دانشمندانی (اعم از فقیه، متکلم، فیلسوف و عارف) را که در استنباط و به دست آوردن احکام ، به اجتهاد و نظر تکیه می‌کنند و با اعمال رای و نظر، احکام را از ادله آنها (قرآن، سنت، عقل و اجماع) به دست می‌آورند، اصولیین می‌گویند.
اصولی‌ها که راه اجتهاد را پیش گرفته‌اند چنین نیست که احادیث و روایات را نادیده انگارند؛ بلکه تفاوت در این است که آنان قواعد علم اصول را که بسیاری از آنها مضمون احادیث و بسیاری دیگر برگرفته از اصول عقلایی و قواعد محاوری مورد امضای شرع مقدس می‌باشد، مورد نظر قرار می‌دهند و با توجه قرائن عقلی و نقلی دقت بیشتری در معانی آیات و روایات می‌کنند.
در مباحث علم عرفان؛ اصطلاحاتی به نام عرفان اخباری و یا اصولی جدای از آنچه گفته شد، نداریم؛ و ممکن است افرادی در سیر و سلوک عرفانی خود، سبک اخباری‌گری داشته باشند، هر چند چنین روشی، عرفان درست و واقعی نیست.
