• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ازدواج‌های متعدد معصومان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: ازدواج، معصومان (علیه‌السلام)، تبلیغ، گسترش اسلام، هوس.

پرسش: ازدواج‌های متعدد بعضی معصومین (علیهم‌السلام) به چه دلیل بوده است؟

پاسخ: با نگاهی به شرایط تاریخی و اجتماعی دوران معصومین (علیهم‌السلام) و نیز ماهیت ازدواج‌های آنان، به‌روشنی درمی‌یابیم که ازدواج‌های مکرر و مجدد آنان هیچ‌گاه از روی هوس و بدون دلیل نبوده؛ بلکه در طریق تبلیغ و گسترش اسلام صورت گرفته و کاملاً جنبه تربیتی و الگویی داشته است.



در اسلام، داشتن چهار زن دائم جایز است؛ بنابراین همه‌ افراد می‌توانند با توجه به امکانات خود و شرایط شرعی، تا چهار زن به‌طور هم‌زمان داشته باشند. امامان معصوم (علیهم‌السلام) با توجه به این حکم شرعی اسلام، حق داشتند که به‌طور هم‌زمان تا چهار زن دائم داشته باشند، با این وجود ازدواج‌های متعدد معصومین (علیهم‌السلام) ـ حتی در همین گستره‌ای که شرع اجازه داده است ـ هیچ‌گاه از روی هوس نبوده و به خاطر برخی مصلحت‌هایی که به آن‌ها اشاره می‌شود، به ازدواج دوم و ... اقدام می‌نمودند.


برخی دلایل عمده ازدواج‌های متعدد برخی معصومین (علیهم‌السلام)، عبارت‌اند از:

۲.۱ - رابطه خویشاوندی با قبایل گوناگون

ایجاد رابطه خویشاوندی با قبایل مختلف و گسترش اسلام:
در آغاز که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دعوت به اسلام را شروع نمود، تنها بود و تا مدت‌ها جز عده‌ای محدودی به او ایمان نیاوردند، او ضد تمام باورها و عقاید خرافی عصر و محیط خود قیام کرد. طبیعی است که اقوام و قبایل علیه او بسیج شوند و دعوت او را نپذیرند. یکی از شیوه‌ها و راه‌های توسعه و گسترش اسلام و درهم شکستن اتحاد نامقدس دشمنان این بود که پیامبر اسلام با قبایل مختلف رابطه و خویشاوندی برقرار کند؛ زیرا محکم‌ترین رابطه در میان عرب، رابطه خویشاوندی محسوب می‌شد و داماد قبیله را همواره از خود می‌دانستند و دفاع از او را لازم و تنها گذاشتن او را گناه می‌شمردند، پیامبر اسلام با هوشمندی هرچه تمام از این روش و تاکتیک استفاده نمود تا با قبایل مختلف رابطه خویشاوندی برقرار نموده، در توسعه و گسترش اسلام از آن بهره گیرد.

۲.۲ - الگودهی برای دیگران

معصومین (علیهم‌السلام) برای دیگر مسلمانان الگو بودند. یکی از اهداف آن‌ها در ازدواج‌های مکرر، بیان احکام اسلامی و نهادینه کردن فرهنگ ازدواج در جامعه بود. در عصر معصومان (علیهم‌السلام)، جامعه‌ عرب به مفاسد و انحرافات اجتماعی و اخلاقی آلوده بودند، امامان (علیهم‌السلام) با ازدواج‌های متعدد و مکرر، الگوی عملی برای آن‌ها بودند تا از انحرافات و مفاسد اخلاقی دست بردارند و از طریق ازدواج، نیاز خود را ارضا نمایند؛ و البته در ازدواج‌های معصومین (علیهم‌السلام) نکات بسیار قابل توجهی به نظر می‌رسد که همه جنبه الگویی دارند، برگزاری ازدواج‌های ساده و آسان و ازدواج با زنان بیوه، از آن جمله می‌باشد.

۲.۳ - حفظ شخصیت زنان

حفظ شخصیت زنان و تربیت آن‌ها:
در عصر معصومین (علیهم‌السلام) در جنگ‌ها عده‌ای از زنان اسیر می‌شدند و برده می‌شدند و یا با کشته شدن شوهرانشان بی‌سرپرست می‌شدند و در چنین شرایطی شخصیت اجتماعی آن‌ها به‌شدت مورد تهدید واقع می‌شد. امامان (علیهم‌السلام) برای حفظ شخصیت آن بانوان یا آزاد شدن اسیران و بردگان، با آن‌ها ازدواج می‌کردند و آن‌ها را تربیت نموده، سپس آزاد می‌نمودند.

۲.۳.۱ - بیان یک نمونه

به عنوان نمونه به یک مورد اشاره می‌کنم که ازدواج مجدد فقط برای حفظ شخصیت و آبروی خانمی که امام با آن ازدواج نمود، بوده است. در تاریخ آمده است که: عبدالله بن عامر (بر اثر دسیسه معاویه برای این‌که همسر او با یزید ازدواج کند). همسرش ام‌خالد را طلاق داد، امام حسن (علیه‌السلام) وقتی از جریان مطلع شد و آبروی آن خانم را مورد خطر دید، قبل از آن‌که معاویه اقدام کند، با ام‌خالد ازدواج کرد،
[۳] عبدوس، محمدتقی، فرازهایی برجسته از سیره امامان شیعه، ج۲، ص۱۰، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.
و به این وسیله شخصیت و آبروی او را از دسترس هوس‌بازان مصون نگه داشت.


بنابراین با نگاهی به شرایط تاریخی و اجتماعی دوران معصومین (علیهم‌السلام) و نیز ماهیت ازدواج‌های آنان، به این نتیجه می‌رسیم که ازدواج‌های مکرر و مجدد آنان هیچ‌گاه از روی هوس و بدون دلیل نبوده؛ بلکه در طریق تبلیغ و گسترش اسلام صورت گرفته و کاملاً جنبه تربیتی و الگویی داشته است.


۱. احمد آذری قمی، سیمای زن در نظام اسلامی، دارالعلم، چاپ اول، ۱۳۷۲ ش.
۲. باقر ساروخانی، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، انتشارات سروش، اول، ۱۳۷۰ ش.
۳. محمدتقی عبدوس، فرازهای برجسته از زندگی امامان شیعه (علیهم‌السلام)، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۲، ۱۳۷۳ ش.


۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۳۸۱، مدرسه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، چاپ دوازدهم، ۱۳۷۴ ش.    
۲. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۱۳۹، المکتبة الاسلامیه.    
۳. عبدوس، محمدتقی، فرازهایی برجسته از سیره امامان شیعه، ج۲، ص۱۰، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ازدواج‌های متعدد معصومان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۷/۲۶.    



جعبه ابزار