اجابت دعای مؤمن و مستجاب الدعوة
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دعا، استجابت دعا، مؤمنان، مستجاب الدعوة،
تأخیر در اجابت دعا.
پرسش: گفته شده که یکی از عللی که خداوند دعای بنده‌اش را با تأخیر اجابت می‌کند این است که می‌خواهد بنده‌اش بیش‌تر او را صدا بزند.پس چرا اشخاص مستجاب الدعوة دعاهایشان به سرعت مستجاب می‌شود؟
پاسخ: خداوند هم صدای
مؤمن را دوست دارد و هم صدای اشخاص مستجاب الدعوة را و دعای هر دو را نیز اجابت می‌کند؛ منتها چون شخص مستجاب الدعوة سال‌ها به
عبادت خداوند پرداخته و دارای مقام روحانی والایی است، خداوند دعاهای او را در این
دنیا نیز سریع اجابت می‌کند؛ ولی اجابت دعای
مؤمنین را به خاطر آن‌که از
یاد خدا غافل نشوند، به تأخیر می‌اندازد تا بیش‌تر او را صدا بزنند.
جهت پاسخ به این سؤال ابتدا لازم است معنای استجابت دعا را بیان کرد. سپس مستجاب الدعوة بودن را تعریف کنیم، آن‌گاه از طریق
آیات و
روایات بیان کنیم که چرا
خداوند دعای اشخاص مستحباب الدعوه را به سرعت مستجاب می‌کند؟
استجابت در لغت، جواب دادن یا درخواست داعی را قبول کردن است؛
اما در اصطلاح،
استجابت دعا به چندگونه متصور است:
۱. عطا کردن مورد درخواست در
دنیا، بدون فاصله با زمان دعا؛
۲. عطا کردن مورد درخواست در دنیا، اما با تأخیر زمانی؛
۳. رفع شر از فرد دعاکننده؛
۴. پاداشی برای دعاکننده در
آخرت و عطا کردن نعمت‌های اخروی؛
۵. پاک کردن گناهانی از دعاکننده و در واقع، جلوگیری از سقوط مدارج او در آخرت.
این مصداق استجابت دعا، با تأمل در برخی
روایات استفاده می‌شود.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرماید: هیچ مسلمی نیست که
دعا کند، مگر این‌که خداوند سه صفت به او عطا می‌فرماید:
۱. اجابت سریع
دعا؛
۲.
تأخیر در دعا و فاصله انداختن زمان؛
۳. دفع
شر و بدی از او.
و نیز در
روایت دیگری از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) آمده: خداوند به اندازه دعایش گناهانش را می‌بخشد.
از مطالب فوق روشن می‌شود که تنها استجابتِ نوع اول که به سرعت، درخواست داعی برآورده شود، محسوس است و موارد باقی‌مانده هر چند غیر محسوس‌اند، ولی از مورد اول باارزش‌تر هستند؛ چون باعث محو
گناهان و دفع شر و افزایش درجات انسان در
بهشت می‌شوند.
پس طبق معانی بالا، فرقی بین مؤمن پاک و صالح، و مستجاب الدعوة نیست؛ یعنی خداوند گاهی دعای
مؤمن را اجابت نمی‌کند، ولی
پاداش آن را در آخرت می‌دهد و گاهی دعای مستجاب الدعوة را سریع مستجاب می‌کند و چون براساس معنای اول، عطا کردن محسوس است، گمان می‌شود تنها دعای مستجاب الدعوة به
اجابت رسیده و دعای مؤمن مستجاب نشده است. حال آن‌که طبق معانی مذکور، دعای مؤمن نیز مستجاب می‌شود؛ ولی به جای عطا در این
دنیا، در آخرت به او عطا می‌شود.
مستجاب الدعوة کسی است که دعایش اجابت می‌شود و طبق آن‌چه از طریق
روایات به دست آمده، افراد مستجاب الدعوة کسانی هستند که
اسم اعظم به آن‌ها داده شده است.
مرحوم قمی از
امام رضا (علیه‌السلام) روایت کرده که اسم اعظم به
بلعم باعورا داده شده بود و به وسیله آن
دعا می‌کرد و مستجاب می‌شد.
حال با توجه به بیان مصادیق استجابت و نیز معنای مستجاب الدعوة، روشن می‌شود که نسبت بین این دو، عموم و خصوص است؛ یعنی هر مستجاب الدعوه‌ای، مؤمن هم می‌باشد؛ ولی هر مؤمنی مستجاب الدعوة نیست.
نکته دوم این‌که خداوند صدای مؤمن را دوست دارد و می‌خواهد مناجاتش را بشنود. مستجاب الدعوة نیز از این قاعده خارج نیست؛ اما این‌که چرا خداوند دعای مستجاب الدعوة را سریع اجابت می‌کند، باید گفت که این افراد سال‌ها به
تزکیه نفس و رازونیاز با
پروردگار خویش مشغول بوده‌اند و
هدف از خلقت را که همان
بندگی و
عبودیت می‌باشد، به نحو احسن انجام داده‌اند و لذا هر وقت خدا را می‌خوانند، خداوند نیز به سرعت درخواستشان را اجابت می‌فرماید.
اما خداوند دعای افراد عادی و
مؤمنین را برای این‌که از
خدا غافل نشوند سریع اجابت نمی‌کند؛ چنانچه استاد
علامه طباطبایی از استادشان مرحوم قاضی نقل کرده‌اند که ایشان فرمود: گاهی
انسان از توجه به خدا غافل است و خداوند مدتی آن بنده را به گرفتاری و سختی مبتلا می‌کند؛ چراکه توجه به خداوند تأثیر زیادی بر
روح او دارد.
نکته دیگری که باید متذکر شد این است که گاهی افراد مستجاب الدعوة نیز دعایشان سریع به اجابت نمی‌رسد؛ چنانچه درباره
حضرت موسی (علیه‌السلام) آمده که بعد از نفرین کردن
فرعون، چهل سال طول کشید تا فرعون به هلاکت برسد. یا درباره برخی افراد مستجاب الدعوة که غیر
معصوم هستند، چون
مصلحت را تشخیص نمی‌دهند، ممکن است اصلاً دعایشان مستجاب نشود.
نتیجه بحث آن‌که خداوند هم صدای مؤمن را دوست دارد و هم صدای اشخاص مستجاب الدعوة را و دعای هر دو را نیز اجابت می‌کند؛ منتها چون شخص مستجاب الدعوة سال‌ها به
عبادت خداوند پرداخته و دارای مقام روحانی والایی است، خداوند دعاهای او را در این
دنیا نیز سریع اجابت می‌کند؛ ولی اجابت دعای مؤمنین را به خاطر آن‌که از
یاد خداوند غافل نشوند، به تأخیر می‌اندازد تا بیش‌تر او را صدا بزنند.
۱. شیخ محمد کلینی، اصول کافی، ج۴.
۲. محمدتقی مصباح یزدی، ره توشه، ج۲.
۳. سید‌هاشم رسولی محلاتی، چهل حدیث، ج۲.
۴. مکارم شیرازی، مثال‌های زیبای قرآنی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اجابت دعای مؤمن و مستجاب الدعوة»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۶/۰۲.
