اضلال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرسش؟ معنای إضلال
خداوند در
قرآن چیست؟
ضلال و ضلالت به معنای انحراف از
حق است.
در واقع ضلالت در برابر اهتدا و اضلال در مقابل
هدایت است، و چون هدایت به معنای دلالت و ارشاد به مقصود است،
إضلال فقدان آن است.
«هدایت» امری واقعی و موجود و «اضلال» امر عدمی و غیر موجود است و لذا هدایت را می‌شود به خداوند نسبت داد ولی ضلالت و گمراهی را نه؛ زیرا چیزی که ردّ شی‌ء و عدم است قابل دادن و گرفتن نیست. ضلالت، نبودن هدایت است و به اصطلاح منطق، رابطه این دو، رابطه‌ی ملکه و عدم است. یعنی اگر هدایت در جایی موجود باشد، هیچ گاه ضلالتی از آن جهت در آنجا نخواهد بود ولی اگر هدایت نباشد، نبودن هدایت، ضلالت است.
.
با توجه به آیات شریفه، هدایت الهی به دو قسم تکوینی و تشریعی تقسیم می‌گردد که
انسان از هر دوی آنها برخوردار می‌باشد. به خلاف إضلال که فقط تکوینی است و تشریعی ندارد. زیرا خداوند تبارک و تعالی هادی با لذّات است، چون محال است که خدای سبحان رَبّ با لذّات و معبود با لذات و مستعان مطلق باشد ولی هادی با لذّات نباشد.
و اگر غیر از این بود گمراهان و بدکاران در برابر خداوند عذر می‌آوردند که ما خواستار هدایت تو بودیم ولی تو ما را گمراه کردی. بنابراین، خداوند اضلال تشریعی و ابتدایی ندارد و همگان را در وهله‌ی نخست با هدایت تشریعی و ابتدایی خود به راه راست و صلاح و
فلاح و
رستگاری دعوت می‌کند و در این مرحله هیچ اضلالی وجود ندارد ولی اگر کسی این
هدایت تشریعی را نپذیرفت و به اختیار خویش، بیراهه‌ی گمراهی را در پیش گرفت، و از مهلت
توبه و تراخی انابه و تأخیر
مجازات متنّبه نشد و استفاده نکرد و به
فطرت الهی خود برنگشت آنگاه به اضلال تکوینی خداوند مبتلا خواهد شد.
.
ضلالت ابتدایی آن است که خداوند بخواهد در آغاز، کسی را گمراه سازد چنین امری از خداوند محال است و با
حکمت او سازگاری ندارد و از طرف ذات اقدس خداوند جز
خیر و
رحمت چیزی نازل نمی‌شود. و او در آغاز کسی را گمراه نمی‌کند بلکه اِضلال او مجازاتی است.
ضلالت مجازاتی یعنی تبهکاران با سوءاختیار خویش به بیراهه رفته و گرفتار ضلالت شده‌اند.
ضلالت ابتدایی منسوب به بندگان خدا می‌گردد و ضلالت مجازاتی منسوب به خدای تعالی است.
اضلال، و گمراه ساختن از ناحیه‌ی خداوند همان قطع هدایت و برگرفتن نعمت و
توفیق و رها ساختن انسان به حال خود می‌باشد که نتیجه‌اش گمراه و سرگردان ماندن در طریق هدایت است.
اگر کسی هدایت تشریعی إلهی را نپذیرفت خداوند نیز، بنا به خواست خود او، او را مشمول هدایت تکوینی خود نمی‌گرداند. در چنین وضعی شخص گمراه به حال خود رها می‌شود. به عبارت دیگر، عمل و فعل انسان
ظالم و
کافر و منحرف، علت است بر آنکه او از هدایت الهی برخوردار نباشد، و این بر اساس سنت نظام هستی، که نظام علّی و معلولی است می‌باشد و به همین جهت، خداوند فرموده است که: قوم کافر
و ظالم
و
فاسق را هدایت نمی‌کند.
اسلام کوئیست.
