فاطر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فاطر،
آفرینش،
عالم هستی.
پرسش: معنای واژه فاطر در
آیه ۱
سوره فاطر با توجه به معناشناسی
ابن عباس که برای تفسیر آن، داستان دیدن دو اعرابی را می‌گوید و به این نتیجه می‌رسد که فاطر یعنی کسی که اول چیزی را
خلق کرده است؛ چیست؟
پاسخ: قرآن کریم توصیفات بسیاری را در مورد
خداوند ذکر کرده است؛ از جمله آنها آیه مورد بحث است: «
الحْمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ؛
سپاس خدایی را که آسمان‌ها و
زمین را به‌وجود آورد.»
صفت «فاطر (پدید آورنده)»،
اسم فاعل از مادّه «فطر» است و بر گشودن شی‌ء و آشکار کردن آن، دلالت دارد و از این‌رو، در مورد شکافتن و آفریدن و ایجاد ابتدایی به‌کار می‌رود.
اصل کلمه فاطر از «ف ط ر» است در لغت به معنای شکاف طولی است؛ یعنی چیزی را از درازا بریدن.
با توجه به معنای فاطر، می‌توان دقت ظریفی را از تعبیر
قرآن به‌دست آورد و آن این‌که آفرینش موجودات به مانند این بوده که
نور هستی و وجود،
ظلمت و عدم را شکافته و از درون آن به بیرون آمده است. این تعبیر در مورد آفرینش به‌کار می‌رود، به‌ویژه با توجه به علوم روز که می‌گوید مجموعه عالم هستی در آغاز توده واحدی بوده که تدریجاً شکافته شده و بخش‌هایی از آن جدا گردیده، اطلاق کلمه «فاطر» بر ذات پاک خداوند مفهوم تازه‌تر و روشن‌تری به خود می‌گیرد.
در مورد معنای «فاطر السموات» نیز ارباب لغت آورده‌اند: «فاطر السموات؛ یعنی
خالق و ایجادکننده
آسمان»
«فاطر السموات أی خالقها و مبتدعها و مخترعها»؛
از ابن عباس نیز نقلی وجود دارد که همین معنا را تأیید می‌کند. وی می‌گوید: «معنای فاطر را ندانستم، تا روزی که دو عرب بادیه‌نشین نزد من آمدند و در چاهی اختلاف داشتند، یکی از آنها گفت: «انا افطر بها أی ابتدأت حفرها»
این گفتار
عرب بادیه‌نشین، سبب شد وجه استفاده از این لفظ برای
ابن عباس آشکار شود.
صفت «فاطر» در قرآن کریم، شش بار یاد شده و در احادیث، خدای والا، پدید آورنده آسمان‌ها و زمین و موجودات میان آنها و پدید آورنده گونه‌های آفریده‌ها دانسته شده است. ریشه فاطر بودنِ خدای پاک، توانایی و فرزانگی اوست.
پایگاه اسلام کوئست برگرفته از مقاله «فاطر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۸. برگرفته از مقاله «فاطر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۸.
