اعتبار زیارت ناحیه مقدسه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زیارت ناحیه مقدسه.
پرسش: زیارت ناحیه مقدسه تا چه میزان معتبر است؟
پاسخ: ۱. زیارت ناحیه مقدسه، از امام زمان (عجّلاللهفرجهالشریف) صادر شده و از طریق یکی از نایبان خاص آن حضرت به دست بعضی اساتید
شیخ مفید و سپس به شیخ مفید و
سید مرتضی و ابنمشهدی رسیده است. ۲. این
زیارت دارای سندهای گوناگون و معتبر بوده و در کتب این سه بزرگوار ثبت و ضبط شده است.
به هر شکل زیارتی چون زیارت ناحیه بدون سند هم، معتبر است. چون طبق قاعده رجالی: دلالته تغنی عن السند.
این زیارت همانند
زیارت عاشورا برای
زیارت امام حسین (علیهالسلام) وارد شده؛ لذا هر دو، درباره زیارت امام حسین (علیهالسلام) هستند؛ لیکن اولی که از زمان
امام باقر (علیهالسلام) خوانده میشده، به زیارت عاشورا معروف گردیده و دومی که از زمان
امام عصر (عجّلاللهفرجهالشریف) خوانده میشده، به
زیارت ناحیه مقدسه مشهور گردیده است.به بیان دیگر، زمان حادثه (عاشورا)، عنوان نام، روی زیارت اول مانده و در عوض، جایگاه صدور روی
زیارت دوم مانده است.
این زیارت توسط یکی از
نواب خاص حضرت حجت (عجّلاللهفرجهالشریف) به دست بعضی از اساتید شیخ مفید و سپس از شیخ مفید و سید مرتضی و ابن مشهدی رسیده است. بنابراین دیگر
راویان این زیارت معلوم نبوده و
حدیث مرسله است.
(مرسل به حدیثی که دچار ارسال و حذف استاد باشد گویند؛ )
شیوههای بررسی حدیث، عبارتاند از:
أ. سندی؛ ب. محتوایی.
امکان دارد حدیثی از نظر
سند ضعف داشته یا دارای ارسال باشد؛ ولی دارای قرائن و شواهدی باشد که باعث قطع به صدور از
معصوم باشد.
این زیارت شریف نیز با وجود ارسال احتمالی، طبق یک نظر، دارای قرائنی است که موجب
یقین به صدور از
ناحیه مقدسه میشود.
علمای متأخر که جزو
راویان اصلی به حساب میآیند و کتب آنها جزو مراجع روایی ماست، این زیارت شریف را در کتابهای خویش آوردهاند.
۱.
المزار القدیم (شیخ مفید، متوفای ۴۱۳ هـ.ق).
علامه مجلسی (رحمةاللهعلیه) در کتاب
بحار، ج۹۴، ص۳۱۷ زیارت ناحیه را از مزار شیخ نقل کرده است.
۲.
مناسک المنار (شیخ مفید).
۳.
المصباح (سید مرتضی، متوفای ۴۳۶ هـ.ق).
۴.
المزار الکبیر (ابن مشهدی متوفای ۵۳۵ هـ.ق).
این زیارت طبق نقل المزار القدیم و المزار الکبیر، از
معصوم صادر شده و دارای اسناد مختلف بوده و مستند است.
عمل سید مرتضی علم الهدی (رحمةاللهعلیه) و انتخاب این
زیارت به عنوان اولین زیارتی که با آن
امام حسین (علیهالسلام) را زیارت کرد (با وجود محتاط بودن ایشان) سندهای ضعیف را جبران میکند، چه رسد به اینکه سند ضعیف نباشد.
۱. در المزار الکبیر ابن مشهدی تصریح به این انتساب شده.
۲.
ابن مشهدی (متوفای ۵۹۵) از
غیبت صغرا (۳۲۹ ق) ۲۶۶ سال فاصله دارد؛ ولی با وجود این، چون او فردی موثق و از علمای جلیلالقدر میباشد، کتابش نیز مورد تأیید علماست و از طرفی وی در ابتدا
کتاب خود را ملزم به نقل احادیثی معتبر از طریق معتبر و متصل به
معصوم دانسته؛ لذا قول ایشان در انتساب این زیارت به حضرت حجت (عجّلاللهفرجهالشریف) قابل قبول خواهد بود.
علمای متأخر نیز این زیارت را در کتب خویش نقل کرده و آن را مستند به
امام زمان (عجّلاللهفرجهالشریف) میدانند، برخی از آنها عبارتاند از:
۱.
سید بن طاووس، وفات ۶۶۴ در کتاب مصباح الزائر.
۲.
علامه مجلسی، وفات ۱۱۱۱ در کتاب
بحارالانوار، ج۹۸، ص۳۱۷، ج۸ و ۹ و
تحفة الزائر، ص۳.
۳.
ابراهیم بن فیض کاشانی،
الصحیفة المهدیه، ص۲۰۳.
در فرازی از زیارت ناحیه مقدسه آمده: «و اُقیمت لک الماتم فی اعلی علیین و...؛ ای حسین! تو آن شهیدی هستی که مجلس عزای تو نهتنها در
زمین، بلکه در
عالم بالا برپاست و....» .
در بحارالانوار علامه مجلسی و
کامل الزیارات ابن قولویه روایات زیادی نقل شده که
عزای سید الشهداء (علیهالسلام) در
عالم بالا و توسط اهل آسمانها بر پا شده و این
روایات در واقع تأیید بر مضمون زیارت ناحیه مقدسه میباشند.
از مرحوم آیتالله
شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء سؤال شد که: آیا سند دعای صباح صحیح است؟ پاسخ داد که: ما کلمات
ائمه (علیهمالسلام) و به ویژه کلمات
امیرالمؤمنین (علیهالسلام) را میشناسیم و امکان ندارد اینگونه مضامین عالی جز از دهان امیرالمؤمنین (علیهالسلام) صادر شده باشد.
به عنوان نمونه، در این زیارت آمده: «فالویل للعصاة الفسّاق، لقد قتلوا بقتلک الاسلام و عطّلوا الصلاة والصیام و...؛ وای بر حال آن عاصیان فاجر و اهل
گناه! ای حسین! با کشتن تو
اسلام را کشتند و
نماز و
روزه را تعطیل و ضایع کردند و...
آیا این مضامین عالی جز از معصوم امکان صدور دارد. فقط معصوم است که میتواند معصوم را اینگونه بشناسد و معرفی کند.
براساس مباحث گذشته روشن میشود که:
۱. این زیارت، از
امام زمان (عجّلاللهفرجهالشریف) صادر شده و از طریق یکی از نایبان خاص آن حضرت به دست بعضی اساتید
شیخ مفید و سپس به شیخ مفید و سید مرتضی و ابنمشهدی رسیده است.
۲. این زیارت دارای سندهای مختلف و معتبر بوده و در کتب این سه بزرگوار ثبت و ضبط شده است. این تحقیق از روی سخنرانیهای آیتالله کریمی جهرمی و سید هدایت الله طالقانی که در کتاب: همره نور، اثر جمعی از اساتید به اهتمام سید هدایت الله طالقانی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، انتشارات سابقون، آورده شده، اقتباس و تلخیص گردیده.
یوسف گم گشته باز آید بکنعان غم مخو
کلبة احزان شود روزی گلستان، غم مخور
ای دل غمدیده، حالت به شود، دل بد مکن
وین سر شوریده بازآید بسامان،
غم مخور
به هر شکل زیارتی چون زیارت ناحیه بدون سند هم، معتبر است. چون طبق قاعده رجالی: دلالته تغنی عن السند.
۱. همره نور، جمعی از اساتید.
۲. عطر سیب، حامد حجتی.
۳. سلام موعود، محمدرضا سنگری.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اعتبار زیارت ناحیه مقدسه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۱۸.