• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرزندان و یاران امام هادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام هادی علیه‌السلام، فرزندان، یاران.

پرسش: در مورد فرزندان و یاران امام هادی ـ علیه‌السلام ـ توضیحاتی بیان فرمایید.

پاسخ: امام علی بن محمد (هادی) ـ علیه‌السلام ـ دهمین امام شیعیان است که خداوند آنها را از هرگونه آلودگی پاک کرده است.

فهرست مندرجات

۱ - نام و کنیه و القاب
۲ - شهرت
۳ - نام پدر و مادر
۴ - امامت
۵ - فرزندان
۶ - شرح حال فرزندان امام هادی
       ۶.۱ - امام حسن عسکری
              ۶.۱.۱ - ولادت
              ۶.۱.۲ - نام، کنیه و القاب
              ۶.۱.۳ - نام پدر و مادر
              ۶.۱.۴ - امامت و شهادت
       ۶.۲ - حسین
              ۶.۲.۱ - ویژگی‌های امام عسکری
       ۶.۳ - سید‌محمد
              ۶.۳.۱ - کرامات
              ۶.۳.۲ - ویژگی‌ها
              ۶.۳.۳ - بیان یک روایت
       ۶.۴ - جعفر
              ۶.۴.۱ - روایتی از امام زمان
              ۶.۴.۲ - تعداد فرزندان
              ۶.۴.۳ - سال وفات و مدفن
       ۶.۵ - دختر امام هادی
۷ - یاران امام هادی
       ۷.۱ - عبدالعظیم حسنی
              ۷.۱.۱ - مدفن
       ۷.۲ - حسین بن سعید اهوازی
              ۷.۲.۱ - تعداد کتاب‌ها
       ۷.۳ - فضل بن شاذان نیشابوری
              ۷.۳.۱ - سخن امام هادی
              ۷.۳.۲ - سخن امام عسکری
              ۷.۳.۳ - مدفن
۸ - پانویس
۹ - منبع


نامش علی، کنیه‌اش ابوالحسن و برخی القاب او مرتضی، ناصح، امین، فقیه، عالم، هادی و نقی است.
[۱] شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۱۷.
[۲] طبرسی، اعلام الوری، ج ۳، ص ۳۵۵.



امام هادی و فرزندشان امام حسن ـ علیه‌السلام ـ به عسکریین شهرت دارند.


پدرش امام جواد ـ علیه‌السلام ـ و مادرش سمانه بانویی پاک و باتقوا بود.
[۳] شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۱۷.
[۴] طبرسی، اعلام الوری، ج ۳، ص ۳۵۵.



حضرت زیر سایه پدر و سر سفره قرآن رشد و تربیت الهی خود را کامل کرد. در کودکی به امامت رسید و آوازه حکمت و فضیلت او همه‌جا را پر کرد.
با وجود خفقان زیاد و کنترل شدید و سلطه عباسیان، امام هادی ـ علیه‌السلام ـ نقش خود را به‌طور کامل ایفا کرد و با توجه به نزدیکی به عصر غیبت امام دوازدهم سازمان وکالت را که از زمان امام صادق ـ علیه‌السلام ـ تأسیس و تا زمان امام جواد ـ علیه‌السلام ـ پایه‌های آن محکم شده بود، به‌صورت گسترده و سازمان یافته‌تر مجهز کرد و حضرت جامعه شیعیان را حول محور امامت اتحاد بخشید و یاران و فرزندان خویش را طوری تربیت کرد تا اختلاف و انشقاقی در پیکره آن پدید نیاید؛ لذا در پذیرش امامت امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ و سپس حضرت ولیعصر ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ توسط شیعیان مشکل زیادی نبود.


امام هادی ـ علیه‌السلام ـ چهار پسر داشت و یک دختر. پسران حضرت عبارتند از: ابومحمد حسن بن علی (امام حسن عسکری) که امام یازدهم شیعیان است، محمد، حسین، جعفر و یک دختر به نام عالیه یا علیه یا عایشه.
[۵] مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین، مجموعه نفیسه، ۱۴۰۶ ق، ص ۱۳۲، در ص ۴۶۹ همین کتاب، همین مطلب را از قول علامه حلی نقل کرده است.
[۶] ناخوانا، عباس‌قلی‌خان‌، ناسخ التواریخ، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۷، ص ۳۳۲.
[۷] شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۴۰.
[۸] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
[۹] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.



اکنون شرح حال مختصری را درباره فرزندان امام هادی ـ علیه‌السلام ـ بیان می‌کنیم:

۶.۱ - امام حسن عسکری

امام یازدهم شیعیان و پدر گرامی امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ است.

۶.۱.۱ - ولادت

«حضرت در ماه ربیع الثانی سال ۲۳۲ هـ.ق در مدینه چشم به جهان گشود». در مورد روز ولادت اختلاف است؛ ولی روز هشتم مشهورتر است.

۶.۱.۲ - نام، کنیه و القاب

نامش حسن، کنیه‌اش ابو‌محمد و برخی القابش السراج و العسکری و ابن الرضاست.

۶.۱.۳ - نام پدر و مادر

«پدرش امام هادی ـ علیه‌السلام ـ و مادرش حدیثه (سلیل) بوده است.
[۱۰] شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۴۲.
[۱۱] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۱.


۶.۱.۴ - امامت و شهادت

حضرت در ۲۲ سالگی به امامت رسید و پس از ۶ سال امامت در هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰هـ.ق در سن ۲۸ سالگی در سامرا به دیار باقی شتافت و در همان خانه پدری در جوار پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد.
[۱۲] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
[۱۳] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.


۶.۲ - حسین

او سیدی جلیل‌القدر و عظیم‌الشأن بوده و به او و امام حسن عسکری سبطین می‌گفتند و به جدشان امام حسن ـ علیه‌السلام ـ و امام حسین ـ علیه‌السلام ـ تشبیه می‌کردند.

۶.۲.۱ - ویژگی‌های امام عسکری

روایت است که صدای امام زمان شبیه صدای عمویش حسین است. حسین از زاهدان و عابدان زمان خود بوده و به امامت برادرش (امام حسن عسکری) اعتراف می‌کرد. معروف است که قبر حسین در کنار قبر پدر (امام هادی) و برادرش (امام حسن عسکری) در زیر همان مرقد سامراست.
[۱۴] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
[۱۵] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.


۶.۳ - سید‌محمد

او از اجلاء سادات و دارای کرامات متواتر است. حتی اهل سنت و عرب‌های بادیه‌نشین به شدت به او احترام کرده و از او می‌ترسند. آنها هرگز قسم دروغ به سید‌محمد نمی‌خورند و پیوسته برای او نذر می‌کنند.

۶.۳.۱ - کرامات

کرامات بسیار زیادی مانند شفا ی مفلوج و مرض‌های صعب العلاج و رفع گرفتاری‌های شدید از او نقل شده است.
[۱۶] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
[۱۷] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.


۶.۳.۲ - ویژگی‌ها

سید‌محمد فرزند بزرگ امام هادی ـ علیه‌السلام ـ بود و حضرت علاقه شدیدی به او داشت؛ حتی عده زیادی از شیعیان گمان می‌کردند او امام بعدی و جانشین پدر خواهد شد؛ اما سیدمحمد در زمان پدر از دنیا رفت.

۶.۳.۳ - بیان یک روایت

عده‌ای از بنی‌هاشم نقل می‌کنند ما هنگام وفات سید‌محمد در خانه امام هادی ـ علیه‌السلام ـ جمع شده بودیم، ناگهان جوانی وارد شد و در طرف راست پدر نشست. ما او را نمی‌شناختیم، پرسیدیم کیست؟ گفتند: حسن فرزند امام هادی، در آن وقت به نظر بیست ساله بود. از طرز صحبت امام هادی با او فهمیدیم که او امام شیعیان و جانشین پدر است. با مرگ سیدمحمد شیعیان فهمیدند که سید‌محمد امام نبوده است؛ البته آگاهی دادن امام هادی و فضایل و خصوصیات امام حسن عسکری نیز در تصحیح اعتقاد شیعیان تأثیر داشت.
[۱۸] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
[۱۹] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
مزار سید‌محمد در هشت فرسخی سامرا نزدیک روستای بلد است.
[۲۰] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
[۲۱] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.


۶.۴ - جعفر

او پس از شهادت امام حسن عسکری به ناحق ادعای امامت کرد و در تلاش بود با نماز خواندن بر جنازه امام حسن عسکری عملاً ثابت کند که امام است؛ ولی امام زمان که کودکی تقریباً ۵ ساله بود، آمد و عمویش را کنار زد و خود بر جنازه پدر به نماز ایستاد.

۶.۴.۱ - روایتی از امام زمان

در روایتی از امام زمان آمده که عموی ما جعفر مانند برادران یوسف است؛ یعنی مثل آنها پشیمان شده و توبه کرده است؛ پس «لا تقول فیه الا خیراً» کلمه کذاب را نگویید و جعفر تواب بگویید.

۶.۴.۲ - تعداد فرزندان

جعفر فرزندان زیادی داشته و تعداد آنها را تا ۱۲۰ نفر ذکر کرده‌اند.

۶.۴.۳ - سال وفات و مدفن

او در ۴۵ سالگی در سال ۲۷۱ هـ.ق از دنیا رفت و در سامرا دفن شد.
[۲۲] شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
[۲۳] محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.


۶.۵ - دختر امام هادی

در مورد تنها دختر امام هادی ـ علیه‌السلام ـ منابع چیزی نقل نکرده‌اند، تنها برای او سه نام ذکر کرده‌اند: عالیه، علّیه، عایشه.


با وجود جو اختناق و ستم، امکان استفاده از امام هادی ـ علیه‌السلام ـ بسیار محدود بود؛ ولی برخی مشتاقان معارف قرآن و علوم اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ توانستند به زحمت و به‌قدر ظرفیت از محضر حضرت کسب فیض نمایند. شیخ طوسی ۱۸۵ نفر از راویان حدیث از محضر امام هادی ـ علیه‌السلام ـ را نام می‌برد که به‌طور خلاصه به سه نفر از آنها اشاره می‌شود:

۷.۱ - عبدالعظیم حسنی

از دانشمندان و راویان بزرگ است که از امام جواد و امام هادی ـ علیهم‌السلام ـ روایت کرده است. و او به امور دین آگاه و به مسائل مذهبی و احکام قرآن کاملاً آشنا بود. امام هادی ـ علیه‌السلام ـ به برخی از اهل ری سفارش می‌نمود که در مشکلات خود به عبدالعظیم مراجعه کنند.
[۲۴] پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۸.
آن‌قدر بزرگوار و با ایمان بود که امام هادی فرمود: «تو از دوستان واقعی مایی».
[۲۵] پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از امالی صدوق.

او یکبار همه عقاید خویش را به امام هادی ـ علیه‌السلام ـ عرضه کرد. امام هادی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: این همان دینی است که خدای متعال برای بندگانش پسندیده است، بر آن ثابت باش.
[۲۷] پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از امالی صدوق.


۷.۱.۱ - مدفن

عبدالعظیم مورد تعقیب حکومت عباسی قرار گرفت و به ایران آمد و در شهر ری پنهان شد. روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها شب‌زنده‌داری می‌کرد و گاهی مخفیانه به زیارت امام‌زاده حمزه که اکنون در کنار قبر اوست، می‌رفت. پس از چندی بیمار شد و در زمان امام هادی ـ علیه‌السلام ـ از دنیا رفت و سپس در کنار امامزاده حمزه در زمینی که برای دفن او و شیعیان وقف شده است، دفن شد. در روایتی از امام هادی ـ علیه‌السلام ـ ثواب زیارت او به‌اندازه زیارت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ ذکر شده است.
[۲۹] پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۳.


۷.۲ - حسین بن سعید اهوازی

از یاران امام رضا، امام جواد و امام هادی ـ علیهم‌السلام ـ بود او اهل کوفه بود که به اهواز و سپس به قم مهاجرت کرد و در قم از دنیا رفت.

۷.۲.۱ - تعداد کتاب‌ها

او سی کتاب در فقه و آداب و اخلاق دارد و مورد وثوق علماست. حسین و برادرش حسن از راویانی هستند که روایات بسیار زیادی از ائمه ـ علیهم‌السلام ـ نقل کرده‌اند.
[۳۰] پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۴.


۷.۳ - فضل بن شاذان نیشابوری

او فقیهی عالی‌مقام و متکلمی توانا و از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری بود. او کتاب‌های زیادی نوشته و کتاب‌های او مورد توجه علمای بزرگ شیعه قرار گرفته است.

۷.۳.۱ - سخن امام هادی

امام هادی ـ علیه‌السلام ـ با دیدن یکی از کتاب‌های او فرمود: من بر اهل خراسان غبطه می‌خورم که فضل بن شاذان را در میان خود دارند.

۷.۳.۲ - سخن امام عسکری

وقتی امام حسن عسکری کتاب الیوم و اللیله او را دید، سه‌بار بر او رحمت فرستاد و فرمود: سزاوار است به آن عمل شود.

۷.۱.۱ - مدفن

فضل در نیشابور می‌زیست او به جرم شیعه بودن به سبزوار تبعید شد و پس از مدتی بیمار شد و از دنیا رفت. قبر او در نیشابور قدیم (یک فرسخی نیشابور فعلی) قرار دارد.
[۳۱] پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۵ و ۶۶.



۱. شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۱۷.
۲. طبرسی، اعلام الوری، ج ۳، ص ۳۵۵.
۳. شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۱۷.
۴. طبرسی، اعلام الوری، ج ۳، ص ۳۵۵.
۵. مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین، مجموعه نفیسه، ۱۴۰۶ ق، ص ۱۳۲، در ص ۴۶۹ همین کتاب، همین مطلب را از قول علامه حلی نقل کرده است.
۶. ناخوانا، عباس‌قلی‌خان‌، ناسخ التواریخ، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۷، ص ۳۳۲.
۷. شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۴۰.
۸. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۹. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۱۰. شیخ مفید، الارشاد، ترجمه رسول محلاتی، ج ۲، ص ۴۴۲.
۱۱. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۱.
۱۲. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۱۳. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۱۴. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۱۵. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۱۶. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۱۷. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۱۸. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۱۹. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۲۰. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۲۱. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۲۲. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، ج ۲، ص ۱۰۱۰.
۲۳. محلاتی، ذبیح‌الله، اختران تابناک، تهران، انتشارات اسلامیه، ج ۲، ص ۱۸۰.
۲۴. پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۸.
۲۵. پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از امالی صدوق.
۲۶. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۲۰۴.    
۲۷. پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از امالی صدوق.
۲۸. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۲۰۴.    
۲۹. پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۳.
۳۰. پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۴.
۳۱. پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۹، به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۵ و ۶۶.



سایت اندیشه قم.    
[





جعبه ابزار