ازدواج در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج،
خواستگاری، مردان پاک، زنان پاک‌دامن، آرامش روحی،
دوستی،
مودت.
پرسش: در
قرآن کریم به طور مستقیم چند مرتبه به ازدواج اشاره شده است؟
پاسخ: در رابطه با ازدواج که شامل شرایط، احکام، و وظایف زوجین و مسئولیت حاکمان در قبال این مسئله خطیر می‌باشد،
آیات متعددی در قرآن کریم آمده است و به بیش از پنجاه آیه می‌رسد و در این نوشتار به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود.
ازدواج یک امر بسیار
مقدس است.
قرآن شریف و
روایات بر آن تأکید فراوان دارند.
در رابطه با ازدواج که شامل شرایط، احکام، و وظایف زوجین و مسئولیت حاکمان در قبال این مسئله خطیر می‌باشد، آیات متعددی در قرآن کریم آمده است و به بیش از پنجاه
آیه می‌رسد و در این نوشتار به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود.
اهمیت
ازدواج از نگاه قرآن، همین بس که در یک تأکید جدی به اولیا و حاکمان می‌فرماید:
«
وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ»؛
«
مردان و
زنان بی‌همسر خود را همسر دهید؛ هم‌چنین غلامان و
کنیزان صالح و درست‌کارتان را، اگر
فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی‌نیاز می‌سازد،
خداوند گشایش‌دهنده و آگاه است».
تعبیر انکحوا (آنها را همسر دهید) با اینکه ازدواج یک امر اختیاری و بسته به میل طرفین است، مفهومش این است که مقدمات ازدواج آنها را فراهم سازید، از طریق کمک‌های مالی در صورت نیاز، پیدا کردن همسر مناسب،
تشویق به مسئله ازدواج و بالاخره پادرمیانی برای حل مشکلاتی که معمولاً در این موارد بدون وساطت دیگران انجام‌پذیر نیست، خلاصه مفهوم آیه به قدری وسیع است که هرگونه قدمی و سخنی و کمکی را راه شامل می‌شود.
بدون
شک اصل تعاون اسلامی ایجاب می‌کنند که مسلمانان در همه زمینه‌ها به یک‌دیگر کمک کنند؛ ولی تصریح به امر در مورد ازدواج دلیل بر اهمیت ویژه آن است.
در آیه‌ای دیگر به خود افراد به طور مستقیم توصیه به ازدواج شده است:
«
... فَانكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاء ...»؛ با زنان پاک ازدواج نمایید.
که از این تکه از آیه لزوم انتخاب همسرانی را که خوش‌آیند و مورد پسند هستند، می‌توان فهمید.
در آیه‌ای دیگر از قرآن آمده که
زنان پاک با مردهای پاک ازدواج می‌کنند و مردهای پاک با زنان پاک:
«
وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ ...»؛
«زنان پاک از آنِ مردان پاک و مردان پاک از آنِ زنان پاک‌اند».
از این آیه علاوه بر لزوم ازدواج، نکات متعددی را می‌توان برداشت کرد که از جمله آن این است که:
سنخیت سبب الفت و
اتحاد می‌شود. هر کسی طالب هم‌سنخ و هم‌رویه خود است؛ و مصداق کامل این آیه در زمان ما به‌خوبی ظاهر و هویداست و مشاهده می‌شود هر
مرد و زنی در ازدواج طالب هم‌سنخ و هم‌جفت خودش می‌باشد. مردهای پاک و طاهر، طالب زن‌های پاک و عفیف می‌باشند. زن‌های پاک نیز همین‌طور طالب مردهای صالح با
تقوا.
یکی از مقدمات ازدواج مسئله
خواستگاری است که قرآن کریم به آن تأکید دارد و مطابق با
طبع و
خلقت بشر است که مرد مظهر طلب و
عشق و زن مظهر مطلوب و معشوق است:
«
وَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُم بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاء أَوْ أَكْنَنتُمْ فِي أَنفُسِكُمْ»؛
«بر شما باکی نیست که به طور
کنایه از زنان خواستگاری کنید یا در دل تصمیم بر این کار بگیرید».
قابل ذکر است که
شأن نزول آیه درباره زنان بیوه می‌باشد؛ ولکن تعمیم آن مانعی ندارد؛ البته باید توجه داشت که امر خواستگاری نسبت به افراد، آداب خاص خود را دارد؛ مخصوصاً در دختران باکره باید در مرحله اول جلب موافق اولیا باشد:
«
الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِالَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ»؛
«کسی که گره ازدواج در دست اوست تا موجب
تهمت و دیگر پی‌آمدها نشود». (با استفاده از مقاله ازدواج از منظر مردان استاد فاکر میبدی).
قرآن کریم برای امر ازدواج علاوه بر
استمرار نسل بشر، آثار بسیاری را متذکر شده‌اند که از جمله:
یکی از آثار ازدواج ایجاد
آرامش روحی برای زوجین است:
«
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا»؛
«دیگر از نشانه‌های خدا این است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید».
یکی دیگر از آثار
ازدواج، ایجاد
دوستی و
مودت بین زوجین است:
«
وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً»؛
«در میانتان درستی و مهربانی قرار داد».
از دیگر آثار ازدواج دژسازی در مقابل
شهوات و ناملایمات
زندگی «
هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ»؛
«آنها «زنان» لباس شما هستند و شما «مردان» لباس آنها هستید».
آثار دیگر آن تربیت فرزندان صالح، بی‌نیازی در امور مادی، کسب معنویت و... که بررسی آن مقال دیگری را طلبد می‌کند.
۱. ازدواج در اسلام، آیت‌الله مشکینی با ترجمه آیت‌الله جنتی.
۲. خانواده در قرآن، آیت الله دکتر احمد بهشتی، چاپ بوستان، کتاب قم.
۳. تفسیر نمونه، مجلدات ۲، ۳، ۴، ۱۴، ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۴، ۲۵، آیت‌الله مکارم شیرازی.
۴. ترجمه تفسیر المیزان، جلدهای ۲، ۳، ۴، ۱۵.
۵. آیین همسرداری اثر استاد ابراهیم امینی.
۶. زن در آیینه جلال و جمال اثر استاد جوادی آملی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ازدواج در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۰۳.
