• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حوادث

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حوادث طبیعی، عدالت، رحمت، آزمایش، بیداری از غفلت، کفاره گناهان،

پرسش: زلزله و حوادث طبیعی دیگر که در آن‌ها انسان‌های بی‌گناه، خصوصا کودکان کشته می‌شوند، چه‌گونه با کرامت و عدالت و رحمت خدا سازگار است؟

پاسخ:



حوادث دلخراش و ناگواری مانند سیل، زلزله، شیوع برخی بیماری‌ها و... در جهان طبیعت به چند صورت است:

۱.۱ - رویارویی با بلایای طبیعی

براساس نظام علت و معلول که بر عالم و جهان هستی حاکم است، هرکس زمینه‌های لازم برای رویارویی با حوادث و بلایای طبیعی مثل زلزله، سیل و... را فراهم نکند، آسیب‌پذیر و دست‌خوش چنین حوادث ناگواری می‌شود.

۱.۱.۱ - توضیح

برخی بلاها و حوادث، ساخته و پرداخته دست خود انسان‌هاست و چنین حوادثی لازمه طبیعت بوده و زمینه خسارات و زیان آن را خود انسان‌ها فراهم می‌کنند. به‌عنوان مثال:
اگر در منطقه‌ای یا شهری بر اثر حوادث طبیعی و سستی پوسته و جداره کره خاکی، زمین می‌لرزد و از بخش‌هایی از آن منطقه و شهر خسارات مالی و جانی زیادی می‌گیرد، بر اثر عدم استحکام ساختمان‌های مسکونی و غیر استاندارد بودن آنهاست؛ چون براساس نظم و نظر کارشناسان ساخته نشده‌اند و در برابر حوادث طبیعی مقاومت ندارند؛ ولی اگر مردم کارهای خود را براساس نظم و به بهترین صورت انجام دهند و ساختمان‌هایی را که می‌سازند، براساس معیارهای قانونی و استاندارد باشد، به‌طور قطع یا گرفتار حوادث طبیعی نمی‌شوند یا دست‌کم خسارات به میزان قابل توجهی کم‌تر خواهد بود.
بنابراین در این صورت و این‌گونه موارد، به خداوند متعال ربطی ندارد؛ چون او عادل و مهربان است و به کسی ظلم نمی‌کند؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «ان الله لایظلم الناس شیئاً و لکن الناس انفسهم یظلمون؛ خداوند هیچ بر مردم ستم نمی‌کند؛ ولی این مردم هستند که بر خویشتن ستم می‌کنند».

۱.۲ - نوعی آزمایش

این‌گونه حوادث ممکن است نوعی امتحان و آزمایش برای انسان‌ها باشد.
توضیح آن‌که: امتحان و آزمایش بندگان، یکی از سنت‌های خداوند متعال است و او همواره بندگانش را در صحنه‌های مختلف مورد آزمایش قرار می‌دهد. «و لبنونکم بشیءٍ من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشر الصابرین؛ و به‌طور قطع شما را به چیزی (از قبیل) ترس و گرسنگی و کاهش در اموال و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم و مژده باد شکیبان را...» و این سنت الهی هیچ‌گاه تعطیل‌بردار نیست.

۱.۳ - بیداری از غفلت

گاهی حوادث، عاملی برای بازگشت و بیداری از غفلت است؛ غرور، غفلت، و... همواره از عوامل سقوط و از موانع تکامل انسان به‌سوی سعادت است و برای بازگشت و زدودن غفلت و زنده کردن یاد خدا در دل‌های مرده، وجود حوادث غیر منتظره که با فراز و نشیب همراه است، بسیار سازنده و راه‌گشاست.
خداوند متعال می‌فرماید: «فاخذنهم بالبأساء و الضراء لعلهم یتضرعون؛ و ما آنها را به حوادث غم‌انگیز و رنج‌ها گرفتار ساختیم، شاید به درگاه خدا روی آروند».

۱.۴ - کفاره گناهان

گاهی خداوند متعال برای از بین بردن آثار گناهان، حوادث و بلاها را به‌عنوان کفاره گناهان بر انسان‌ها نازل می‌کند. تا به لطف و کرمش قسمتی از گناه گناهکاران را در همین دنیا و قبل از فرا رسیدن مرگ بشوید تا در جهان آخرت گرفتار عذاب‌های شدید و دردناک نشوند.


براساس آیات قرآن مجید، اجل دو گونه است:

۱. اجل مسمی (حتمی)؛
۲. اجل معلق‌ (غیر حتمی).

«هو الذی خلقکم من طین ثم قضی اجلاً و اجل مسمّی عنده...؛ اوست که شما را از گل آفرید، سپس (برای زندگی شما) مدتی تعیین کرد و مدت معین (عمر هر انسانی) نزد اوست».

۲.۱ - اجل مسمی

اجل مسمی و حتمی همان پایان استعداد جسم انسان برای بقاست و با فرا رسیدن آن همه چیز به فرمان خداوند پایان می‌گیرد.

اجل معلق و غیر حتمی نیز با دگرگونی شرایط دگرگون می‌شود مثلاً اگر انسان درون ساختمان‌های غیر استاندار و سست زندگی بکند و یا در مکانی که در معرض حوادث طبیعی است ساختمان بنا کند و ... دچار حوادث می‌شود. در‌حالی‌که اگر معیارهای اصولی ساختمان را رعایت می‌کرد، دچار چنین حوادث ناگواری نمی‌شد و سال‌ها می‌توانست زندگی کند.

۲.۲ - اجل معلق

بنابراین اگر اجل معلق و مسمّی را از هم جدا کنیم، بسیاری از مسائل درباره قضا و قدر و ... حل خواهد شد.


پس حوادث طبیعی و غیر مترقبه می‌تواند زاویه‌ها و جوانب مختلفی داشته باشد که به برخی از آن‌ها اشاره شد که با توجه به مطالب یادشده، حوادث مذکور هیچ‌کدام مخالف عدالت و رحمت و... الهی نخواهد بود؛ بلکه این حوادث یا در نتیجه بی‌تدبیری انسان یا امتحانی از جانب خداست یا باعث بیداری و دوری از غفلت می‌باشد و یا این‌که کفاره‌ای است برای گناهان انسان تا در نتیجه آن عذاب آن گناهان در آخرت شخص را گرفتار نکند.


۱. شهید مرتضی مطهری، مجموعه آثار، قم، صدرا، چ ۳، ۱۳۷۲، ج ۱، کتاب‌های عدل الهی، انسان و سرنوشت.
۲. محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ج ۲، ص ۱۸۸، ص ۶۳؛ ج ۱۳، ص ۷۲ و....
۳. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تبلیغات اسلامی، ج ۱ ـ ۲.


۱. یونس (۱۰)، آیه ۴۴.    
۲. بقره (۲)، آیه ۱۵۵.    
۳. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱، ص ۳۵۲ ۳۶۱.    
۴. انعام (۶)، آیه ۴۲.    
۵. انعام (۶)، آیه ۲.    
۶. مکارم‌شیرازی، ناصر و همکاران، تهران، دارالکتاب الاسلامیة، چ ۴، ۱۳۷۶، ج ۱۸، ص ۲۰۹.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حوادث»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۱۲.    







جعبه ابزار