• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ازدواج دوباره امام علی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: ازدواج، امام علی (علیه‌السلام)، حضرت فاطمه (علیها‌السلام)، کفو بودن، همتا، هم‌شان.

پرسش: در روایات آمده است که «اگر علی (علیه‌السلام) نبود، برای حضرت فاطمه (علیها‌السلام) همتایی پیدا نمی‌شد» و هم‌چنین در مورد حضرت زهرا (علیها‌السلام) نیز ذکر شده است که «اگر زهرا (علیها‌السلام) نبود، همتایی برای علی (علیه‌السلام) پیدا نمی‌شد»، سؤال این است که چرا حضرت علی (علیه‌السلام) بعد از حضرت زهرا (علیها‌السلام) ازدواج دیگری کردند؟ آیا روایت اشکال دارد یا این‌که دلیل دیگری دارد؟

پاسخ: روایاتی که دلالت بر این دارند که اگر علی (علیه‌السلام) نبود برای حضرت فاطمه (علیها‌السلام) همتایی وجود نداشت، نمی‌تواند مانعی برای ازدواج حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بعد از شهادت حضرت زهرا (علیها‌السلام) باشد.


ازدواج حضرت علی (علیه‌السلام) با حضرت زهرا (علیها‌السلام) ازدواجی بی‌نظیر است و این بی‌نظیری از جنبه‌های مختلف است؛ از جمله:

۱.۱ - نزول از آسمان

۱. ازدواج آنان به امر خدا بوده و از آسمان نازل شده است.
[۱] شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ص۲۲۴، ح۱، مشهد، المؤتمه العالمی الامام الرضا (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
[۲] شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ص۲۲۵، ح۱، مشهد، المؤتمه العالمی الامام الرضا (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
[۳] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۴۴۱۴۵، ح۴۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    


۱.۲ - معصوم بودن دو بزرگوار

۲. هر دو معصوم بوده‌اند؛ چراکه آنان جزء اهل بیت پیامبرند و آیه تطهیر
[۴] احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
در شأن ایشان نازل شده و عصمت آن خاندان پاک را به تمام جهانیان اعلام کرده است.

۱.۳ - سیده و سید بودن

۳. طبق روایات، حضرت زهرا (علیها‌السلام) سیده زنان (بانوی بانوان) است
[۵] رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، ص۶۶، ح۱۱، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲.    
و علی (علیه‌السلام) نیز سید و آقا در دنیا و آخرت می‌باشد.
[۶] رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، ص۶۶، ح۱۰، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲.    
و...

و اما در ارتباط با سؤال فوق باید گفت: در روایات مختلف با تعابیر گوناگون بر این مطلب تأکید شده است که اگر علی (علیه‌السلام) نبود، همتا و هم‌شأنی برای حضرت زهرا (علیها‌السلام) یافت نمی‌شد.
[۷] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۴۶۱، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۸۸ق.    
[۸] شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۷۰، ح۹۰، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۶۵.    
[۹] شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ص۲۲۵، ح۳، مشهد، المؤتمه العالمی الامام الرضا (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
[۱۰] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۸، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
[۱۱] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۰، ص۷۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
[۱۲] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۴۳، ص۱۰۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
[۱۳] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۴۳، ص۱۴۵، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
[۱۴] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۹۲-۹۳، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    


۲.۱ - حدیثی از پیامبر

به عنوان نمونه، از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) روایت شده است: «لولا علیٌ ماکانَ لفاطمةَ کفوٌ ابدا؛
[۱۵] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۸، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
اگر علی (علیه‌السلام) نبود، هرگز همتایی برای فاطمه (علیها‌السلام) وجود نمی‌داشت».
فراوانی این گونه روایات صحت آن را تقویت می‌کند.

اما درباره ادعای دوم که در سؤال مطرح شده ـ اگر زهرا (علیها‌السلام) نبود، همتایی برای علی (علیه‌السلام) پیدا نمی‌شد ـ باید گفت هرچند که اصل این سخن حق است و حضرت زهرا (علیها‌السلام) تنها بانویی بود که می‌توانست همتای علی (علیه‌السلام) باشد؛ ولی با تتبع نسبتاً وسیعی که صورت گرفت، روایتی در این خصوص دیده نشد.
بنابراین آن‌چه می‌توان به روایات منسوب کرد این است که اگر علی (علیه‌السلام) نبود، همتایی برای حضرت زهرا (علیها‌السلام) وجود نمی‌داشت و همان‌طور که ذکر شد، این مطلب در روایات متعدد در کتب معتبری (مانند کافی، تهذیب الاحکام و...) آمده است و نمی‌توان آن را نادرست دانست.

درباره علت ازدواج حضرت علی (علیه‌السلام) بعد از شهادت حضرت زهرا (علیها‌السلام) باید نکاتی را متذکر گردید:

۴.۱ - حرام بودن ازدواج بر امام

۱. حضرت زهرا (علیها‌السلام) از لحاظ کمالات انسانی در بین زنان از بالاترین مربته برخوردار بود و هیچ نقصی نداشت؛ به همین جهت بعضی از فقها فرموده‌اند: «تا زمانی که فاطمه زهرا (علیها‌السلام) در قید حیات بودند، ازدواج با زن دیگر بر حضرت علی (علیه‌السلام) حرام بود؛
[۱۶] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۲۳، ص۱۰۸، قم، جامعة المدرسین، ۱۳۶۳.    


۴.۱.۱ - روایتی از امام صادق

چنان‌که روایتی از ابوبصیر از امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌کند بر این مطلب دلالت می‌کند، ایشان می‌فرمایند: «حرم الله النساء علی علی (علیه‌السلام) مادامت فاطمه (علیها‌السلام) حیة قال: قلت کیف؟ قال: لاها طاهرة لاتحیض؛
[۱۷] شیخ طوسی، محمد بن علی، تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۷۵، ح۱۱۶، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۶۵.    
خداوند متعال زنان را بر علی (علیه‌السلام) تا زمانی که فاطمه (علیها‌السلام) زنده بود، حرام کرده بود. راوی می‌گوید: گفتم چرا؟ حضرت پاسخ داد: زیرا ایشان پاک بود و حیض نمی‌شد».
از این روایت می‌توان استفاده کرد که بعد از شهادت حضرت زهرا (علیها‌السلام)، حضرت علی (علیه‌السلام) می‌توانست ازدواج کند؛ چون حرمت ازدواج با زنان دیگر برای آن حضرت مقید و محدود به زمان زنده بودن حضرت زهرا (علیها‌السلام) بوده است.

۴.۲ - سفارش حضرت فاطمه

۲. علاوه بر مطلب فوق بنا بر بعضی روایات خود حضرت زهرا (علیها‌السلام) به علی (علیه‌السلام) وصیت کرد بعد از او، با امامة دختر خواهر حضرت زهرا (علیها‌السلام) ازدواج کند تا او از فرزندانش مراقبت کند؛
[۱۸] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۹۲، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
[۱۹] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۸، ص۳۰۴، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
[۲۰] رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، ص۵۵۰، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲.    
یعنی اصل ازدواج علی (علیه‌السلام) بعد از فاطمه (علیها‌السلام) مورد سفارش خود حضرت فاطمه (علیها‌السلام) بوده است.

۴.۳ - قیمومیت شوهر بر زن

۳. شوهر هر زنی طبق آیه «الرجال قوامون علی النساء...»
[۲۱] نساء/سوره۴، آیه۳۴.    
بر او قیمومیت و ولایت دارد و از آن‌جایی که حضرت زهرا (علیها‌السلام) دارای مقام عصمت بودند، کسی جز علی (علیه‌السلام) که امام زمان حضرت فاطمه نیز بود، این لیاقت را نداشت که همسر او باشد و حضرت فاطمه تحت قیمومیت او قرار گیرد و شاید بتوان روایت مورد بحث را علاوه بر سایر اموری که آن دو بزرگوار را همتای هم می‌کند، ناظر به این مطلب نیز دانست؛ اما چون مرد زیر قیمومیت و ولایت زن خود قرار نمی‌گیرد، مانعی ندارد که با کسی که از حداقل شرط صحت ازدواج (مسلمان بودن) برخوردار است، ازدواج کند چنان‌که حضرت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با بعضی از زنانی که به هیچ وجه قابل مقایسه با ایشان نبودند، ازدواج کردند؛ بنابراین علی (علیه‌السلام) نیز می‌توانستند بعد از حضرت زهرا (علیها‌السلام) با زنان دیگر ازدواج کنند.

روایاتی که دلالت بر این دارند که اگر علی (علیه‌السلام) نبود برای حضرت فاطمه (علیها‌السلام) همتایی وجود نداشت، نمی‌تواند مانعی برای ازدواج حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بعد از شهادت حضرت زهرا (علیها‌السلام) باشد.

۱. شیخ حسین انصاریان، نظام خانواده در اسلام، قم: ‌ام ابیها، جاول، ۱۳۷۵، ص۱۵۳ـ۱۶۷. (پیرامون موضوع همتایی و هم‌شانی در ازدواج).
۲. آیت الله، ابراهیم امینی، بانوی نمونه اسلام، قم: شفق، ۱۳۷۲، ص۴۷ـ۶۶ (پیرامون ازدواج حضرت زهرا (علیها‌السلام) با حضرت علی (علیه‌السلام) و مطالعه کل کتاب برای آشنایی بیش‌تر با حضرت فاطمه (علیها‌السلام) مفید است.
۳. آیت الله. جعفر سبحانی، فروغ ولایت، بی‌جا: صحیفه، جاول، ۱۳۶۸، ص۹۵ـ۱۰۰ (پیرامون ازدواج حضرت زهرا (علیها‌السلام) با حضرت علی (علیه‌السلام)).

۱. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ص۲۲۴، ح۱، مشهد، المؤتمه العالمی الامام الرضا (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
۲. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ص۲۲۵، ح۱، مشهد، المؤتمه العالمی الامام الرضا (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
۳. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۴۴۱۴۵، ح۴۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۴. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
۵. ↑ رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، ص۶۶، ح۱۱، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲.    
۶. ↑ رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، ص۶۶، ح۱۰، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲.    
۷. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۴۶۱، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۸۸ق.    
۸. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۷۰، ح۹۰، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۶۵.    
۹. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ص۲۲۵، ح۳، مشهد، المؤتمه العالمی الامام الرضا (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
۱۰. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۸، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۰، ص۷۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۴۳، ص۱۰۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۳. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۴۳، ص۱۴۵، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۴. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۹۲-۹۳، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۵. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۸، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۶. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۲۳، ص۱۰۸، قم، جامعة المدرسین، ۱۳۶۳.    
۱۷. ↑ شیخ طوسی، محمد بن علی، تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۷۵، ح۱۱۶، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۶۵.    
۱۸. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۹۲، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۱۹. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۸، ص۳۰۴، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳.    
۲۰. ↑ رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، ص۵۵۰، تهران، نشر المرضیة، چاپ دوم، ۱۳۷۲.    
۲۱. ↑ نساء/سوره۴، آیه۳۴.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ازدواج دوباره امام علی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۳/۱۳.    



جعبه ابزار