• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قضا و قدر علمی و عینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: قضا و قدر علمی، قضا و قدر عینی
پرسش: معنای قضا و قدر علمی و عینی خداوند چیست؟
پاسخ: قضا و قدر الهی بر دو دسته تقسیم می‌شود: قضا و قدر علمی و قضا و قدر عینی.
[۱] الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
[۲] الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.




مقصود از قضای علمی نیز آن است که خداوند از ضرورت وجود اشیا در ظرف تحقق علل آن‌ها آگاه است؛ یعنی خدا از ازل می‌داند که هر یک از اشیا در شرایط خاصی و تحت تأثیر اسباب و علل خاصی موجود می‌شوند.
[۳] الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
[۴] الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.

مقصود از تقدیر علمی آن است که، خداوند پیش از آفرینش هر چیزی به خصوصیات و حدود و اوصاف آن، علم دارد. بنابراین، مقصود از تقدیر علمی آن است که خداوند از ازل می‌داند که هر یک از مخلوقات او دارای چه ویژگی‌ها و اوصافی هستند.
[۵] الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
[۶] الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.

خلاصه، علم پیشین خداوند به ضرورت وجود اشیا و خصوصیات آن‌ها، همان قضا و قدر علمی است.


منظور از تقدیر عینی این است که، خداوند هر مخلوقی را با اندازه، شرایط، خصوصیات و توان‌های مخصوصی به وجود می‌آورد.
[۷] الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
[۸] الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.

منظور از قضای عینی آن است که، خداوند ضرورت وجود را به مخلوقات خویش اعطا می‌کند و از طریق نظام اسباب و علل، وجود آ‌ها را تعیّن خارجی می‌بخشد.
[۱۰] الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
و مقتضای قضای عینی خداوند این است که، وجود پدیده‌ها از آغاز پیدایش تا پایان عمر، بلکه از هنگام فراهم شدن مقدمات، تحت تدبیر حکیمانه خداوند و مستند به اراده‌ او است.

۲.۱ - ویژگی‌های قضا و قدر عینی

۱)قضا و قدر عینی -برخلاف قضا و قدر علمی- بر وجود اشیا مقدّم نیست، بلکه با وجود و پیدایش اشیا، مقارن و همراه است.
۲)در تقدیر عینی ‌خداوند؛ مخلوقات به گونه‌ای تدبیر شده‌اند که دارای اندازه و شرایط خاصی مربوط به خود هستند و از آن تجاوز نمی‌کنند:
[۱۲] الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۴.
«إِنَّا کُلَّ شَیْ‌ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ»؛ البته ما هر چیز را به اندازه آفریدیم. به عنوان نمونه؛ تقدیر نوع انسان، این است که از مبدأ زمانی خاص، تا سرآمد معیّنی در کره‌ زمین، زندگی کند و تقدیر هر فردی، این است که در مقطع زمانی محدود و از پدر و مادری معیّن به‌ وجود آید. همچنین تقدیر روزی و سایر شئون زندگی و افعال اختیاری او، فراهم شدن شرایط خاص، برای هر یک از آن‌ها است.
۳)گفتنی است؛ تقدیر عینی خداوند با اختیار انسان، منافات ندارد.





۱. الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
۲. الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.
۳. الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
۴. الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.
۵. الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
۶. الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.
۷. الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
۸. الفوائد البهیة فی شرح عقائد الإمامیة، محمود، محمد جمیل، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ج ۱، ص ۳۰۷.
۹. محاضرات فی الإلهیات، سبحانی، جعفر، با تلخیص:تلخیص از علی ربانی گلپایگانی، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، ص ۲۲۶ – ۲۲۷.    
۱۰. الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۱.
۱۱. محاضرات فی الإلهیات، سبحانی، جعفر، با تلخیص:تلخیص از علی ربانی گلپایگانی، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، ص ۲۲۶.    
۱۲. الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، سبحانی، جعفر، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، ج ۲، ص ۱۷۴.
۱۳. قمر/سوره۵۴، آیه۴۹.    
۱۴. المیزان فی تفسیر القرآن، طباطبایی، سید محمدحسین، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ج ۱۹، ص ۸۵ - ۸۶.    
۱۵. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ج ۲۳، ص ۸۱ – ۸۵.    



پایگاه اسلام کوئیست    


رده‌های این صفحه : افعال الهی | خدا شناسی | قضا و قدر | کلام




جعبه ابزار