اثرات بی‌عفتی در کلام بر فرزندان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بداخلاقی پدر و مادر، عفت کلام، بی‌عفتی، ناسزا،
انحراف.
پرسش: من پدر و مادری دارم که خیلی بداخلاق هستند.اصولاً در گفت‌وگو با هم‌دیگر
عفت کلام ندارند و مرتباً به من و خواهرم فحش و ناسزا می‌گویند و در هر مورد کوچکی، دادوبیداد و دعوا راه می‌اندازند و کتک‌کاری می‌کنند. وقتی می‌خواهم از مدرسه برگردم انگار که می‌خواهم به جهنم بروم. لکن به این
امید به سوی منزل گام بر‌می‌دارم که شاید اصلاح شده باشند؛ ولی می‌بینم هیچ تغییری در آنان حاصل نشده، با این حساب زندگی کردن در خانه برایم بسیار مشکل شده، خواهشمندم اولاً عفت را برایم معنا کنید و ثانیاً برای پدر و مادرم بنویسید که اثرات بی‌عفتی در کلام و فحش و
ناسزاگویی بر فرزندان چیست؟
پاسخ: پدران و مادران نیک می‌دانند که همه سخنان و رفتارها و شیوه‌های زندگی‌شان برای فرزندانشان درس و دارای جنبه الگویی است، فرزند از آن‌ها درس
زندگی و
اخلاق و تربیت می‌آموزد و این سخن تا حدودی درست است که
کودکان انعکاسی از رفتار والدین خویش‌اند. بنابراین والدین در گفتار خود مراقب باشند و بدانند که از روی بی‌مبالاتی سخن گفتن و بی‌احترامی به فرزندان عواقب بدی دارد و جنجال‌های همیشگی آنان موجب خواهد شد که فرزندانشان دچار روحیه‌ای عصبی و روانی شوند و یا احیاناً سر از بزهکاری درخواهند آورد.
واژه
عفت به معنای بازداشتن و خودداری است و غرض از آن خودداری از انجام دادن امری است که برای آدمی حلال یا پسندیده نیست و مردمی که واجد چنین حال و وصفی باشد،
عفیف، و زنی که دارای چنین صفتی باشد، عفیفه خوانده می‌شود.
در اصطلاح
اخلاق، عفت عبارت است از: ترک
شهوات و پاکی
روح انسان.
راغب اصفهانی عفت را عبارت از حصول حالتی برای نفس می‌داند که در سایه آن،
نفس را از غلبه شهوت مانع می‌شود.
در بخش دوم سؤال شما، به پدران و مادران باید چنین خطاب کرد و عوارض این حرکات ناپسند را بیان نمود.
انسان کامل، فحش و دشنام نمی‌دهد، مخصوصاً به پاره تن خود، به فرزند دلبند خویش، بلکه با زیباترین و دل‌نشین‌ترین کلمات با او صحبت می‌کند، با همان کلماتی که اگر خودش از دیگران بشنود، شادمان و خوشحال می‌شود.
پدر و مادر عزیز! می‌دانید که سخنان امیدبخش و شادمان‌کننده، سلامتی و توانایی می‌آفریند و از کودکی فلج، انسانی نیرومند و پیشتاز می‌سازد. برعکس، بی‌عفتی در کلام یا احیاناً فحش و
نفرین و ناسزا و سخنان تحقیرکننده، از
کودکی سالم و شاداب، جوانی ناامید و مأیوس و بی‌ارزش می‌سازد.
دستور
قرآن است که: قال الله تعالی: «
... و قولوا للناس حسناً ...»؛ «با مردم زیبا و نیکو صحبت کنید».
و دستور
امام باقر (علیه‌السلام) در این رابطه این است: «
قولوا للناس حسناً احسن ما تحبون ان يقال لكم...»؛ «با مردم با کلمات زیبا گفت‌وگو کنید. با زیباترین کلماتی که دوست دارید آن کلمات را از مردم بشنوید».
و البته هر چه این مردم نزدیک‌تر باشند، باید کلمات بهتر و زیباتری انتخاب شود و فرزندان نزدیک‌ترین انسان‌ها به پدر و مادر خویش‌اند و باید که از هر جهت مورد احترام و اکرام آنان قرار گیرند تا روانی سالم و روحی آرام و مطمئن پیدا کنند.
عوارض ناشی از درگیری و بی‌عفتی در کلام
والدین و تأثیر سوء آن بر فرزندان فراوان است. پدران و مادران باید توجه کنند که اختلافات و درگیری بین آنان و بی‌عفتی در سخن گفتن دارای دو عارضه است، بخشی از آن متوجه خود زن و شوهر است که زمینه را برای ریشه‌دار شدن اختلافات و نابسامانی بیش‌تر فراهم کرده و در نهایت به متارکه و
طلاق منجر خواهد شد. بخش دیگر متوجه کودکان و فرزندان این
خانواده است. اگر زن و شوهر به هم‌دیگر احترام نگذارند و فحش و ناسزا را نثار هم‌دیگر کند یا احیاناً نسبت به فرزندان خود این حرکت زشت را داشته باشند، علاوه بر این‌که گناه بزرگی را مرتکب شده‌اند، طبق
روایات اسلامی بوی
بهشت را استشمام نخواهند کرد.
قال
رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «
انّ الله حرم الجنّة علی کل فحاش بذیّ قلیل الحیاء لایبالی ما قال ولا ما قیل له ...»؛ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: «به‌راستی خداوند بهشت را بر هر فحش‌دهنده بی‌آبرو و کم‌شرم که باک ندارد چه بگوید و چه بشنود،
حرام کرده است ...».
یا
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «البذاء الجفاء في النار...»؛ «هرزه‌گو و بدزبان جفاکار است و جفاکار در
آتش است».
فرزندان این پدر و مادرها دچار انحرافاتی خواهند شد که پاره‌ای از آن را به شرح زیر بیان می‌کنیم:
ـ احساس به خطر افتادن
امنیت فرزندان و گرفتاری آنان به اختلالات روانی و عصبی.
ـ زمینه‌سازی برای جرم و بزهکاری؛ چنان‌که تحقیقات جامعه‌شناسان گویای این مدعاست.
ـ از دست رفتن
اعتماد کودکان نسبت به والدین و در نتیجه بی‌اثر شدن نقش تربیتی و الگویی آنان.
ـ برانگیختن انگیزه
انتقام در کودک که خود منشأ بسیاری از
مفاسد است.
ـ بددهنی و ناسزاگویی که ناشی از کشته شدن
شخصیت آن‌هاست.
ـ پیدایش احساس انزجار و
تنفر در کودک نسبت به زندگی و بی‌میلی نسبت به آینده و زندگی.
در خاتمه، خوب است شما خواهر گرامی، این نامه (یک دختر خانم را که مانند شما گرفتار مادری با رفتار و زبانی نه چندان مطلوب بوده است) را برای مادرتان بخوانید:
دخترخانم در ضمن نامه می‌نویسد: به گذشته‌های دور می‌اندیشم. به زمانی که برای جزئی‌ترین کارها با فریادها و پرخاش‌های ناخوش‌آیند مادرم مواجه می‌شدم. اکنون که خودم مادر شده‌ام، همان حرکت‌ها را با کمی خفیف‌تر در خودم احساس می‌کنم. تمام کج‌خلقی‌های او در من به وجود آمده است و عجیب این‌که هر چه سعی می‌کنم خودم را
اصلاح کنم، نمی‌توانم ... به طور
یقین برای من به اثبات رسیده که
اخلاق و رفتار
پدر و مادر در روحیه فرزند کاملاً اثر دارد و این‌که می‌گویند: مادر با یک دست گهواره و با دست دیگر
دنیا را تکان می‌دهد، مطلب کاملاً درستی نیست.
پدران و مادران نیک می‌دانند که همه سخنان و رفتارها و شیوه‌های زندگی‌شان برای فرزندانشان درس و دارای جنبه الگویی است، فرزند از آن‌ها درس
زندگی و اخلاق و
تربیت می‌آموزد و این سخن تا حدودی درست است که کودکان انعکاسی از رفتار
والدین خویش‌اند. بنابراین والدین در گفتار خود مراقب باشند و بدانند که از روی بی‌مبالاتی سخن گفتن و بی‌احترامی به فرزندان عواقب بدی دارد و جنجال‌های همیشگی آنان موجب خواهد شد که فرزندانشان دچار روحیه‌ای عصبی و روانی شوند و یا احیاناً سر از
بزهکاری درخواهند آورد.
اما نکته‌ای که بسیار مهم است، این است که صحبت‌های بالا به این معنی نیست که حتماً شما خواهر گرامی گرفتار عوارض سوء رفتارهای نادرست والدین خود قرار خواهید گرفت؛ بلکه ما امیدواریم با
لطف و عنایت خداوند متعال و هم‌چنین صبر و آگاهی شما از رفتارهای خوب و بد، مواظب خود باشید و سعی کنید راه درست زندگی را پیدا کنید. به این مطلب فکرکنید که شما در آینده چه‌گونه می‌خواهید زندگی کنید؛ آیا می‌خواهید فرزندان شما نیز به
گرفتاری شما مبتلا شوند؟ یا برعکس، تمام سعی خود را خواهید کرد که فرزندان شما مادری فهمیده و با کمالات را
تجربه کنند؟
۱. علی قائمی، خانواده و دشواری‌های رفتاری کودکان.
۲. علی قائمی، کودک و خانواده نابسامان.
۳. ابراهیم امینی، آیین تربیت.
۴. ملا احمد نراقی، معراج السعادة.
۵. عبدالحسین دستغیب، کیفر گناهان، ج۲.
۶. جعفر سبحانی، انسان کامل در قرآن.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اثرات بی‌عفتی در کلام بر فرزندان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۹/۰۴.
