کوچکتر بودن امام علی از خداوند
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام علی (علیهالسلام)، کوچکتر بودن امام علی، خداوند متعال،
رب، مالک، مربی.
پرسش: حدیثی از حضرت علی (علیهالسلام) نقل شده به این مضمون «من از خداوند دو سال کوچکترم» توضیح، تفسیر و منبع این حدیث چیست؟
پاسخ: در منابع متعدد و معتبر فقهی و حدیثی، چنین روایتی نقل نشده است؛ اما در حاشیه
بحارالانوار آمده است که: عُمر
پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) ۶۶ سال بود و عمر حضرت امیر (علیهالسلام) ۶۴ سال؛ سپس برای اثبات مدعای سخن مذکور، سؤال را بدون ذکر
سند به حضرت علی (علیهالسلام) نسبت داده که فرموده: من از پروردگارم (مربی و استادم) دو سال کوچکترم و مراد از (رب) در آن عبارت، پیامبر اسلام است که مربی و معلم و استاد حضرت علی (علیهالسلام) بود. لازم به ذکر است که لفظ رب به معنای
مالک و
مربی هم میآید.
یکی از چیزهایی که همه نویسندگان و گویندگان به آن رسیدهاند و در مقابل آن اظهار عجز میکنند، بیان اوصاف بیشمار امیرالمؤمنین
حضرت علی (علیهالسلام) است و به قول شاعر شیرین سخن که گفته:
کتاب فضل تو را
آب بحر کافی نیست ••• که تر کنم سر
انگشت و صفحه بشمارم
نهتنها انسانهای معمولی نمیتوانند فضایل حضرت را بیان کنند، بلکه
فرشتگان آسمانها هم از درک فضایل معنوی حضرت عاجزند.
اما در مورد سؤال باید گفت که در منابع متعدد و معتبر فقهی و حدیثی، چنین روایتی نقل نشده است.
علامه بزرگوار مرحوم
محمدتقی جعفری در
شرح نهج البلاغه، این کلام (انا اصغر من ربی بسنتین؛ من از پروردگارم دو سال کوچکترم) را به ابناعرابی نسبت میدهند و جزء شطحیات میداند و در توضیح آن میفرماید:
شطحیات اصطلاح عرفانی است که از تازی گرفته شده و آن است که
صوفیان در حال وجد و شعف مطالبی را میگویند که از
شرع خارج است. بنابراین اینگونه سخنان جز منحرف ساختن و گمراه کردن انسانها نتیجهای نمیدهد؛ زیرا خارج از شرع میباشند.
پس با این بیان معلوم میشود که این کلام که من از پروردگارم دو سال کوچکترم، از کلمات
حضرت علی (علیهالسلام) نیست.
بیان این نکته لازم است که در جلد ۳۸
بحارالانوار در حاشیه صفحه ۲۷۸ مطالبی نقل شده که با آنچه معروف و مشهور است، مخالف میباشد؛ زیرا در این حاشیه آمده است که: عُمر پیامبر اسلام (صلیاللهعليهوآلهوسلم) ۶۶ سال بود و عمر حضرت امیر (علیهالسلام) ۶۴ سال؛ سپس برای اثبات مدعای سخن مذکور، سؤال را بدون ذکر
سند به حضرت علی (علیهالسلام) نسبت داده که فرموده: من از پروردگارم (مربی و استادم) دو سال کوچکترم و مراد از (رب) در آن عبارت، پیامبر اسلام است که
مربی و
معلم و استاد حضرت علی (علیهالسلام) بود.
لازم به ذکر است که لفظ
رب به معنای
مالک و مربی هم میآید؛ زیرا در ماجرای حمله
ابرهه به
مکه برای خراب کردن کعبه وقتی که لشکر ابرهه شتران
عبدالمطلب را گرفتند و عبدالمطلب برای گرفتن شتران پیش ابرهه رفت، ابرهه گفت: من خیال کردم آمدی وساطت کنی تا
کعبه را خراب نکنم، عبدالمطلب گفته: «انا ربّ الابل و لهذا البیت ربّ یمنعه»، من مالک شترانم هستم و این خانه هم مالکی دارد که مانع دیگران
خراب کردن آن میشود».
۱. بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳، ج۳۸، ص۲۷۸.
۲. ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ هفتم، ۱۳۷۶، ج۱۴، ص۱۰۸ـ۱۱۰.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «کوچکتر بودن امام علی از خداوند»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۳/۲۷.