عذاب بنی‌اسرائیل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عذاب، بنی‌اسرائیل، گوساله‌پرستی، دیدن خداوند.
پرسش: چرا قرآن پیرامون تقدم و تأخر بعضی از عذاب‌های بنی‌اسرائیل، آیات متناقضی دارد؟
پاسخ: قرآن، داستان گوساله‌پرستی و درخواست دیدن خداوند توسط بنی‌اسرائیل را این‌گونه می‌آورد: «و (یاد کنید) زمانی که موسی به قومش گفت: ای قوم من! قطعاً شما به سبب گوساله‌پرستی به خودتان ستم ورزیدید،... • و (یاد کنید) آن‌گاه که گفتید: ای
موسی ! هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم تا خدا را آشکارا (با دیده خود) ببینیم... ». این دو داستان اگرچه در دو
آیه و به دنبال هم آورده شده‌اند، اما از این آیات به دست نمی‌آید که درخواست دیدن خدا بعد از گوساله‌پرستی واقع شده باشد؛ زیرا:
۱. ترتیبی که امروزه در
قرآن وجود دارد براساس ترتیب در نزول نمی‌باشد؛ یعنی تقدم و یا تأخر یک آیه نسبت به دیگری لزوماً به معنای تقدم و تأخر در نزول آنها نمی‌باشد تا بتوان به‌وسیله آنها مقدم بودن زمان وقوع را استنباط کرد.
۲. بر فرض که آیات قرآن براساس زمان نزول مرتب شده‌اند؛ با این ادعا نیز نمی‌توان تقدم و تأخر زمانی دو داستان را استنباط کرد و شاهد بر این ادعا وجود آیات بسیاری است که واقعه یا نامی را بر واقعه و نامی دیگر مقدم داشته‌اند؛ درحالیکه قطعاً ترتیب زمانی میان آنها وجود ندارد.
بنی‌اسرائیل از اقوامی هستند که داستان‌های مختلفی از آنها در قرآن ذکر شده است و پیامبران بسیاری از سوی خدا به‌سوی آنها فرستاده شده است. دو مورد از مهم‌ترین داستان‌های پیرامون آنها، ماجرای
گوساله‌پرستی و درخواست مشاهده
خداوند می‌باشد.
قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید:
«وَ إِذْ قَالَ مُوسیَ لِقَوْمِهِ یَاقَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَکُم بِاتخِّاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُواْ إِلیَ بَارِئکُمْ فَاقْتُلُواْ أَنفُسَکُمْ ذَالِکُمْ خَیرٌ لَّکُمْ عِندَ بَارِئکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ• وَ إِذْ قُلْتُمْ یَامُوسیَ لَن نُّؤْمِنَ لَکَ حَتیَ نَرَی اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَةُ وَ أَنتُمْ تَنظُرُونَ»؛ «و (یاد کنید) زمانی که موسی به قومش گفت:ای قوم من! قطعاً شما به سبب گوساله‌پرستی به خودتان ستم ورزیدید، پس به‌سوی آفریننده خود بازگردید، و (افرادی از) خودتان را (که گوساله را به پرستش گرفتند) بکشید که این (
عمل) برای شما در پیشگاه آفریدگارتان بهتر است. پس خدا (به دنبال اجرا کردن دستورش)
توبه شما را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه‌پذیر و مهربان است. و (یاد کنید) آن‌گاه که گفتید:ای موسی! هرگز به تو
ایمان نمی‌آوریم تا خدا را آشکارا (با دیده خود) ببینیم. پس درحالیکه می‌دیدید، صاعقه مرگبار شما را گرفت».
این دو داستان، اگرچه در دو آیه و به دنبال هم آورده شده‌اند، اما از این آیات به دست نمی‌آید که داستان درخواست دیدن خدا بعد از گوساله‌پرستی واقع شده است؛ زیرا:
ترتیبی که امروزه در قرآن وجود دارد بر اساس ترتیب در نزول نمی‌باشد؛ یعنی تقدم و یا تأخر یک آیه نسبت به دیگری لزوماً به معنای تقدم و تأخر در نزول آنها نمی‌باشد تا بتوان به‌وسیله آنها مقدم بودن در وقوع را استنباط کرد.
بر فرض که آیات قرآن بر اساس نزول، مرتب شده‌اند؛ با این ادعا نیز نمی‌توان تقدم و تأخر در حدوث را استنباط کرد؛ یعنی ترتیب در نزول نیز دلالت بر ترتیب در وقوع نمی‌کند. شاهد بر این ادعا وجود آیات بسیاری است که واقعه یا نامی را بر واقعه و نامی دیگر مقدم داشته‌اند؛ درحالیکه قطعاً ترتیب زمانی میان آنها وجود ندارد.
حتی در آیه‌ای از قرآن،
اسامی پیامبران مختلفی ذکر شده، اما ترتیب موجود در آیات نشانگر همان ترتیب در زمان
زندگی آنان نیست:
«إِنَّا أَوْحَیْنا إِلَیْکَ کَما أَوْحَیْنا إِلی نُوحٍ وَ النَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَوْحَیْنا إِلی إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ عیسی وَ أَیُّوبَ وَ یُونُسَ وَ هارُونَ وَ سُلَیْمانَ وَ آتَیْنا داوُدَ زَبُورا»؛ «ما به تو
وحی کردیم، همان گونه که به نوح و
پیامبران پس از او وحی کردیم و به
ابراهیم و
اسماعیل و
اسحاق و یعقوب و نوادگان (دارای مقام نبوتشان) و عیسی و ایوب و یونس و
هارون و
سلیمان نیز وحی نمودیم و به داود، زبور دادیم».
ترتیبی که در این آیه وجود دارد، نشانگر ترتیب زمانی نیست؛ زیرا قطعاً پیامبرانی چون هارون و سلیمان قبل از عیسی مسیح بوده‌اند؛ درحالیکه آیه نام آنها را بعد ذکر کرده است.
در نهایت باید خاطرنشان کنیم در آیه مورد گفت‌وگو، دلیلی بر تقدم گوساله‌پرستی یهود بر درخواست
رؤیت خدا وجود ندارد.
هم‌چنین از ظاهر برخی آیات دیگر خلاف ترتیب آیات بالا به دست می‌آید؛ یعنی درخواست رؤیت خدا مقدم بر گوساله‌پرستی بوده است:
«یَسْئلُکَ أَهْلُ الْکِتَابِ أَن تُنزَّلَ عَلَیهْمْ کِتَابًا مِّنَ السَّمَاءِ فَقَدْ سَأَلُواْ مُوسیَ أَکْبرَ مِن ذَالِکَ فَقَالُواْ أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ثُمَّ اتخَّذُواْ الْعِجْلَ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَیِّنَاتُ فَعَفَوْنَا عَن ذَالِکَ وَ ءَاتَیْنَا مُوسیَ سُلْطَانًا مُّبِینًا»؛ «اهل کتاب (بنا به خواستِ نامعقولشان) از تو می‌خواهند که از آسمان، کتابی برای آنان نازل کنی، البته (این بازیگران زشت باطن) از موسی بزرگ‌تر از آن را خواستند، و گفتند: خدا را آشکارا به ما نشان ده. پس آنان را به کیفر ستمشان صاعقه فرو گرفت. باز پس از آنکه (بر
وحدانیت حق و ضرورت خداپرستی) دلایل روشن برای آنان آمد، گوساله را به‌عنوان معبود گرفتند، و ما از این (گناه بزرگ و زشت هم) گذشتیم و به موسی برهانی روشن و قدرتی
آشکار دادیم».
در این آیه در میان نقل دو واقعه از کلمه «ثم» استفاده شده است که برای بیان ترتیب می‌آید؛ لذا می‌توان از آن تقدم و تأخر در حدوث را استنباط کرد و گفت که داستان گوساله‌پرستی بعد از درخواست دیدن خداوند بوده است.
البته همین استشهاد و استنباط به کلمه «ثم» نیز براساس ظاهر می‌باشد و این احتمال وجود دارد که از این کلمه نیز این معنا به دست نیاید.
پایگاه اسلام کوئست.
