افتادن قطرهای از شراب در چاه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شراب، قطره، چاه، سند حدیث.
پرسش: روایتی است منسوب به
علی (علیهالسلام) که اگر قطرهای از شراب در چاهی بیفتد و از آن چاه آب بردارند و مزرعه را آبیاری کنند و از آن مزرعه حیوانی
علف بخورد و بعد آن حیوان را
ذبح نمایند، من اکراه دارم آن را بخورم، آیا سند این حدیث معتبر است؟ و در صورت صحیحالسند بودن روایت، آیا منافاتی با استحاله ندارد؟
پاسخ: روایت مورد پرسش در جوامع روایی یافت نشد؛ اما روایت معتبر دیگری (
اذان و
مناره) که مشابه آن است، از علی (علیهالسلام) نقل شده است، که در آن، حرمت شراب مورد مبالغه قرار گرفته و منافاتی با استحاله ندارد.
از آنجایی که در متن سؤال به منبع و متن
عربی روایت اشاره نشده است، از این جهت دستیابی به اصل
حدیث و سپس کار سندشناسی را مشکل ساخته است؛ ازاینرو با معادلیابیهای متعدد مانند «قطرةٌ من الخمر» و غیره در نرمافزارهای رایانهای، چنین حدیثی یافت نشد. همینطور در کتب روایی و تفاسیر مربوط به ذیل آیات
خمر و شراب، حدیث مورد نظر به دست نیامد.
اما
روایت دیگری نقل شده است که دلالت روایت مورد نظر در سؤال را مورد تأیید قرار میدهد.
روایت معتبری به همین مضمون از
امام علی (علیهالسلام) نقل شده است که حضرت فرموده است: «لَوْ وَقَعَتْ قَطْرةٌ (من الخمر) فِی بِئرٍ فَبُنِیَتْ مکانَها مَنارةٌ لَمْ اُؤَذِّنْ عَلَیْها؛
اگر قطرهای از
شراب در چاهی فرو بیفتد و بر آن مکان منارهای بلند بنا شود، بر آن مناره
اذان نمیگویم».
این حدیث را امام علی (علیهالسلام) در
تفسیر آیه ۹۰
سوره مائده بیان فرموده است و حرمت شراب را مورد
مبالغه قرار داده است و شدت خباثت آن را یادآور شده است.
نکته دیگر قابل بیان این است که:
استحاله از نظر فقهی عبارت است از اینکه: «اگر جنس چیز نجس به طوری عوض شود که به صورت چیز پاکی درآید، پاک میشود و میگویند استحاله شده است. مثل آنکه چوب
نجس بسوزد و
خاکستر گردد».
از این جهت، با توجه به حدیث «مناره و اذان» که به آن اشاره شد، موضوع بحث روایت مورد نظر در متن سؤال با فرض وجود و صحت آن، در مورد استحاله نیست؛ چون
امام درصدد بیان مبالغه در حرمت و
خباثت خمر است و اجتناب از آن را مورد تأکید و مورد مبالغه قرار داده است.
نکته پایانی اینکه روایت (اذان و مناره) و روایت مورد سؤال را باید با توجه به
مقام و شأن علی (علیهالسلام) ملاحظه کنیم؛ یعنی اینکه شأن حضرت اقتضا میکند که بر آن مناره اذان نگوید یا از
گوشت آن حیوان استفاده ننماید. بنابراین روایت نه منافاتی با استحاله دارد و نه تکلیفی برای ما معین میکند.
روایت مورد سؤال در جوامع روایی یافت نشد؛ اما روایت معتبر دیگری (اذان و مناره) که مشابه آن است، از
علی (علیهالسلام) نقل شده است، که در آن، حرمت شراب مورد مبالغه قرار گرفته و منافاتی با استحاله ندارد.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «افتادن قطرهای از شراب در چاه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۱۷.