• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ارتباط با پدر و مادر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: ارتباط با پدر و مادر، احترام به پدر و مادر، ارزش پدر و مادر، ارتباط کلامی.

پرسش: من جوانی هستم که رابطه‌ام با پدرم بسیار بد است، چه کنم که رابطه‌ام را با او درست کنم و چه‌گونه با او رفتار نمایم؟

پاسخ:

فهرست مندرجات

۱ - رعایت حقوق والدین
۲ - ارزش پدر و مادر
۳ - راهکارهای ارتباط سالم با والدین
       ۳.۱ - تقویت اعتماد به نفس
       ۳.۲ - مثبت‌اندیشی
       ۳.۳ - ایجاد هیجانات مثبت در روابط
              ۳.۳.۱ - ارتباط کلامی
                     ۳.۳.۱.۱ - دقت داشتن به بار هیجانی کلمات
                     ۳.۳.۱.۲ - ارائه پیام با لحن مناسب
                     ۳.۳.۱.۳ - پرهیز از تکلف در گفت‌وگو
                     ۳.۳.۱.۴ - استفاده از شوخی مناسب
                     ۳.۳.۱.۵ - همدلی داشتن
                     ۳.۳.۱.۶ - تقدیر از والدین
                     ۳.۳.۱.۷ - ابراز محبت
                     ۳.۳.۱.۸ - بیان انتقاد به‌طور غیر مستقیم
              ۳.۳.۲ - ارتباط غیر کلامی
                     ۳.۳.۲.۱ - انتقال پیام با رفتار و چهره
                     ۳.۳.۲.۲ - با عشق نگاه کردن
                     ۳.۳.۲.۳ - خوب گوش دادن
                     ۳.۳.۲.۴ - حدیثی از امام علی
                     ۳.۳.۲.۵ - هدیه دادن
                     ۳.۳.۲.۶ - حدیثی از حضرت علی
                     ۳.۳.۲.۷ - لبخند زدن
                     ۳.۳.۲.۸ - حدیثی از امیرالمؤمنین
                     ۳.۳.۲.۹ - پذیرش نقاط قوت و ضعف
                     ۳.۳.۲.۱۰ - کنترل باورهای غیرمنطقی
                     ۳.۳.۲.۱۱ - پر کردن اوقات فراغت
۴ - معرفی منابع
۵ - پانویس
۶ - منبع


یکی از دستورات اسلام رعایت حقوق والدین و نیکی کردن به آنان است که خداوند در آیات مختلف قرآن به آن اشاره کرده است؛ از جمله در سوره مبارکه اسراء‌ آیه ۲۳ و ۲۴ فرموده:
«وَ قَضی رَبُّکَ اَلاَّ تَعْبُدُوا اِلاَّ اِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ اِحْساناً اِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ اَحَدُهُما اَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما اُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماً وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً»؛ پروردگارت فرمان داده، جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن‌ها یا هر دوی آن‌ها نزد تو به سن پیری برسند، کم‌ترین اهانتی به آن‌ها روا مدار، و بر آن‌ها فریاد نزن و گفتار سنجیده و لطیف به آن‌ها بگو و بال‌های تواضع خویش را از محبت و لطف، در برابر آنان فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همان‌گونه که آن‌ها مرا در کوچکی تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده!».
و هم‌چنین در پنج جای قرآن، بعد از توحید، احترام به والدین را یادآور شده است و از این تعبیرها استفاده می‌شود که میان این دو ارتباط تنگاتنگ و پیوندی عمیق وجود دارد.


از آن‌جایی که اصل وجود هر انسانی از پدر و مادر است و هر شخصی در واقع ادامه همان پدر و مادر و از شاخه‌های آن‌هاست، می‌توان گفت که در میان پیوندهای خویشاوندی و اعضای خانواده، هیچ کس به‌ اندازه پدر و مادر به انسان نزدیک نیست؛ هم‌چنان که هیچ‌کس به ‌اندازه آن‌ها با انسان مهربان نیست؛ بنابراین ارزش و احترام آن‌ها از همه برتر و بالاتر است. آن‌ها هستند که در دوران ضعف و ناتوانی که کودک دارد؛ به طوری‌که حتی نمی‌تواند مگس را هم از خودش براند، نمی‌تواند غذا برای خود تهیه نماید و نمی‌تواند خود را از سرما و گرما و از خطرات گوناگونی که او را تهدید می‌کند، حفظ نماید، با مهربانی هر چه تمام‌تر و با علاقه فراوان از این فرزند مراقبت می‌کنند و همه چیز خود را فدای او می‌سازند. بنابراین نقش حیاتی و بسیار ارزشمند پدر و مادر در رشد فرزند بر کسی پوشیده نیست و فرزندان که در اثر زحمت‌های طاقت‌فرسای والدین خود بزرگ می‌شوند و به جایی می‌رسند، ‌لازم است که زحمت‌هایی که پدر و مادر برای بزرگ کردن او تحمل نموده‌اند فراموش نکنند و ارزش و مقام پدر و مادر را بشناسند و بدانند که وجود آن‌ها، پس از خداوند، از وجود پدر و مادر است.


حال با توجه به ارزش و جایگاه پدر و مادر لازم و ضروری است که رابطه صمیمی با آن‌ها داشته باشیم و برای ایجاد چنین رابطه‌ای لازم است به نکات ذیل توجه کنیم:

۳.۱ - تقویت اعتماد به نفس

به توانایی‌های خود باور داشته باشیم و مطمئن باشیم که قادر خواهیم بود چنین ارتباط دوستانه‌ای ایجاد کنیم.

۳.۲ - مثبت‌اندیشی

هرگز نگوییم که داشتن ارتباط صمیمی مشکل و از توانم خارج است؛ بلکه بگوییم من می‌توانم؛ چون که اراده کرده‌ام و می‌خواهم، من می‌توانم؛ چون که خداوند پشتیبانم است.

۳.۳ - ایجاد هیجانات مثبت در روابط

ارتباط بر دو قسم است: ‌کلامی و غیر کلامی.

۳.۳.۱ - ارتباط کلامی

در ارتباط کلامی باید یک‌سری مطالب را رعایت نماییم؛ از جمله آن‌ها:

۳.۳.۱.۱ - دقت داشتن به بار هیجانی کلمات

أ. دقت به بار هیجانی کلمات داشته باشیم، شروع مکالمه و گفت‌وگو باید جذاب، و زیبا و عاطفی باشد.

۳.۳.۱.۲ - ارائه پیام با لحن مناسب

ب. پیام خود را با لحن و صدای مناسب ارائه دهیم تا اثر کلمات و عبارات بیش‌تر باشد و همان‌گونه که با صمیمی‌ترین دوست خود گفت‌وگو می‌کنیم.
[۱] گیل لیندن فیلد، اعتماد به نفس، ص۱۲۱-۱۱۸، ترجمه حمید و نگار اصغری، تهران، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش.


۳.۳.۱.۳ - پرهیز از تکلف در گفت‌وگو

ج. از تکلف در گفت‌وگو بپرهیزیم، سعی کنیم خواسته خود را به راحت‌ترین و مؤدبانه‌ترین وجه بیان کنیم.

۳.۳.۱.۴ - استفاده از شوخی مناسب

هـ . از لطیفه و شوخی مناسب استفاده کنیم.
[۲] گیل لیندن فیلد، اعتماد به نفس، ص۱۲۱-۱۱۸، ترجمه حمید و نگار اصغری، تهران، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش.


۳.۳.۱.۵ - همدلی داشتن

همدلی داشته باشیم؛ یعنی از مسائل زندگی که مربوط به آن‌هاست، صحبت کنیم؛ طوری که احساس کنند شما کاملاً از اتفاقات و زحماتی که در اطرافتان رخ می‌دهد، مطلع هستید؛ مثلاً بگویید شما چه‌گونه این همه کار را انجام می‌دهید.

۳.۳.۱.۶ - تقدیر از والدین

از زحمات ایشان بدون هیچ خجالتی تقدیر و تمجید کنیم.

۳.۳.۱.۷ - ابراز محبت

محبت و عشق خودمان را ابراز کنیم، و بگوییم که واقعاً ‌از ته دل دوستت دارم.
[۳] میزان الحکمه، باب الاخ.
و محبت خودمان را در عمل (کمک، هدیه ، دفاع از او و...) نشان دهیم که گفته‌اند دو صد گفته چو نیم‌کردار نیست.

۳.۳.۱.۸ - بیان انتقاد به‌طور غیر مستقیم

انتقاد خودمان را مستقیم بیان نکنیم، اگر می‌بینیم که او خطایی دارد آرام باشیم، جملات را حساب‌شده به کار ببریم؛ طوری که او احساس کند ما مدافع شخصیت و حریم او هستیم؛ سپس انتقادمان را غیر مستقیم و در قالب سؤال بیان نماییم؛ به گونه‌ای که انگار از او کمک می‌خواهیم.

۳.۳.۲ - ارتباط غیر کلامی

در نوع دوم ارتباطات که ارتباطات غیر کلامی‌ (زبانی، بدنی، چهره‌ای و رفتاری و ...) است، به موارد زیر توجه کنید:

۳.۳.۲.۱ - انتقال پیام با رفتار و چهره

بدانید که ارتباط غیر کلامی ۷۵% از ارتباطات را رقم می‌زند.
[۴] گیل لیندن فیلد، اعتماد به نفس، ص۱۲۱، ترجمه حمید و نگار اصغری، تهران، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش.
پس بدانید که سکوت شما، چهره شما، حالات و رفتار شما در قالب پیام محبت‌آمیز، انتقاد‌آمیز، مخالفت‌آمیز و یا ... منتقل می‌شود.

۳.۳.۲.۲ - با عشق نگاه کردن

از روی عشق به او نگاه کنید؛ چراکه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: نگاه به والدین از روی محبت عبادت است: «نظَرُ الولد الی والدیهِ حُباً لهما عبادةٌ».
[۵] صابری یزدی، علی‌رضا، الحکم الزاهره، ص۴۴۷، ترجمه محمدرضا انصاری ‌محلاتی، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.


۳.۳.۲.۳ - خوب گوش دادن

هنر گوش دادن به کلمات طرف مقابل یکی از مؤلفه‌های اثربخش در ایجاد ارتباط صمیمی است.

۳.۳.۲.۴ - حدیثی از امام علی

حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: «عَوِّد اُذنکَ حُسْنَ الاستماع؛ گوشَت را به خوب گوش دادن عادت بده».
[۶] صابری یزدی، علی‌رضا، الحکم الزاهره، ص۸۰، ترجمه محمدرضا انصاری ‌محلاتی، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.همان، ص۸۰.


۳.۳.۲.۵ - هدیه دادن

هدیه دادن دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند. سعی کنید در روز پدر و ... هدیه‌ای هرچند کم‌قیمت به ایشان تقدیم کنید.

۳.۳.۲.۶ - حدیثی از حضرت علی

حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «بالاحسان تملکُ القلوب؛
[۷] صابری یزدی، علی‌رضا، الحکم الزاهره، ص۱۶، ترجمه محمدرضا انصاری ‌محلاتی، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.
با احسان می‌توانی بر قلب‌ها حکومت کنی».

۳.۳.۲.۷ - لبخند زدن

لبخند و تبسم را از یاد نبرید.

۳.۳.۲.۸ - حدیثی از امیرالمؤمنین

در این باره امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: خوش‌رویی دام محبت است.

۳.۳.۲.۹ - پذیرش نقاط قوت و ضعف

نقاط قوت و ضعف خود را بپذیرید و سعی کنید با تکیه بر تجربیات والدین، نقاط ضعف خود را برطرف سازید.

۳.۳.۲.۱۰ - کنترل باورهای غیرمنطقی

به خاطر داشته باشید که پدر و مادر شما نیز یک انسان هستند، اگر نقاط ضعف آن‌ها در خصوص کار شما آشکار شود، بهتر است این امر را با واقع‌بینی خود در نظر بگیری و این نقص را طبیعی او بدانید، بگویید که این نقص در قبال خصلت‌های برجسته او، محبت بی‌آلایشی او، سختی‌هایی که به‌خاطر من کشیده و می‌کشد، بسیار بسیار ناچیز است؛ پس سعی کنید آن‌ها را همان‌گونه که هستند با همان صفاتشان بپذیرید.
[۸] فرهادیان، رضا، آن‌چه یک جوان باید بداند، ص۵۷، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۱ ش.

گاهی انسان به خاطر این‌که طرف مقابلش با او تفاوت سنی زیادی دارد، حس می‌کند که ارتباط خوبی با هم ندارند و گاهی بزرگ‌تر‌ها به خاطر این‌که از تحولات جدید خبر ندارند، انتظار دارند فرزندشان مثل همان‌ها فکر کند و مثل همان‌ها عمل کند؛ متوجه نیستند که دوره جدید، افکار و اعمال شرعی و عرفی خودش را دارد. این‌جا باید به سبک غیر مستقیم و هنرمندانه به بزرگ‌ترها آگاهی داد و با آن‌ها کنار آمد.

۳.۳.۲.۱۱ - پر کردن اوقات فراغت

گاهی مواقع، خالی بودن اوقات فراغت باعث می‌شود که افکار عجیب و غریبی به ذهن انسان خطور کند. باید سعی کنید، اوقات فراغتتان را با برنامه مناسبی پر کنید و اگر در این خصوص در کارهای خانه کمک کنید، هم کمکی به مادرتان کرده‌اید و هم پدرتان راضی می‌شود.
پس برای داشتن ارتباطی صمیمی، باید کلیه نکات فوق را در نظر داشته باشید و بدانید که باید به پدر و مادر احترام گذاشت؛ چون عقل چنین حکم می‌کند و هم‌چنین شرع نیز بر آن صحه می‌نهد. پس پدر و مادری که همه امکانات خویش را در راه رشد و تربیت فرزند به کار می‌گیرند و با کمال اخلاص، عشق و محبت، فرزندانشان را با شیره جانشان پرورش می‌دهند، حق عظیمی بر ذمه فرزندان پیدا می‌کنند تا فرزندان با آن همه زحمات و مشقات بی‌حدود و حصر والدین، گامی در جهت جبران قسمتی از خدمات آن‌ها بردارند.


۱. اخلاق معاشرت، جواد محدثی، بوستان کتاب، قم.
۲. پدر و فرزند، سید محمدتقی حکیم.
۳. رابطه دوستی و محبت، احمد مطهری، دفتر انتشارات اسلامی قم.


۱. گیل لیندن فیلد، اعتماد به نفس، ص۱۲۱-۱۱۸، ترجمه حمید و نگار اصغری، تهران، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش.
۲. گیل لیندن فیلد، اعتماد به نفس، ص۱۲۱-۱۱۸، ترجمه حمید و نگار اصغری، تهران، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش.
۳. میزان الحکمه، باب الاخ.
۴. گیل لیندن فیلد، اعتماد به نفس، ص۱۲۱، ترجمه حمید و نگار اصغری، تهران، جوانه رشد، ۱۳۸۲ ش.
۵. صابری یزدی، علی‌رضا، الحکم الزاهره، ص۴۴۷، ترجمه محمدرضا انصاری ‌محلاتی، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.
۶. صابری یزدی، علی‌رضا، الحکم الزاهره، ص۸۰، ترجمه محمدرضا انصاری ‌محلاتی، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.همان، ص۸۰.
۷. صابری یزدی، علی‌رضا، الحکم الزاهره، ص۱۶، ترجمه محمدرضا انصاری ‌محلاتی، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ ش.
۸. فرهادیان، رضا، آن‌چه یک جوان باید بداند، ص۵۷، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۱ ش.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ارتباط با پدر و مادر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۹/۱۲.    



جعبه ابزار