گناه کبیره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: گناهان کبیره، بخشش گناهان، توبه، استغفار.
پرسش: آیا گناه کبیره بخشیده می‌شود؟
پاسخ: گناه کبیره گناهی است که در قرآن یا
روایات برای ارتکاب آن وعده عذاب داده شده است. ( ملاک‌های دیگری نیز برای کبیره بودن گناه ذکر شده است.) هم‌چنین گناه صغیره نیز با تکرار (اصرار بر آنها) به گناه کبیره تبدیل می‌شود.
خداوند در قرآن وعده بخشش همه
گناهان را داده است و برای این‌که ما مشمول این فضل الاهی بشویم، این راه‌هایی دارد که یکی از آن راه‌ها توبه می‌باشد، توبه در حق الله جبران گذشته (قضا) و استغفار و در حق الناس علاوه بر استغفار دادن حق طرف مقابل و تحصیل بر رضایت او می‌باشد.
در این‌که ملاک
گناهان کبیره چیست و چه گناهی کبیره است، چند نظر وجود دارد:
هر گناهی که در قرآن و
حدیث به کبیره بودن آن تصریح شده باشد؛
هر معصیتی که در
قرآن مجید یا سنت معتبره، وعده آتش
جهنم بر ارتکاب آن رسیده باشد.
هر گناهی که در
قرآن و
سنت، از گناهانی که کبیره بودن آن مسلم است، بزرگ‌تر شمرده شده باشد.
هر گناهی که نزد متدینان و متشرعان بزرگ شمرده شود؛ به‌طوری که یقین حاصل شود که بزرگی آن منتهی به زمان
معصوم علیه‌السلام می‌شود.
تمام گناهان کبیره‌اند؛ زیرا همان‌طور که در روایات آمده است، هیچ‌گاه نباید به کوچکی
گناه نگاه کرد؛ بلکه نگاه به بزرگی کسی کنید که نسبت به او گناه واقع می‌شود.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: "لا تنظرو الی صغر الذنب و لکن انظروا الی من اجتر أثم؛ به خوردی (ناچیزی) گناه نگاه نکنید، بلکه بنگرید به چه کسی گستاخی کرده‌اید".
البته آن کسانی که گناه را به صغیره و کبیره تقسیم کرده‌اند نیز، در شرایط زیر صغیره را کبیره می‌دانند.
پیامبر می‌فرماید: "لا کبیر مع الاستغفار و لا صغیر مع الاصرار؛ با استغفار (از انجام گناه کبیره) گناه کبیره معنا ندارد (گناه کبیره آمرزیده می شود) و با اصرار (انجام گناه صغیره و تکرار آن) صغیره معنا ندارد. (به گناه کبیره تبدیل می‌شود)".
حضرت علی علیه‌السلام فرمودند:
"اشدا لذنوب عندالله سبحانه ما استهان به راکبه؛ بزرگ‌ترین گناه گناهی است که صاحبش آن را کوچک بشمارد".
پیامبر می‌فرماید: "من اذنب ذنباً و هو ضاحک دخل النار؛ کسی که گناه می‌کند، در‌حالی‌که (بر انجام) خندان باشد، داخل در
آتش می‌گردد؛ در‌حالی‌که گریان است".
اما در مورد بخشیده شدن
گناه کبیره خداوند در قرآن می‌فرماید:
«
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛ ای بندگان من که درباره خودتان
اسراف کرده‌اید (گناه کرده‌اید)، نا‌امید از
رحمت خدا نشوید، خداوند همه گناهان را می‌بخشد.
علامه طباطبایی از قول
امام باقر علیه‌السلام این آیه را امیدوار‌کننده‌ترین آیات معرفی کرده است.
از طرفی این
آیه همه گناهان اعم از شرک و غیر آن را شامل می‌شود؛ اما با توجه به آیه ۴۸ سوره نساء که می‌فرماید: "خداوند مشرکان را نمی‌آمرزد و پایین‌تر از شرک را برای هرکس که بخواهد می‌آمرزد."، این نتیجه قابل استفاده است که
شرک جز با توبه آمرزیده نمی‌شود. آمرزش گناهان هر کسی سبب می‌خواهد و به‌طور گزاف نمی‌باشد و آن‌چه که قرآن سبب مغفرت معرفی فرموده دو چیز است: یکی
شفاعت و دیگری توبه است.
چگونگی توبه کردن در گناهان مختلف با هم فرق دارد؛ چون گناهان کبیره دو نوع هستند: حق الله و
حق الناس.
نحوه توبه از گناهانی که حق الله هستند ندامت و پشیمانی واقعی و عزم بر ترک دائمی و عدم بازگشت به آن است و در مواردی که امکان تدارک آن باشد (مثل قضای نمازهایی که نخوانده و روزه‌هایی که نگرفته و ...) آن
عمل واجب ترک شده را قضا نماید.
اما در مورد گناهانی که
حق الناس هستند علاوه بر ندامت و پشیمانی باید
حق مردم را ادا کند؛ مگر این‌که صاحب حق از حق خود بگذرد و او را حلال کند.
امام محمدباقر علیه‌السلام می‌فرماید:
"کل ذنب یکفره القتل فی سبیل الله الا الدین لا کفاره له الا ادائه او یقضی صاحبه او یعفوا الذی له الحق؛ کسی که در راه خدا
شهید شد، از هر گناهی پاک می‌شود؛ مگر بده‌کاری (حق الناس) که کفاره ندارد یا باید دینش پرداخت شود یا طلب‌کار ببخشد".
شهید دستغیب (ره) با استفاده از آیات و
احادیث در این زمینه فرموده است: لوازم حسرت و ندامت بر گناه سعی در تدارک آن است؛ یعنی اگر حق الله بود (مانند
ترک نماز و
روزه، زکات و حج)، قضای آن را به‌جای آورد و اگر حق الناس بود، اگر حق مالی است به صاحبش و اگر مرده به ورثه‌اش بدهد و اگر حق عرضی (آبرویی) است، حلالیت بطلبد و اگر حق قصاص یا دیه بود، خود را تسلیم او کند تا قصاص کند یا دیه بگیرد یا ببخشد.
پس انشاءالله همه گناهان چه حق الله و چه حق الناس بخشیده می‌شود؛ به شرطی که
توبه واقعی انجام شود و هر گناه متناسب با خودش تدارک و جبران شود.
پایگاه اسلام کوئست.
