امام عسکری و شیعیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام حسن عسکری علیه‌السلام،
شیعیان.
پرسش: رابطه
امام عسکری ـ علیه‌السلام ـ با شیعیان با توجه به محصور بودن آن حضرت را توضیح دهید.
پاسخ:
امام حسن عسکری، یازدهمین امام شیعیان است، آن حضرت در ماه ربیع‌الثانی سال ۲۳۲ ق در مدینه دیده به جهان گشود، و در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ ق در سن بیست و هشت سالگی دار فانی را وداع گفت.
از آنجا که پیشوای یازدهم به دستور
خلیفه عباسی در
سامرا، در محله «
عسکر» سکونت (اجباری) داشت، به همین جهت
عسکری نامیده می‌شود.
فشار و اختناق در مورد پیشوای یازدهم فوق‌العاده شدید بود و از هر طرف آن حضرت را تحت کنترل و نظارت داشتند. حکومت عباسی به‌قدری از نفوذ و موقعیت مهم اجتماعی امام نگران بود که
امام را ناگزیر کرده بود، هر هفته روزهای دوشنبه و پنجشنبه در دربار حاضر شود.
امام حسن عسکری با وجود همه این فشارها و کنترل‌ها و مراقبت‌های بی‌وقفه حکومت عباسی، رابطه خود را با شیعیان و نقاط شیعه‌نشین از طریق امور زیر برقرار می‌کرد:
در زمان امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ
تشیع در مناطق مختلف و شهرهای متعددی گسترش و شیعیان در نقاط فراوانی تمرکز یافته بودند. شهرها و مناطقی مانند،
کوفه،
بغداد، نیشابور،
قم، آبه (آوه) مدائن، خراسان، یمن، ری، آذربایجان، سامرا، جرجان و بصره از پایگاه‌های شیعیان به‌شمار می‌رفتند.
گستردگی و پراکندگی مراکز تجمع شیعیان، وجود
سازمان ارتباطی منظمی را ایجاب می‌کرد تا پیوند شیعیان را با حوزه
امامت از یک سو و ارتباط آنان را با همدیگر از سوی دیگر برقرار سازد، این نیاز از زمان امام نهم احساس می‌شد و شبکه ارتباطی
وکالت و نصب
نمایندگان در مناطق گوناگون، به‌منظور برقراری چنین سیستمی، از آن زمان به مورد اجرا گذاشته می‌شد. این برنامه در زمان امام عسکری نیز تعقیب گردید؛ به گواهی اسناد و شواهد تاریخی، امام حسن عسکری نمایندگانی از میان چهره‌های درخشان و شخصیت‌های برجسته شیعیان، برگزیده، در مناطق متعدد منصوب کرده و با آنان در ارتباط بود و از این طریق
پیروان تشیع را در همه مناطق زیرنظر داشت.
از جمله این نمایندگان می‌توان به «ابراهیم بن عبده»، نماینده
امام در نیشابور و «احمد بن اسحاق بن عبدالله قمی اشعری» در قم اشاره کرد.
در رأس سلسله مراتب وکلای امام «محمد بن عثمان عَمَری» قرار داشت که وکلای دیگر، به‌وسیله او با امام در ارتباط بودند، آنان نوعاً
اموال و وجوه جمع‌آوری شده را به وی تحویل می‌دادند و او به محضر امام می‌رساند.
علاوه بر شبکه ارتباطی وکالت، امام از طریق اعزام پیک‌ها نیز با شیعیان و پیروان خود ارتباط برقرار می‌ساخت و از این رهگذر مشکلات آنان را برطرف می‌کرد. در این زمینه به‌عنوان نمونه می‌توان از فعالیت‌های «ابوالادیان»، یکی از نزدیک‌ترین
یاران امام یاد کرد.
او نامه‌ها و پیام‌های امام ـ علیه‌السلام ـ را به پیروان آن حضرت می‌رساند و متقابلاً نامه‌ها، سؤال‌ها، مشکلات،
خمس، و دیگر وجوه ارسالی شیعیان را دریافت نموده و در سامرا به محضر امام عسکری می‌رساند.
گذشته از پیک‌ها، امام از طریق
مکاتبه نیز با شیعیان ارتباط برقرار می‌ساخت و از این رهگذر آنان را زیر چتر هدایت خویش قرار می‌داد. نامه‌ای که امام حسن عسکری به «
ابن بابویه» نوشته، نمونه‌ای از این نامه‌هاست.
امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ نوع دیگر ارتباط خود را با شیعیان از طریق فعالیت‌های مخفی نزدیک‌ترین یاران خود برقرار می‌کرد.
از جمله «عثمان بن سعید عمری» که از نزدیک‌ترین و صمیمی‌ترین یاران امام بود، زیر پوشش روغن‌فروشی فعالیت می‌کرد. شیعیان و پیروان حضرت عسکری اموال و وجوهی را که می‌خواستند به امام تحویل دهند به او می‌رساندند و او آنها را در ظرف‌ها و مشک‌های
روغن قرار داده و به حضور امام می‌رساند.
تماس مستقیم با امام، با فرستادن افرادی از طرف شیعیان به محضر آن حضرت، نوع دیگری از وجود ارتباط میان امام و دوستانش بود.
از جعفر بن شریف جرجانی نقل شده است که گفت: به
زیارت خانه خدا مشرف شدم و در
سامرا به خدمت
امام حسن عسکری رسیدم، خواستم اموالی را که دوستان به‌وسیله من فرستاده بودند به آن حضرت بدهم، پیش از آنکه بپرسم، به چه کسی بدهم، امام فرمود: آنچه را همراه آورده‌ای به مبارک، خادم من بسپار.
بنابراين با وجود همه تنگناها و محدوديت‌هايی که خلافت عباسی برای امام ـ علیه‌السلام ـ به‌وجود آورده بود آن حضرت همواره با شيعيان خود در ارتباط بوده و از اين طريق به امور مختلف ايشان رسيدگی می‌فرمود.
سایت اندیشه قم
