• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آزاده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: آزاده، آزادگی، امام حسین علیه‌السلام.
پرسش: آزاده و آزادگی در جمله‌ی معروف امام حسین علیه‌السلام: «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید»، به چه معناست؟
پاسخ:



واژه «احرار» جمع «حُرّ» به معنای کسی است برده نباشد. اهل لغت معتقدند ریشه اصلی «حُرّ» به معنای رمل و ماسه خالص است که آمیخته با چیز دیگر نیست؛ به همین جهت به کسی که برده نیست حُرّ می‌گویند، گویا شخص حُرّ از آمیخته شدن به بردگی مبراست.
[۱] فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ماده «حر».
شاید به همین جهت معنای دیگر حُرّ را «کریم» (داشتن کرامت) بیان کردند.
[۲] الخوری الشرتونی، سعید، اقرب الموارد، ماده «حر».



بنابراین کلمه «حُرّ» یا «احرار» اگر به‌صورت مطلق استفاده شود، می‌تواند به معنای کسی باشد که در صفات و خصال انسانی کاملاً خالص است و در وجود او هیچ‌گونه آمیختگی به اخلاق غیر انسانی وجود ندارد.


اما روشن است که مقصود امام حسین علیه‌السلام در این جمله، معنای مطلق نیست؛ زیرا:

۳.۱ - اولاً

افرادی که در مقابل امام علیه‌السلام بودند، قابلیت چنین خطابی را نداشتند؛

۳.۲ - ثانیاً

قیدهایی که در سخن امام ـ علیه‌السلام ـ وجود دارد، محدوده معنا را مشخص می‌کند.


توضیح این‌که: امام حسین ـ علیه‌السلام ـ در روز عاشورا پس از آن‌که همه یارانش به شهادت رسیدند، به‌تنهایی مشغول نبرد بودند، تیرها و نیزه‌ها از هر سو بدن مبارک امام را نشانه می‌گرفتند، در این هنگام لشکر انبوهی به فرمان‌دهی شمر بن ذی‌الجوشن، بین امام و خیمه‌های آن‌ حضرت فاصله شدند و قصد حمله به خیمه‌های امام را داشتند، امام فرمود: ای پیروان شیطان (آل ابی‌سفیان)
[۴] ابن طاووس، علی بن موسی، ترجمه، فهری زنجانی، احمد، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۱۲۰، جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۴۸ش.

اگر دین ندارید و از قیامت نمی‌هراسید، در دنیایتان آزاده باشید و اگر فکر می‌کنید عرب هستید، به اصل و نسب خودتان برگردید و ... تا من زنده هستم، به خیمه‌ها حمله نکنید.
در این جمله امام:

۳.۱ - اولاً

حریت در دنیا را از آنان خواسته؛ یعنی رعایت اخلاق و قوانین عمومی جنگ‌ها را که در میان همه اقوام جهان معتبر است؛

۳.۲ - ثانیاً

آنها را به رعایت برخی اخلاق نیک عرب‌ها دعوت نمودند و به عبارتی چنین فرمودند که اگر مسلمان نیستید، عرب که هستید! پس چرا قوانین پذیرفته شده در جامعه‌ی عربی را زیر پا می‌گذارید؟!


خلاصه این‌که هر جامعه‌ای ـ چه دین‌دار و چه بی‌دین ـ برخی ویژگی‌های مثبت وجود دارد و عرب‌ها نیز ـ حتی قبل از اسلام ـ با تمام نکات منفی، اما نکات مثبتی، چون عدم تعرض به زنان و کودکان تا پایان جنگ در میان آنها وجود داشته که عمل به آن، نوعی آزادگی به شمار می‌آمد. امام ـ علیه‌السلام ـ نیز ایشان را به همین آزادگی دعوت می‌نمود.


۱. فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ماده «حر».
۲. الخوری الشرتونی، سعید، اقرب الموارد، ماده «حر».
۳. ابن طاووس، علی بن موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۷۱؛ گفتنی است که منظور از شیطان ابی‌سفیان است؛ چنان‌که در لهوف این‌گونه آمده است:«فَصَاحَ‌ وَیْلَکُمْ یَا شِیعَةَ آلِ أَبِی‌سُفْیَانَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ کُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیَاکُم‌».    
۴. ابن طاووس، علی بن موسی، ترجمه، فهری زنجانی، احمد، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۱۲۰، جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۴۸ش.
۵. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ۲، ص ۵۰، بنی‌هاشمی، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق؛ «فَصَاحَ الْحُسَیْنُ علیه‌السلام وَ یْحَکُمْ یَا شِیعَةَ الشَّیْطَانِ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً وَ ارْجِعُوا إِلَی أَنْسَابِکُمْ إِنْ کُنْتُمْ أَعْرَاباً کَمَا تَزْعُمُونَ أَنَا الَّذِی أُقَاتِلُکُم فَکُفُّوا سُفَهَاءَکُمْ وَ جُهَّالَکُم‌».    
۶. ابن طاووس، علی بن موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۷۱؛ البته، قید «فی دنیاکم» در نقل لهوف و بحار آمده است..    
۷. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج ۴۵، ص ۵۱، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر حدیث | حدیث شناسی




جعبه ابزار