طعام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: طعام،
روزه ، افطاری، پاداش،
اهل بیت .
پرسش: آیه «
وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً »، در چه زمانی نازل شده است؟ و چرا اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ سه روز روزه گرفتند و همه افطاریشان را به کسانی که نیاز داشتند، دادند. آیا ممکن نبود حداقل برای بچه‌هایشان نگه‌می‌داشتند؟
پاسخ:
اکثر مورخان،
محدثان و مفسران
شیعه و اهل سنت،
معتقدند که تعدادی از آیات سوره
انسان از جمله؛ آیه:"
وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ... "، در شأن
عترت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، یعنی علی،
فاطمه ، حسن و حسین ـ علیهماالسلام ـ نازل شده است و زمان نزول آن ماه ذیحجه پس از ادای نذری بود که
امام علی ـ علیهالسلام ـ و
حضرت زهرا ـ علیهالسلام ـ برای شفای حسنین ـ علیهماالسلام ـ کرده بودند.
درباره چگونگی
نذر و نحوه اطعام اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ به
مسکین ،
یتیم و
اسیر ، دو نقل وجود دارد:
ابن عباس درباره آیه:«
وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ... »،
می‌گوید:
امام حسن و حسین ـ علیهماالسلام ـ به‌شدت مریض شدند؛ به‌گونه‌ای که همه اصحاب
پیامبر از آنان
عیادت کردند و در میان آنها ابو بکر و عمر نیز بودند، گفتند: ای ابوالحسن اگر برای خدا نذر می‌کردی (بهتر بود) علی گفت:نذر می‌کنم که اگر خداوند دو نوه پیامبرش محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را شفا دهد، سه روز روزه بگیرم، فاطمه آن را شنید و گفت، برای خدا در گردن من همان باشد که تو گفتی، حسن و حسین نیز آن را شنیدند و گفتند:ای پدر برای خدا در گردن ما همان باشد که تو گفتی. خدا آنها را
شفا داد، پس روزه گرفتند.
پس از آن‌که حسنین ـ علیهماالسلام ـ شفا یافتند، حضرت
امیر ـ علیهالسلام ـ نزد شمعون یهودی که در همسایگی آنان منزل داشت، رفت. شمعون قدری پشم داد که بریسند و در عوض سه صاع جو مزد داد. حضرت زهرا ـ علیهالسلام ـ جو را آسیاب نمود، پنج قرص نان برای افطار پنج نفری
تهیه نمود. وقتی حضرت امیر بعد از
نماز مغرب به خانه آمد که افطار کنند، هنوز دست دراز نکرده، از در خانه سائلی آواز داد که من مسکینی از مساکین مسلمانانم، مرا طعام دهید، خدا شما را از طعام‌های
بهشت عطا کند. امام علی نان خود را به فقیر داد. فاطمه ـ علیهالسلام ـ و حسن و حسین ـ علیهماالسلام ـ و
فضه نیز متابعت کرده، همگی نان خود را به فقیر دادند و به آب افطار کردند.
روز دوم نیز روزه داشتند، به همان ترتیب فاطمه ـ علیهالسلام ـ پنج قرص نان برای افطار تهیه نموده، موقع
افطار صدایی از در خانه بلند شد: «السلام علیکم یا اهل بیت النبوة و معدن الرسالة». من یتیمی از ایتام مسلمانانم، مرا طعام دهید؛ آن شب نیز همگی نان خود را دادند و به آب افطار نمودند.
روز سوم نیز روزه داشتند، موقع افطار صدایی از در خانه بلند شد که من اسیری هستم از
اسرا و گرسنه می‌باشم، مرا طعام دهید،
باز همگی (پنج نفر) نان خود را دادند و به گرسنگی
صبر نمودند.
روز چهارم امام علی، دست حسن و حسین ـ علیهماالسلام ـ را گرفت؛ درحالی‌که از ضعف می‌لرزیدند، آنان را خدمت رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برد. چشم رسول اللَّه که بر آنها افتاد، بسیار دلتنگ شد، فرمود: برخیزید به حجره
فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ برویم، وقتی آمدند که فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ در محراب
عبادت بود و از گرسنگی می‌لرزید و شکم مبارکش به پشت چسبیده و چشمانش به گودی فرو رفته بود؛ چون رسول اللَّه این حالات را در عترت خود دید، دست به
دعا برداشت و از خدا
استغاثه نمود که خدایا عترت من از گرسنگی می‌میرند،
جبرئیل فرود آمد و این آیات را «از یوفُونَ بِالنَّذْرِ» تا آن‌جا که فرموده:«
إِنَّ هذا کانَ لَکُمْ جَزاءً وَ کانَ سَعْیکُمْ مَشْکُوراً »،
فرود آورد.
نقل دیگر آن است که
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ مقداری غذا برای افطار تهیه کرد، چون هنگام افطار شد مسکینی آمد و درخواست غذا کرد؛ علی ـ علیهالسلام ـ یک‌سوم آن را به او داد؛ پس از آن
یتیم آمد و یک قسمت دیگر را به او دادند؛ سپس
اسیر آمد و باقی مانده غذا را نیز به وی دادند؛ و هر سه اتفاق در یک شب رخ داد و غذا به سه قسمت تقسیم و هر سه قسمت به آنان داده شد و
امام علی و خانواده‌اش با آب افطار کردند. این‌جا بود که این آیات نازل شد:«این
پاداش شماست و سعی و تلاش شما مورد قدردانی است».
گفتنی است که این مواهب و پاداش‌های عظیم، نتیجه سعی و مجاهدت‌ها و خودسازی‌هاست و این هم در مورد تمام مؤمنانی که بتوانند این‌گونه خالصانه و فقط برای خدا کار کنند، سعی و تلاششان نزد پروردگار محفوظ خواهد بود.
بنابراین طبق نظر اکثر عالمان
شیعه و اهل سنت، این آیات در شأن
عترت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله، یعنی
حضرت علی ، فاطمه، حسن و حسین ـ علیهماالسلام ـ نازل شده است و زمان نزول آن
ماه ذیحجه ، پس از ادای
نذر ی بود که امام علی ـ علیهالسلام ـ و حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ برای
شفا ی حسنین ـ علیهماالسلام ـ کرده بودند.
در پایان تذکر دو نکته ضروری است:
علت سه روز روزه گرفتن ـ همان‌گونه که بیان شد ـ نذری بود که حضرت علی ـ علیهالسلام ـ و فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ کرده بودند که در صورت برآورده شدن نذرشان (شفای
امام حسن و حسین علیهماالسلام) سه روز
روزه بگیرند.
پرداخت تمام آنچه را که در منزل داشتند، نشانه نهایت
ایثار و
گذشت این بزرگوران در راه خداست و این ایثار است که
ائمه را از انسان‌های عادی ممتاز می‌کند و آیه درباره آنان نازل می‌شود.
پایگاه اسلام کوئیست.
