احوال اموات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: احوال اموات، عالم برزخ، احضار روح، تهذیب نفس.
پرسش: راه‌های آگاه شدن از احوال اموات در برزخ چیست؟
پاسخ: عالم برزخ حد فاصل بین دنیا و
قیامت است که احکام و نظام مخصوص به خود را دارد. انسان تا زمانی که در دنیا مادی است با ابزار مادی، توانایی برقراری ارتباط با اهالی برزخ را ندارد و تنها از طریق
معصومان (انبیا و امامان) با مراجعه به کلمات آنان است که می‌تواند به اطلاعات جامع و مطمئنی از آن‌چه در آنجا می‌گذرد، دست یابد. البته می‌توان از طریق راه‌های که در ذیل می‌آید با برزخیان ارتباط برقرار کرد:
۱. تهذیب نفس و سیر و سلوک شرعی به حدی که باعث رهایی جان از تعلقات مادی گردد، در این راه شخص
سالک به اندازه و ظرفیت وجودی خود می‌تواند از احوال
مردگان باخبر گردد و از اطلاعات محدودی آگاهی یابد.
۲. احضار ارواح، این راه علاوه بر مشکلاتی که دارد طبق نظر برخ فقها، از نظر شرعی حرام است.
"برزخ" حد فاصل و حایل و واسطه میان دو چیز (
ماده و روح،...) است و "عالم مثال" را از آن جهت
عالم برزخ می‌گویند که حد فاصل میان اجسام کثیفه (مادی) و عالم ارواح مجرده و حد فاصل میان
دنیا و آخرت می‌باشد.
در نظام هستی عوالم گوناگونی هست که هر کدام دارای احکامی می‌باشند. این احکام به لحاظ تفاوت عوالم، با یکدیگر فرق دارند؛ مثلاً
عالم ناسوت یا طبیعت، احکام مخصوص به خود دارد و عالم
برزخ احکام مختص به خود. آدمی برای ورود و درک شهودی آن عوالم، باید به صورتی تبدل یابد که بتواند چنین ظرفیتی را پیدا کند. به همین جهت است که انسان با
مرگ به تحولی دست می‌یابد تا بتواند به عالم برزخ وارد گردد؛ و تا چنین تحولی در او ایجاد نشود، نمی‌تواند به‌طور کامل با برزخ و اهالی آن ارتباط برقرار کرده و از احوال آنها آگاه شود و بر مبنای همین تفاوت درجه عوالم است که برخی انسان‌ها بر اثر انجام یک سلسله
اعمال و آداب و قدم گذاشتن در وادی سیر و سلوک، ظرفیت فهم و ادراک عوالم بالاتر را در همین دنیا و قبل از مرگ و
قیام قیامت احراز کرده، بسیاری از حقایق بر آنها منکشف می‌گردد. البته
علم به کنه و ماهیت آن حقایق بسیار محدود است؛ مگر برای عده کمی که با سلوک عملی در همین دنیا به آن عالم راه یافته باشند و علم اجمالی آنها به علم تفصیلی تبدیل شده باشد و ازاین‌رو سنخیت و چگونگی بدن‌های برزخی و... و نعمت و عذاب‌های آن برای ما به‌صورت کامل و دقیق روشن نیست؛ در‌عین‌حال از مجموعه‌ی
آیات و
روایات و تحلیل‌های عقلی می‌توان دورنما و کلیاتی از
نعمت‌ها و عذاب‌های برزخی و قیامت ارائه نمود.
بنا بر آن‌چه بیان شد، یک راه آگاه شدن از احوال برزخیان تهذیب نفس و بریدن از دنیای فانی است.
راه دیگری که ارتباط با
اموات را در عالم برزخ را ممکن می‌کند، احضار ارواح است. احضار روح و ارتباط با ارواح امری ممکن است؛ یعنی از نظر
عقل محال نیست و می‌شود کسانی پیدا شوند که بتوانند با روح فردی ارتباط برقرار کنند.
برای وضوح بیش‌تر
سخن به چند مسئله اشاره می‌کنیم:
انسان از دو بُعد جسم و روح تشکیل شده است، جسم بعد از مرگ، جزئی از خاک شده؛ اما روح سر از افلاک درمی‌آورد و برای همیشه باقی می‌ماند و تا قیامت در عالم برزح به سر می‌برد. و از آنجا که روح، یک امر مادی نیست؛ محدودیت
ماده را ندارد و به‌سان اشعه خورشید که از ورای شیشه و ابر به داخل اتاق و منزل می‌تابد و هیچ‌کدام از آنها نمی‌تواند مانع از حضور و حرکت حیات‌آفرین ذرّات آن شود، می‌تواند در همه جا حاضر شود.
طبق آیات و
احادیث فراوان این حقیقت به اثبات رسیده است که می‌توان با
ارواح ارتباط برقرار نمود و ارواح نیز می‌توانند با افراد صحبت کنند؛
همان‌طور که
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله با کشته‌شدگان قریش (که آنها را در چاه بدر انداختند) صحبت کرد و به آنها فرمود: "شما چه بد همسایگانی برای رسول خدا بودید ...". و در پاسخ به اعتراض عمر که این کار را بی‌فایده انگاشت، فرمود:"ساکت شو ای پسر خطاب! سوگند به خدا که تو از آنها شنواتر نیستی!".
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام نیز بعد از
جنگ جمل با کشته‌شدگان، صحبت نمود.
پس اصل امکان ارتباط با ارواح غیر قابل انکار است. بالاتر این‌که هر یک از ما در عالم
خواب بارها با ارواحی که می‌شناخته‌ایم (مثل اقوام فوت شده) ارتباط برقرار نموده و صحبت کرده‌ایم، و شاید از
حوادث آینده خبر داده‌اند. این‌ها همه شواهدی بر امکان ارتباط با ارواح و احضار آن‌هاست.
در این باره، تجربه بزرگ
مفسر و قرآن‌شناس قرن، حضرت علامه طباطبایی «قدس» و نیز برادرش علامه سید محمدحسن الهی طباطبایی بهترین مؤید است. ایشان روح
پدر و مادر خود را احضار کرده و گزارش‌های نهانی از این
جهان را گرفته بودند که این قضیه را می‌توانید در کتاب مهر تابان مطالعه کنید.
این نکته قابل انکار نیست که در برخی مواقع اجنه یا
شیاطین خود را، به‌جای روح شخص معینی جا زده، و ما را فریب دهند (همان‌طور که از برخی جلسات ارتباط با ارواح نقل شده است) پس همیشه ارتباط با ارواح درست نبوده و برخی مواقع
دروغ می‌باشد، علاوه این احتمال وجود دارد که برخی از افراد شیاد نیز از طریق ارتباط با جن و
تسخیر جن، و حتی با استفاده از قوه تخیل و تردستی بعضی کارها را انجام دهند و چنین وانمود کنند که روح را احضار نموده‌اند که انسان هوشیار و آگاه، باید توجه داشته باشد و فریب آنان را نخورد.
هرچند احضار روح حقیقت دارد، اما در صورتی می‌توان به یافته‌ها و آگاهی‌ها و... اطمینان داشت که این احضار توسط انسان‌هایی انجام پذیرد که در این راه با مبارزه نفس و تهذیب آن، به این مقام نائل گشته‌اند، نه این‌که با تحمل ریاضت‌های بسیار مشکل غیر شرعی به چنین قدرتی دست یافته باشند که در این صورت این راه‌ها از اعتبار برخوردار نیستند و اعتمادی هم به آنها نیست.
البته باید متذکر گردیم که برخی فقها
احضار ارواح را حرام شمرده شده‌اند: «و یلحق بذالک (السحر) استخدام الملائکة و احضار الجن و تسخیرهم و احضار الارواح و تسخیرها و امثال ذالک...».
در مجموع آن‌چه بیان شد و با توجه به این‌که نظام عادی
خلقت بر این مبناست که زنده‌ها تنها از طریق
وحی می‌توانند به اطلاعات جامع و مطمئنی از احوال برزخ و
قیامت دست‌رسی پیدا کنند و راهی مستقیم برای آگاهی از احوال
اموات ندارند؛ پس راه‌هایی که اشاره کردیم، قابل تمسک و استفاده طبیعی نمی‌باشند و به‌طور دقیق و تفصیلی نمی‌توانند ما را به وضعیت همه
اموات رهنمون باشند و تمام جزئیات
نعمت‌های آنها و عذاب‌های آنها را تبیین نمایند؛ و این به دلیل همان تفاوت ذاتی دو
عالم است. در‌عین‌حال از مجموعه‌ی آیات و روایات می‌توان دورنما و اطلاعات مح دودی از حال و هوای مردگان را با توجه به اعمال و کردارشان در این دنیا به‌دست آورد و یا در برخی موارد خاص از راه ارتباط با ارواح توسط افراد خاص مطمئن و درست‌کار می‌توان به آگاهی‌هایی دست یافت.
پایگاه اسلام کوئست.
