• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عدم حضور امام علی در جنگ ایران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام علی علیه‌السلام، مشورت با خلفا.
پرسش: آیا براساس تاریخ طبری، امام علی ـ علیه‌السلام ـ به ایران حمله کرده و بسیاری را کشته است؟
پاسخ: فتوحات مسلمانان در ایران در عصر عمر بن خطاب صورت گرفته است و این فتوحات در دوران خلفای بعدی در اطراف جهان اسلام ادامه داشته است؛ اما منابع در هیچ‌جا ذکری از شرکت علی ـ علیه‌السلام ـ در این جنگ‌ها نکرده‌اند.



حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ با خلفای عصر خویش در مواقع حساس و آنجا که به اساس اسلام مربوط می‌شد، همکاری داشته‌اند؛ ولی این چنین نبود که همواره امام ـ علیه‌السلام ـ مسئولیت‌های محوله خلفا را بپذیرند.


عمر در جریان سفر به شام، از امام ـ علیه‌السلام ـ خواست که به همراه ایشان حرکت کند؛ اما امام ـ علیه‌السلام ـ نپذیرفتند و همین‌طور در جریان جنگ قادسیه که مبارزین مسلمان از عمر طلب کمک خواستند، خلیفه از امام ـ علیه‌السلام ـ خواست که به‌عنوان فرمانده جنگ به‌سوی جبهه جنگ با ایرانیان حرکت کند؛ ولی امام ـ علیه‌السلام ـ نپذیرفت و از‌این‌رو خلیفه، سعد بن ابی‌وقاص را به فرماندهی برگزید.
[۱] بلاذری، فتوح البلدان، (بخش مربوط به ایران)، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، نشر سروش، چاپ سوم، ۱۳۶۴، ص ۱۸.



اما با توجه به دلاوری‌ها و سابقه تجربیات جنگی علی علیه‌السلام، خلیفه از راهنمایی‌ها و همکاری‌های ایشان بهره می‌گرفت؛ ولی به‌طور مستقیم حضرت حاضر به همکاری و شرکت در فتوحات نبوده؛ ولی از آنجا که حضرت، نسبت به سرنوشت مسلمانان و اسلام نمی‌توانست بی‌تفاوت باشد، تنها در قالب مشورت و ارائه نظرات خویش، لشکر اسلام را یاری می‌داد.


از این جهت در هیچ‌یک از منابع دیده نشده که خلیفه از حضرت نظری مشاورانه خواسته باشد و ایشان ارائه نکرده باشد.
مورخین اهل‌سنت هم به مشاورت عمر با علی ـ علیه‌السلام ـ معترفند و گفته‌اند: عمر کاری را بدون مشورت با علی ـ علیه‌السلام ـ انجام نمی‌داد؛ زیرا به خردمندی و دقت نظر و دینداری او معتقد بود و مشهور است که بیش از هفتاد مرتبه عمر گفته است «لولا علی لهلک عمر».
[۳] رسولی محلاتی، سیدحاتم، زندگانی امیرالمؤمنین، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چ چهارم، ۱۳۷۴، ص ۲۵۸.



لذا اصحاب و یاران امام علی ـ علیه‌السلام ـ هم به پیروی از حضرت، در مواردی که به نفع اسلام و مسلمین بود، با خلفا همکاری می‌نمودند، و به‌عنوان استاندار یا نیروی نظامی و یا حتی فرمانده سپاه اسلام با دستگاه خلافت همراهی می‌کردند؛ چنانچه سلمان و عمار به ترتیب استانداری مدائن و کوفه را در عصر عمر پذیرفتند. و براء بن عازب به‌عنوان فرمانده نیروی اسلام در عهد خلیفه ثانی قزوین را فتح کرد.
[۵] بلاذری، فتوح البلدان، (بخش مربوط به ایران)، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، نشر سروش، چاپ سوم، ۱۳۶۴، ص ۸۰.

بديهی است كه اگر علی ـ علیه‌السلام ـ نمی‌خواست يارانش در هيچ زمينه‌ای با خلافت همكاری داشته باشند، آنان هيچ اقدامی انجام نمی‌دادند و امام می‌توانست آنان را از شركت در امور نهی كند؛ ولی اين كار را هرگز نكرد.


۱. بلاذری، فتوح البلدان، (بخش مربوط به ایران)، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، نشر سروش، چاپ سوم، ۱۳۶۴، ص ۱۸.
۲. مفید، الارشاد، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، تهران، نشر اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۷۶، ص ۱۹۸.    
۳. رسولی محلاتی، سیدحاتم، زندگانی امیرالمؤمنین، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چ چهارم، ۱۳۷۴، ص ۲۵۸.
۴. مفید، ارشاد، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، تهران، نشر اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۷۶، ص ۱۹۲.    
۵. بلاذری، فتوح البلدان، (بخش مربوط به ایران)، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، نشر سروش، چاپ سوم، ۱۳۶۴، ص ۸۰.



سایت اندیشه قم    






جعبه ابزار