• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

واجب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلید واژه: واجبات در قرآن، عدم ذکر جزئیات احکامعنوان پیوند در قرآن
پرسش: آیا همة واجبات الهی در قرآن ذکر شده است؟
پاسخ:در قرآن کلیات احکام و واجبات بیان شده است اما جزئیات احکام به عهده‌ی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و ائمه ـ علیهم السلام ـ واگذار شده است.



وجوب به معنای ثبوت است و واجب نیز چند گونه استعمال شده است.

۱.۱ - واجب در مقابل ممکن



۱.۲ - کاری که اگر ترک شود مذمت دارد

فعلی که اگر ترک شود ترک کننده استحقاق ملامت و مذمت دارد و این هم دو قسم است.

۱.۲.۱ - واجب عقلی

واجب عقلی مثل وجوب شناخت خداوند، اصل رسالت و نبوت.

۱.۲.۲ - واجب شرعی

واجب شرعی مثل وجوب عبادات (نماز و روزه و...)


لذا آنچه قاعدتاً باید در آن بیان شود،‌کلیات مسائل است نه جزئیات آن، مگر در مواردی که ضرورت و مصلحت اقتضاء کند.


پیامبر اسلام در حدیث معروف و متواتر «ثقلین»
[۱] ابوالحسین مسلم بن الحجاج القشیری، صحح مسلم بشرح النبوی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱، ج۱۵، ص۱۷۵.
[۲] خطیب خوارزمی،‌ عناقب خوارزمی، تهران، مکتبه نینوا الحدیثه، ص۲۲۲-۲۲۴.
فرمود: «من دو چیز گرانبها در بین شما باقی می‌گذارم، کتاب خدا، و عترت و اهلبیت من...» از این حدیث نکاتی استفاده می‌شود ۱ـ عترت و قرآن همیشه باهمند و جدا ناشدنی، آنها که طالب حقایق قرآنند باید به دامن اهلبیت چنگ بزنند. ۲ـ پیروی از هر دو بدون قید و شرط واجب می‌باشد. ۳ـ هر دو معصومند. ۴ـ در طول تاریخ باید فردی از اهلبیت، همیشه در کنار قرآن وجود داشته باشد. ۵ـ جدا شدن از اهلبیت و یا پیشی گرفتن از آنها مایة گمراهی است. ۶ـ آنها از همه افضل و اعلم و برترند.
[۳] مکارم شیرازی، ناصر با همکاری جمعی از دانشمندان، پیام قرآن، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ دوم، ۱۳۷۴، ج۹، ص۷۵-۷۶.



در قرآن واجبات به صورت کلی بیان شده است. و تمام واجبات و احکام با تمام جزئیات در قرآن بیان نشده است.




۵.۱ - حجیم نشدن قرآن

یکی از رازهای عدم بیان جزئیات احکام و واجبات، حجیم نشدن قرآن است، به گونه‌ای که خواندن و انس با آن ممکن باشد، به عنوان مثال نماز به تنهایی «۲۰۰۰» مسئله دارد که اگر بنا بود همة جزئیات در قرآن بیان شود، شاید «۱۰۰» جلد کتاب می‌شد، و این مسئله را با مراجعه به قرآن، به خوبی می‌توان فهمید که بعضی از اعمال واجب در قرآن اسم برده نشده است، و همچنین اصل نمازهای پنجگانه را بیان فرموده است ولی تعداد کلمات نمازهای پنجگانه در قرآن بیان شده است و همچنین خمس در آیه غنیمت مورد اشاره قرار گرفته استولی جزئیات در قرآن نیامده است و همچنین احکام زکوة، ‌حج، امر به معروف، جهاد... خداوند در کنار وحی قرآنی وحی دیگری را برای پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نازل می‌کرد به نام الهام بیانی و حدیث قدسی، که جزئیات احکام و تأویلات قرآن را بیان می‌نمود.

۵.۲ - پیامبر مفسر قرآن

خداوند در قرآن، پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ را به عنوان مبیّن و مفسّر کتاب معرفی کرده است و می‌فرماید:
«ما این ذکر (قرآن) را بر تو نازل کردیم، تا آنچه را که به سوی مردم نازل شده است برای آنها (بیان نموده) روشن سازی و شاید اندیشه کنند» و یکی از وظائف او بیان جزئیات احکام کلی موجود در قرآن است.

۵.۳ - اهل بیت مفسر قرآن

اهل بیت عصمت و طهارت ـ علیهم السّلام ـ نیز به عنوان مفسّر حقیقی قرآن هستند. از اینجا است که به اهمیت حدیث ثقلین و سفارش اکید پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و ضرورت وجود امام در کنار قرآن پی می‌بریم.
آن چه به طور خلاصه قابل بیان است، این است که: در قرآن کلیات احکام و واجبات بیان شده است اما جزئیات احکام به عهده‌ی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و ائمه ـ علیهم السلام ـ واگذار شده است.


۱ـ تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، ج۷، ص ۱۷۵-۱۷۶.
۲ـ پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی و جمعی از دانشمندان، ج۹، تمام کتاب مفید است.
۳ـ قرآن در قرآن آیت الله جوادی، انتشارات اسراء.
۴ـ التفسیر و المفسّرون، آیت الله معرفت، ج۱، نقش اهلبیت در تفسیر.


۱. ابوالحسین مسلم بن الحجاج القشیری، صحح مسلم بشرح النبوی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱، ج۱۵، ص۱۷۵.
۲. خطیب خوارزمی،‌ عناقب خوارزمی، تهران، مکتبه نینوا الحدیثه، ص۲۲۲-۲۲۴.
۳. مکارم شیرازی، ناصر با همکاری جمعی از دانشمندان، پیام قرآن، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ دوم، ۱۳۷۴، ج۹، ص۷۵-۷۶.
۴. انفال/سوره۸، آیه۴۱.    
۵. نحل/سوره۱۶، آیه۴۴.    



اندیشه قم.    


رده‌های این صفحه : جامعیت قرآن | قرآن شناسی




جعبه ابزار