• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آرامش در خانواده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: آرامش، خانواده، ازدواج، یاد خدا، محبت، مودت و رحمت، اقتصاد.

پرسش: برای رسیدن خانواده به آرامش و آسایش، قرآن چه راه‌کارهایی را پیشنهاد می‌کند؟

پاسخ: عمده‌ترین راهکارهایی که برای دست‌یابی خانواده به آرامش و‌ آسایش، قابل بیان است، عبارت‌اند از: ۱. اصل ازدواج و توجه به شرایط مناسب آن در انتخاب همسر خیلی مهم است؛ چون در ازدواج گاهی، «اولین اشتباه، آخرین اشتباه است». .....
راهکار بسیار مهم، راهکار عقیدتی و دینی است که به صورت‌های گوناگون انجام می‌گیرد. یاد خدا در چهره‌ نماز، روزه، دعا و توسل، توکل، تسبیح، انفاق، ایثار و... .
راهکار دیگر، منشأ گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن، همانا مودت و رحمت است که خداوند بین آن‌ها قرار دارد و این مودت الهی و رحمت خدایی غیر از گرایش غریزه‌ نر و ماده است که در حیوان‌ها هم موجود است. این همان محبت الهی است.
راهکار اقتصادی، که در جای خودش بسیار مهم است. بدون اقتصاد سالم، ستون فقرات خانواده می‌شکند و خانواده به آرامش و آسایش دست‌رسی پیدا نمی‌کند. خانواده فقیر و به دنبال آن جامعه و کشور فقیر، همیشه سرافکنده و شرمنده هستند و نمی‌توانند صاحب قدرت و اقتدار باشند.



در قرآن شریف، خانواده محبوب‌ترین بنیاد اجتماعی معرفی گشته است. برای آن‌که از ارزش و قداست این بنیان محبوب پابرجا و محفوظ بماند، خدای متعال برای هر یک از اعضای خانواده، تکلیف ، وظایف و حقوقی تعیین کرده است که رعایت آن‌ها، موجب دست‌یابی خانواده به آرامش و آسایش خواهد شد.


برای ایجاد آرامش در خانواده، راهکارهایی وجود دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

۲.۱ - ازدواج اولین راهکار

ازدواج اولین قدم و اولین راهکار است. در فرهنگ قرآن، هدف اصلی از ازدواج رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، نیل به کمال انسانی و تقرب به ذات حق است.
[۲] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۲۴، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
و این به دست نمی‌آید مگر از طریق انتخاب درست و در دامن همسران برتر. نه با ازدواج‌گریزی می‌توان به آسایش و آرامش دست یافت و نه با ازدواج‌های نابرابر و طلاق‌های متعدد و متنوع.
[۳] امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج۵.


۲.۱.۱ - سخن خداوند متعال

قرآن شریف می‌فرماید: «هوَ الّذی خَلقکم مِن نفسٍ واحدةٍ جَعَلَ مِنها زوجها لِیَسکُن اِلیها...»؛ «او خدایی است که (همه‌ و) شما را از یک فرد آفرید؛ و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنار او بیاساید».

۲.۱.۲ - اهمیت تفاهم

خود ازدواج باید آرامش روح و زندگی را به همراه داشته باشد و این به دست نمی‌آید، مگر در سایه تفاهم و درک درست از هم‌دیگر و زندگی. در واقع اساس زندگی بر انس و الفت استوار است.
[۵] قرائتی، محسن، تفسیر نور، قم، مؤسسه در راه حق، ج۴، ص۲۵۵، چاپ اول، ۱۳۷۵.
و این نیست مگر در گروه انتخاب درست.

۲.۲ - راهکار عقیدتی

راهکار عقیدتی و پای‌بندی به باورها، راهکار دیگر است. یکی از زیباترین راهکارها برای دست‌یابی خانواده به آرامش و آسایش، آن است که فضای حاکم بر خانواده و نوع نگرش از زندگی، الهی و خدامحور باشد.

۲.۲.۱ - آرامش دل‌ها

قرآن شریف، ‌آرامش و آسایش را در گرو نام و یاد خداوند مهرگستر قرار داده است. می‌فرماید: «اَلا بذکرِ الله تَطمَئِنُّ القلوب»؛ «آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد».
این نکته بر سراسر زندگی سایه افکنده است. فرد، خانواده و جامعه در صورتی می‌توانند به آرامش و آسایش دست‌رسی پیدا کنند که نام و یاد خدا بر آن حاکم باشد. آرامش روان از بزرگ‌ترین موهبت‌های الهی است.
[۷] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۲۴، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
که فقط در سایه نام و یاد الهی باید آن را جست‌وجو کرد.
اضطراب، استرس، عصبانیت، لاابالی‌گری، شهوت‌پرستی، پایمال کردن حقوق انسان‌ها و بسیاری از نبایدهای اخلاقی، چیزی نیست که با دارو درمان یابد. تنها در پرتو ایمان، باید از آن‌ها پیش گیری، یا درمان کرد.

۲.۲.۲ - پرهیز از روی گردانی از خدا

قرآن شریف می‌فرماید: «و هر کس از یاد من روی‌گردان شود، زندگی (سخت) و تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می‌کنیم».

به هر تقدیر، در پرتو نام و یاد خدا، بندگی و عبودیت نمودن، به یقین می‌توان به آرامش و آسایش آرمانی دست یافت. پدر و مادری که اهل عبادت، نماز، ‌مسجد، دعا، توسل و نیایش باشند، زندگی آرامی خواهند داشت. نقش تربیتی نماز و روزه بسیار بالاست و باعث رونق و صفای خانواده می‌شود. بحث‌هایی چون قرآن‌درمانی، ‌نیایش‌درمانی، دعادرمانی، خانواده‌درمانی
[۹] جان کارلسون و دیگران، خانواده درمانی، ترجمه شکوه نوایی‌نژاد.
و...از جمله بحث‌های روز روان‌شناسان بزرگ است. این بحث بسیار طولانی است و امکان بررسی همه آن‌ها در این مختصر ممکن نباشد.

۲.۳ - راهکار اخلاقی و عاطفی

در فرهنگ قرآن، زن به عنوان مظهر جمال الهی در چهره انسان نقش‌آفرینی می‌کند.
[۱۰] جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینة جلال و جمال، ص۳۷، نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۷۱.

قرآن شریف، آرامش و آسایش زن و مرد را در قالب‌ یک راهکار اخلاقی و عاطفی، بسیار زیبا بیان می‌کند؛ می‌فرماید:

۲.۳.۱ - مودت و رحمت در قرآن


«و مِن ایاتِهِ اَن خَلَقَ لَکم مِن اَنفسِکُم اَزواجاً لِتَسکُنوا اِلیها و جَعَلَ بَینَکم مَوَدَّةً و رَحمةً اِنَّ فی ذلک لِایاتٍ لِقومٍ یَتَفَکّرون»؛ «و از نشانه‌های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکر می‌کنند».
منشأ گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن، همانا مودت و رحمت است که خداوند بین آن‌ها قرار دارد و این مودت الهی و رحمت خدایی غیر از گرایش غریزه‌ نر و ماده است که در حیوان‌ها هم موجود است. این همان محبت الهی است.
[۱۲] جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینة جلال و جمال، ص۵۰۴۰، نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
[۱۳] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۳۲، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.


۲.۳.۲ - آرامش در پرتو محبت

«محبت، ‌زیباترین جلوه‌ ایمان است، محبت، متعالی‌ترین رفتارهاست، محبت، پاسخی به گران‌قدرترین نیاز فطری انسان است، و در یک کلام، محبت ‌آمیزه‌ای از گذشت و ایثار، شجاعت و صداقت، حق‌شناسی و عدالت، صبوری و همدلی و احساس است.»
[۱۴] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۳۲، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
که در پرتو آن آرامش و آسایش زیبا به دست می‌آید.
از محبت همسران برتر شوند
وز محبت برتران همسر شوند
[۱۵] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۴۳، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.


۲.۳.۳ - محبت و تفاهم

قرآن شریف، می‌فرماید: «هُنّ لباسٌ لَکم وَ‌ اَنتم لباسٌ لَهُنَّ»؛ «آنان لباس شما هستند و شما لباس آنانید».
در سایه‌ لباس محبت و تفاهم است که آسایش و آرامش خانواده به دست می‌آید و ساختار و نظام خانواده مستحکم می‌شود.
پوشانیدن عیب‌های هم‌دیگر، محرم راز هم‌دیگر بودن، مصون داشتن هم‌دیگر از آفت‌ها و آلودگی‌ها، ‌آرام جان هم‌دیگر بودن، تنوع بخشیدن به زندگی هم‌دیگر، متناسب بودن در ابعاد مختلف زندگی، نزدیک‌ترین همراه و همراز هم بودن،
[۱۷] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۴۶-۶۰، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
[۱۸] افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۱۷۹، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
و... همه این‌ها از این تشبیه بسیار دل‌انگیز و دل‌نواز قرآنی به دست می‌آید که همة این‌ها زمینه‌ساز آرامش و آسایش خانواده هستند... .

۲.۴ - راهکار اقتصادی

راهکار اقتصادی نقش اقتصاد را نباید در تأمین آرامش و آسایش خانواده نادیده گرفت. از نظر فقهی و حقوقی، اقتصاد در راستای تحکیم بنیان خانواده، نقش اساسی ایفا می‌کند. «آثار حقوق نکاح و پیوند زندگی مشترک، شامل دو بخش قابل توجه است. بخشی از این آثار دارای جنبه اقتصادی و بخشی نیز متضمن حقوق و تکالیف همسران در روابط فی ما بین است».

۲.۴.۱ - اقتصاد سالم

قرآن شریف «اقتصاد سالم» را در تحکیم بنیان خانواده و به دنبال آن در دست‌یابی خانواده به آرامش و آسایش، بسیار مؤثر می‌داند. از این جهت با یک مهندسی بسیار زیبا، اقتصاد سالم را در ساختار خانواده جاسازی کرده است. مهریه و تأکید بر پرداخت بی‌چون و چرای آن، هزینة خوراک، پوشاک، و مسکن، توجه به ثروت ایتام، توجه به سهم قانونی مرد و زن در ارث، ارزیابی بلوغ اقتصادی یتیمان، پیش از واگذاری ارث به آنان، توجه به میراث یتیمان به عنوان امانتی سنگین، توصیه‌ای اخلاقی در مورد تقسیم ارث، توجه به تفاوت مرد و زن در ارث، توجه به طبقات میراث‌بران، توجه به استقلال اقتصادی زن، و... از جمله بحث‌های اقتصادی هستند که قرآن شریف، آن را در راستای تحکیم بنیان خانواده مطرح کرده است... .


عمده‌ترین راهکارهایی که برای دست‌یابی خانواده به آرامش و‌ آسایش، قابل بیان است، عبارت‌اند از: ۱. اصل ازدواج و توجه به شرایط مناسب آن در انتخاب همسر خیلی مهم است؛ چون در ازدواج گاهی، «اولین اشتباه، آخرین اشتباه است». .....
راهکار بسیار مهم، راهکار عقیدتی و دینی است که به صورت‌های گوناگون انجام می‌گیرد. یاد خدا در چهره‌ نماز، روزه، دعا و توسل، توکل، تسبیح، انفاق، ایثار و... .
راهکار اقتصادی، که در جای خودش بسیار مهم است. بدون اقتصاد سالم، ستون فقرات خانواده می‌شکند و خانواده به آرامش و آسایش دست‌رسی پیدا نمی‌کند. خانواده فقیر و به دنبال آن جامعه و کشور فقیر، همیشه سرافکنده و شرمنده هستند و نمی‌توانند صاحب قدرت و اقتدار باشند...
از این جهت است که رسول اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرماید: «خداوندا نان ما را مبارک فرما»؛
[۳۵] جعفری، محمدتقی، نیایش امام حسین (علیه‌السلام) در صحرای عرفات، ص۹۰، تهران، نشر و آثار علامه، سوم، ۱۳۸۱.
لذا با مدیریت و برنامه‌های درست و به دنبال آن با تلاش همه‌جانبه و قناعت زیبا، زمینه‌های دست‌یابی آسایش و آرامش خانواده را فراهم و هموار ساخت. این بود اجمالی از یک تفصیل.


۱. کتاب آیین همسرداری از استاد ابراهیم امینی.
۲. همسران برتر از استاد دکتر غلام‌علی افروز.
۳. حقوق نظام خانواده، اثر علی قائمی.


۱. بقره/سوره۲، آیه۲۳۳.    
۲. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۲۴، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۳. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج۵.
۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۹.    
۵. قرائتی، محسن، تفسیر نور، قم، مؤسسه در راه حق، ج۴، ص۲۵۵، چاپ اول، ۱۳۷۵.
۶. رعد/سوره۱۳، آیه۲۸.    
۷. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۲۴، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۸. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۴.    
۹. جان کارلسون و دیگران، خانواده درمانی، ترجمه شکوه نوایی‌نژاد.
۱۰. جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینة جلال و جمال، ص۳۷، نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
۱۱. روم/سوره۳۰، آیه۲۱.    
۱۲. جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینة جلال و جمال، ص۵۰۴۰، نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
۱۳. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۳۲، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۱۴. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۳۲، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۱۵. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۴۳، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۱۶. بقره/سوره۲، آیه۱۸۷.    
۱۷. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۴۶-۶۰، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۱۸. افروز، غلام‌علی، همسران برتر، ص۱۷۹، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۱۹. نساء/سوره۴، آیه۴.    
۲۰. نساء/سوره۴، آیه۱۹.    
۲۱. نساء/سوره۴، آیه۲۱.    
۲۲. بقره/سوره۲، آیه۲۳۳.    
۲۳. نساء/سوره۴، آیه۳۴.    
۲۴. نساء/سوره۴، آیه۲.    
۲۵. نساء/سوره۴، آیه۳۳.    
۲۶. نساء/سوره۴، آیه۱۷۶.    
۲۷. نساء/سوره۴، آیه۶.    
۲۸. نساء/سوره۴، آیه۹-۱۰.    
۲۹. نساء/سوره۴، آیه۸.    
۳۰. نساء/سوره۴، آیه۱۱-۱۴.    
۳۱. نساء/سوره۴، آیه۷.    
۳۲. نساء/سوره۴، آیه۳۳.    
۳۳. نساء/سوره۴، آیه۷۶.    
۳۴. نساء/سوره۴، آیه۳۲.    
۳۵. جعفری، محمدتقی، نیایش امام حسین (علیه‌السلام) در صحرای عرفات، ص۹۰، تهران، نشر و آثار علامه، سوم، ۱۳۸۱.



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آرامش در خانواده»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۹/۲۴.    



جعبه ابزار