• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حرام بودن شراب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: شراب، حرام، عقل، شیطان، بت‌پرستی.

پرسش: گفته شده، روزی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) از جایی می‌گذشتند، عده‌ای را در حال شراب‌خواری دیدند، به آن‌ها گفتند: نوشتان باد و رفتند. موقع برگشتن دیدند آن‌ها مست شده‌اند، فرمودند: حرامتان باد. در این صورت بعضی نتیجه می‌گیرند که شراب تا جایی که انسان را مست نکند، حرمت ندارد، آیا این داستان و نتیجه‌گیری آن صحت دارد؟

پاسخ: ‌آن‌چه از آیات شریفه و سیره پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) استفاده می‌شود این است که چنین قضیه‌ای راجع به پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) صحت ندارد؛ بلکه قرآن و سیره پیامبر اکرم، خلاف آن را ثابت می‌کند. خواه آن مقدار شرابی که مصرف می‌شود، انسان را مست کند یا این‌که به حدی نرسد که انسان را مست کند؛ کم باشد یا زیاد.
افزون بر این، وقتی سخن امام صادق (علیه‌السلام) که می‌فرمایند: «... شراب، همیشه حرام بوده است ...» کنار مطالب فوق قرار دهیم، مطلب کاملاً روشن می‌شود. هم‌چنین عقل سلیم این را نمی‌پذیرد که پیامبری که آمده است تا مکارم اخلاق را تمام کند، به شخصی یا اشخاصی اجازه شراب خوردن را بدهد یا کار آن‌ها را تأیید کند.



شراب، عقل انسان را به تعطیلی می‌کشاند و اثرات مخرب روحی و جسمی بر روح و بدن بر جای می‌گذارد.

۱.۱ - حدیثی از امام صادق

در روایتی امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «شراب‌خواری، کلید هر بدی است و شراب‌خوار، کتاب خدای عزوجل را دروغ می‌شمارد؛ زیرا اگر آن را باور داشت، ‌حرام آن را بر خود حرام می‌دانست».

۱.۲ - حدیثی از امام رضا

امام رضا (علیه‌السلام) این طور می‌فرمایند: «خداوند شراب را حرام فرمود؛ زیرا شراب تباهی می‌آورد، عقل شراب‌خواران را دگرگون می‌کند و آنان را به انکار خدای عزوجل و دروغ و تهمت بستن به او و پیامبرش، وا می‌دارد و دیگر اعمالی چون تبهکاری و قتل که از شراب‌خواران سر می‌زند».

۱.۳ - حدیثی دیگر از امام صادق

شخصی به نام مفضل در مورد علت تحریم شراب از امام صادق (علیه‌السلام) سؤال می‌کند. آن حضرت در جواب می‌فرمایند: «خداوند شراب را به علت تأثیر بد و فسادی که به وجود می‌آورد، حرام کرده است؛ زیرا میگسار دچار رعشه (اندام) می‌شود، نورانیت دلش از بین می‌رود، مردانگی و مروت را از دست می‌دهد، در ارتکاب کارهای حرام و خون‌ریزی و زنا، گستاخ و بی‌پروا می‌شود و در حال مستی و نابخردی هیچ بعید نیست که به محارم خود، تجاوز کند. شراب بر شراب‌خوار جز شر و بدی نمی‌افزاید».


با این مقدمه، چنین قضیه‌ای درباره پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)، کذب محض می‌باشد و در مصادر تفسیری و روایی چنین مطلبی وجود ندارد.
قرآن و عقل سلیم و سیره پیامبر اکرم، کذب بودن این قضیه را ثابت می‌کند. ایشان در موارد مختلف، بر پلیدی و خباثت شراب، تأکید و حتی چند گروه را در مورد شراب نموده‌اند.

۲.۱ - سخن خداوند متعال

خداوند در سوره مائده، آیه ۹۰ می‌فرماید:

«یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالاَنصَابُ وَالاَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ؛ ‌ ای مردم مؤمن! شراب و قمار و بت‌ها و تیرها، جز پلیدی عمل شیطان نیستند؛ بنابراین از آن‌ها اجتناب کنید، شاید رستگار شوید».

۲.۱.۱ - دیدگاه طبرسی

نویسنده تفسیر شریف مجمع البیان این چنین می‌گوید: «این آیه، از چهار جهت بر حرمت خمر و قمار و بت‌پرستی و برد و باخت با تیرها، دلالت دارد:

۲.۱.۱.۱ - حرام بودن چیز نجس

خداوند آن‌ها را «رجس» معرفی کرده. «رجس» چیز نجس است. شکی نیست که چیز نجس، ‌حرام است.

۲.۱.۱.۲ - حرام بودن عمل شیطان

آن‌ها را به عمل شیطان نسبت داده و عمل شیطان، حرام است.

۲.۱.۱.۳ - وجوب اطاعت از خدا

دستور داده که از آن‌ها اجتناب کرده و دستور خدا واجب الاطاعة است.

۲.۱.۱.۴ - شراب هم‌ردیف بت‌پرستی

رستگاری و سعادت را در اجتناب از آن‌ها دانسته است. بدیهی است که شرب خمر و قمار و بت‌پرستی، عمل شیطانی هستند، ممکن است ضمیر «فاجتنبوه» به «رجس» باز گردد. در این آیه، خداوند متعال شراب را در ردیف بت‌پرستی قرار داده تا نسبت به حرمت آن شدت، نشان دهد.

۲.۲ - روایاتی از پیامبر

اکنون به روایاتی از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) اشاره می‌کنیم: ایشان می‌فرمایند:

۱. «الخمر امّ الفواحش و الکبائر؛ شراب مادر زشت‌کاری‌ها و گناهان بزرگ است».

۲. «الخمر امّ الخبائث؛ شراب منبع پلیدی‌هاست».

۳. «جمع الشرّ کلُّه فی بیتٍ و جعلِ مفتاحُه شربُ الخمر؛ پلیدی‌ها همه در یک خانه جمع شده‌اند و کلید آن خانه، شراب‌خواری است».

۴. «من کان یؤمن بالله و الیوم الآخر فلا یجلس علی مائدة یشربُ علیها الخمر؛ کسی که به خدا و روز واپسین ایمان داشته باشد، نباید بر سر سفره‌ای که در آن شراب خورده می‌شود، بنشیند».

۵. «ملعونٌ ملعونٌ من جلس طائعاً علی مائدةٍ یُشرب علیها الخمر؛ ملعون است، ملعون است، کسی که با میل خود بر سر سفره‌ای که در آن شراب نوشیده می‌شود، بنشیند».

۶. «لعن الله الخمر و عاصرها و غاسرها و شاربها و ساقیها و بائعها و مشتریها و آکلَ ثمنها و حاملها و المحمولة الیه؛ لعنت خدا بر شراب و شراب گیر و آن که درختی را برای تهیه شراب بکارد و شرابخوار و ساقی شراب و شراب فروش و خریدار شراب و کسی که پول شراب فروشی را، بخورد و آن را جابه‌جا کند و کسی که شراب برایش حمل شود».


‌آن‌چه از آیات شریفه و سیره پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)، استفاده می‌شود این است که چنین قضیه‌ای درباره پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) صحت ندارد؛ بلکه قرآن و سیره پیامبر اکرم، خلاف آن را ثابت می‌کند. خواه آن مقدار شرابی که مصرف می‌شود، انسان را مست کند یا این‌که به حدی نرسد که انسان را مست کند؛ کم باشد یا زیاد.
افزون بر این، وقتی سخن امام جعفر صادق (علیه‌السلام) که می‌فرمایند: «... شراب، همیشه حرام بوده است ...» کنار مطالب فوق قرار دهیم، مطلب کاملاً روشن می‌شود. هم‌چنین عقل سلیم این را نمی‌پذیرد که پیامبری که آمده است تا مکارم اخلاق را تمام کند، به شخصی یا اشخاصی اجازه شراب خوردن را بدهد یا کار آن‌ها را تأیید کند.


۱. تفسیر المیزان، آیه ۲۱۹، علامه طباطبایی (رحمة‌الله‌علیه).
۲. بحار الانوار، علامه مجلسی (رحمة‌الله‌علیه)، ج۷۶، باب ۸۶.


۱. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۰، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۲. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۲، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۳. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۱، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۴. مائده/سوره۵، آیه۹۰.    
۵. طبرسی، ابوعلی فضل بن الحسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص ۴۱۰ ۴۱۱، انتشارات فراهانی، چاپ اول، ۱۳۶۰۱۳۵۰ش.    
۶. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۴۹۹، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۷. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۰، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۸. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۰، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۹. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۰، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۱۰. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۵۰۰، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۱۱. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۴۹۹، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    
۱۲. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۴۹۹، باب الخمر، چاپ‌خانه دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حرام بودن شراب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۴/۲۸.    



جعبه ابزار