همراه نبودن همه مؤمنان با امام زمانذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: درجات مؤمنان، درجات بهشت، امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، شفاعت.
پرسش: چرا همه مؤمنان در روز قیامت همراه با امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) نیستند؛ در صورتی که همه آنان در این دنیا برای ظهور امام دعا می‌کنند و هر جمعه دعای ندبه می‌خوانند؟
پاسخ: حشر و مصاحبت با اولیای الهی و
ائمه اطهار و
امام زمان (علیهم‌السلام)، نیاز به سنخیت با آنان دارد. به دست آوردن سنخیت با اولیای الهی نیاز به تحقق دو بعد، یعنی
معرفت و
عمل دارد. اگر کسی خود را به آن بزرگواران در این دو بعد شبیه کند، گرچه ممکن است به
مقام و مرتبه آنان نرسد، اما به لقای آنان در
قیامت خواهد رسید.
آنچه وظیفه ماست، تشبّه به امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) و پیمودن راه اوست و باید در راستای برقراری ارتباط معنوی با او و حفظ و استمرار این ارتباط بکوشیم.
مرابطه با امام زمان (علیه‌السلام) یکی از ارکان
ایمان است. آدمی باید خودش را به
امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود و هرگز مرتکب کارهایی که باعث جدایی و دوری
انسان از امام می‌گردد نشود و این تنها راهی است که ما را به آن بزرگوار نزدیک کرده و به
بهشت لقای او واصل خواهد نمود یا لااقل در
قیامت از
شفاعت او بهره‌مند شده و در سایه لطف آن امام مهربان از الطاف بیکران الهی برخوردار می‌شویم.
بنابراین مهم این است که ما از توجهات و الطاف اولیای الهی که شفیعان مقرب در نزد
خدای متعال هستند، برخوردار باشیم و حشر و نشر ما همگام با آنان باشد، اگرچه همسان با آنان نباشد؛ زیرا همسان بودن و در مقام آنان قرار گرفتن نیاز به سنخیت کامل با آنان دارد.
[ویرایش]
از نظر
قرآن کریم و
روایات اسلامی، همان‌طوری که
اهل جهنم به تناسب اعمال و بدی‌هایشان سختی
عذاب و درکاتشان گوناگون و متفاوت است،
اهل بهشت و
مؤمنان نیز به تناسب
اعمال نیک و درجات و
حسنات و معنویاتشان و به فراخور کردارشان دارای درجات و کمالات مختلف و متفاوتی هستند؛ ازاین‌رو بهشت دارای مراتب و درجات متفاوت است:
ــ «
فَاُوْلَئِک لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَی پس برای آنان (مؤمنان) درجات و مقامات بلندی خواهد بود».
ــ «
وَلَلآخِرَةُ اَکبَرُ دَرَجَاتٍ؛ درجات آخرت (برای مؤمنان) و برتری‌هایش زیادتر است».
[ویرایش]
قرآن کریم که در موارد فراوانی به تفصیل، درکات تبهکاران و درجات مؤمنان را بیان می‌کند، گاه به اجمال درباره مراتب
معاد فرموده است. تفاوتی که بین
صالحان و مؤمنان در دنیاست، در آخرت بیشتر است از تفاوتی که در دنیاست؛ زیرا درجات
دنیا و آخرت از جهت محدودیت و گستردگی، مانند خود دنیا و آخرت است. خدای سبحان درباره
بهشت می‌فرماید:
«
سَارِعُواْ اِلَی مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالاَرْضُ».
تفاوت درجات بهشتیان و مؤمنانی که سرانجام بهشت دارند، هم به همین نسبت با تفاوت انسان‌ها در
دنیا فرق دارد.
[ویرایش]
بنابراین براساس مقامات قرب و
اعمال و درجات معنوی،
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و هم‌چنین اوصیا و پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) پس از حضرت (از جمله آنان
امام زمان (علیه‌السلام))، در برترین
درجات بهشت در
قیامت قرار دارند؛ چنان‌که فرمود: «
فَاَمَّا اِن کانَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ• فَرَوْحٌ وَرَیْحَانٌ وَجَنَّةُ نَعِیمٍ».
[ویرایش]
مؤمنان در
مقام پایین‌تر و درجات بعد از
معصومان (علیهم‌السلام) قرار دارند و مؤمنان نیز دارای درجات متفاوت‌اند:
ــ «
یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکمْ وَالَّذِینَ اُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ».
ــ «
لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ».
ــ «
لَکنِ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ غُرَفٌ مِّن فَوْقِهَا غُرَفٌ مَّبْنِیَّةٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ».
[ویرایش]
همه این
آیات اشاره به این مطلب دارند که مؤمنان در آخرت براساس درجات و مراتب معرفتی و عملی‌شان در دنیا، دارای مراتب و مدارج متفاوتی هستند که بدون
تردید پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و اهل بیت اطهارش در بالاترین درجات قرار دارند.چه آنکه آخرت سرای مجازات و دادن
پاداش اعمال است و بدیهی است که مؤمنان در دنیا دارای مراتب مختلف و متفاوتی از نظر
معرفت و استحکام عقاید و خلوص اعمال بوده‌اند و لذا
انتظار اینکه همه در قیامت در یک درجه و با ائمه اطهار و امام زمان (علیهم‌السلام) باشند، انتظار منطقی و منطبق با واقعیاتی که شرح دادیم، نخواهد بود.
[ویرایش]
حشر و مصاحبت با اولیای الهی و ائمه اطهار و امام زمان (علیهم‌السلام) نیاز به سنخیت با آنان دارد. به دست آوردن سنخیت با اولیای الهی نیاز به تحقق دو بعد، یعنی معرفت و
عمل دارد. اگر کسی خود را به آن بزرگواران در این دو بعد شبیه کند، گرچه ممکن است به مقام و مرتبه آنان نرسد، اما به لقای آنان در قیامت خواهد رسید و از حضور در جوار آن ذوات مقدسه و لو در مراتبی پایین‌تر برخوردار خواهد شد.
[ویرایش]
آنچه وظیفه ماست، تشبّه به آن بزرگوار و پیمودن راه اوست. ما باید در همه حال سرباز آماده‌باش حضرت بوده و همواره در خدمت ایشان باشیم و با شرکت در مجالس
دعا و
توسل در اصلاح امور خود و جامعه بکوشیم و در راستای برقراری ارتباط معنوی با او و حفظ و استمرار این ارتباط تلاش کنیم. این مسئله را قرآن کریم به همه ما گوشزد کرده و می‌فرماید:
«
یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ».
از
امام باقر (علیه‌السلام) در
تفسیر این
آیه نقل شده که فرمود: «
صبر کنید بر ادای فرایض (یعنی در انجام
تکالیف الهی استقامت داشته باشید) و در برابر
دشمنان پایداری کنید و با امامتان (که انتظارش را می‌کشید) مرابطه نمایید».
[ویرایش]
مرابطه با امام زمان (علیه‌السلام) یعنی خود را به رشته
ولایت او بستن و بر خدمت او کمر بستن و پیروی و یاری کردن او و گردن نهادن در برابر خواسته‌ها و اهداف او، و از هیچ کار مقدوری دریغ و مضایقه نکردن در راستای آن، و این یکی از ارکان
ایمان است که آدمی خودش را به امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود و هرگز مرتکب کارهایی که باعث جدایی و دوری
انسان از
امام می‌گردد نشود و مدام کارهایی انجام دهد که حضرت و اصحابش انجام می‌دهند و این تنها راهی است که ما را به آن بزرگوار نزدیک کرده و به بهشت لقای او واصل خواهد نمود و یا لااقل در قیامت از
شفاعت او بهره‌مند شده و در سایه لطف آن امام مهربان از الطاف بیکران الهی برخوردار می‌شویم؛ زیرا چه‌بسا همین مؤمنینی که در دنیا از نظر ظاهر اهل نجات و
بهشت به نظر می‌آیند و در مجالس
دعا و
توسل و
ندبه شرکت می‌کنند، در آخرت برای نجات از
عذاب الهی و راه یافتن به بهشت به خاطر برخی اشتباهاتی که در دنیا انجام داده و توفیق
توبه پیدا نکرده‌اند، نیاز شدید به شفاعت ائمه
معصومین (علیهم‌السلام) دارند و با شفاعت آن بزرگواران وارد بهشت می‌شوند؛ و ممکن است در جایگاهی قرار گیرند که
مؤمنان زیاد دیگری از نظر مقامات اخروی و درجات قرب از آنان بالاتر باشند تا چه رسد به امام زمان و ائمه اطهار که در بالاترین مقامات و جایگاه‌های بهشتی قرار دارند و «
فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیک مُّقْتَدِرٍ»
جای دارند.
[ویرایش]
بنابراین مهم این است که ما از توجهات و الطاف اولیای الهی که شفیعان مقرب در نزد خدای متعال هستند، برخوردار باشیم و حشر و نشر ما همگام با آنان باشد، اگرچه همسان با آنان نباشد؛ زیرا همسان بودن و در
مقام آنان قرار گرفتن نیاز به سنخیت کامل با آنان دارد.
[ویرایش]
۱. تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۵، ج۹، آیت‌الله جوادی آملی.
۲. کیمیای محبت، محمدی ری‌شهری.
۳. خود‌شناسی برای خود‌سازی، آیت‌الله مصباح یزدی.
[ویرایش]
[ویرایش]
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «همراه نبودن همه مؤمنان با امام زمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۷/۰۸.
