران بر می دارد به چه انگیزه و نیتی این کار را انجام داده است. در مواردی که فردی با
نیت خالصانه و قصد قربت به تنهایی زحمت و مسئولیت انجام کارهای خیر را به عهده می گیرد نه تنها گناهی نکرده است که مستحق پاداش و اجر ویژه است.
در روایات اسلامی به مساله"
نیت " اهمیت فوق العاده‌ای داده شده است، و اصلا برنامه
اسلام این است که هر عملی با رنگ نیت و انگیزه آن شناخته می شود.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند:" حقیقت عمل به نیت آن است."
ازنظر اسلام اجر و پاداش کارهای خیر و اعمال صالح به نیت عمل کننده (عامل) بستگی دارد. و نیت بسیار بالاتر از عمل است.
امام صادق (علیه السلام) در این زمینه می فرماید:"نیت بالاتر از عمل است، آگاه باشید که نیت همان عمل است...."
البته مراد از نیت، نیت خالصانه است. زیرا بعد از مساله نیت روی"
اخلاص " تکیه شده است که اگر آن باشد، عمل فوق العاده پر ارزش و الا فاقد ارزش خواهد بود.
اخلاص آن است که محرک انسان از هر گونه شائبه غیر الهی پاک باشد و می‌توان نام آن را"
توحید نیت " گذاشت، یعنی در تمام برنامه‌ها تنها به پروردگار و رضای او اندیشیدن. بر این اساس افرادی که واقعاً و از روی اخلاص قصد انجام کار خیری را داشته باشند اما به دلیل سبقت و اقدام دیگران و یا به هر علت دیگری فرصت انجام آنرا پیدا نکنند و موفق به انجام عمل نشود. خداوند اجر و پاداش انجام آن کار خیر را به آنان خواهد داد.
این مطلب از برخی روایات دیگر نیز استفاده می شود که اگر کسانی به عمل قومی راضی باشند اجر و ثواب همان عمل را می برند.
از طرف دیگر اگر فردی اعمال زیادی انجام دهد ولی در انجام آنها اخلاص نداشته باشد از
اجر و
ثواب الهی محروم خواهد بود. امام صادق (علیه السلام) در بیان اهمیت اخلاص فرموده اند:"... زیرا گاهی عمل از روی ریا انجام می شود اما نیت خالص و برای پروردگار است به همین دلیل خداوند متعال به نیت پاداشی می دهد که که به عمل نمی دهد."
بر این اساس تا حقیقت خلوص و اخلاص در عمل نیاید، رنگ
عمل صالح به خود نخواهد گرفت. زیرا
انگیزه الهی و خدایی است که به عمل انسان عمق می‌دهد، نورانیت می‌بخشد، و جهت صحیح می‌دهد، و هنگامی که اخلاص از میان رفت، عمل بیشتر جنبه ظاهری پیدا می‌کند، به منافع شخصی گرایش می‌یابد و عمق و اصالت و جهت صحیح خود را از دست می‌دهد.
در حقیقت این عمل صالحی که از انگیزه الهی و اخلاص، سرچشمه گرفته و با آن آمیخته شده است گذرنامه لقای پروردگار است!.
شخصی خدمت
پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمد عرض کرد:یا رسول الله! من در
راه خدا انفاق می‌کنم و
صله رحم بجا می‌آورم، و این اعمال را فقط به خاطر الله انجام می‌دهم، اما هنگامی که مردم از این اعمال من سخن می‌گویند و ستایش می‌کنند مسرور و خوشحال می‌شوم، این اعمال من چگونه است؟ پیامبر صلی الله علیه وآله سکوت فرمود و سخنی نگفت، تا اینکه آیه " فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً "یعنی:" پس هر که به لقای پروردگارش امید دارد، باید کاری شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در
عبادت پروردگارش شریک نکند! "
نازل شد و به این سؤال پاسخ داد (که تنها عملی مقبول درگاه خدا است که با اخلاص کامل همراه باشد) بدون شک منظور از این روایت آن حالت سرور غیر اختیاری نیست، بلکه حالتی است که انگیزه عمل انسان گردد و یا حکایت از عدم خلوص نیت کند.
بر این اساس باید دید که این فرد به چه نیتی به تنهایی انجام کار خیر را بر عهده گرفته است.اگر با اخلاص و
قربة الی الله چنین کاری را انجام می دهد مسلماً از مصادیق آیات شریفه " فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ"
،" وَ سارِعُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا"
،" وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ، أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ"
و اجر و پاداش او نزد خداوند متعال محفوظ است. اما اگر خدای نخواسته از روی ریا و
نیت های شیطانی چنین کاری کرده باشد هیچ گونه اجر و پاداشی نخواهد داشت.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «انجام تنهایی کار خیر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۷/۷.
