تربیت فرزندان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تربیت فرزندان.
پرسش: در تربیت دانش آموزان موفق بودم ولی
تربیت فرزندان خودم چندان موفق نیستم؟ از
حجاب دخترانم راضی نیستیم؟ پسر ۱۷ ساله ام چند ماهی است
نماز را ترک کرده است و می‌گوید معنی نماز را نمی‌دانم چه فایده که نماز بخوانم؟ از اسم خودش (
عمار یاسر ) بدش می‌آید و قصد دارد آن اسم را که من به خاطر شخصیت عمار یاسر بر او گذاشته‌ام عوض کند. کانال شبکه‌های
مذهبی را عوض می‌کند؟ لطفاً مرا راهنمایی فرمایید؟
پاسخ: برای پاسخ به این سوال ابتدا لازم است علل کمرنگ شدن ارزش‌های
دینی در بین نسل جدید پرداخته شده و با توجه به علل راهکار ارئه گردد.
از اینکه در تربیت دانش آموزان موفق بوده و نقش معلمی خود را که
وظیفه انبیاء است، به خوبی ایفا کرده‌اید، به شما تبریک می‌گویم. امیدوارم
خداوند به شما توفیق دهد که بتوانید نقش مادری خود را نیز به خوبی ایفا کنید و در تربیت فرزندانتان موفق گردید.
موضوعی را که شما در نامه خود مطرح کرده‌اید، در واقع یکی از مشکلات اساسی جامعه ما است. شواهد نشان می‌دهد که تعداد زیادی از جوانان و نوجوانان در سال‌های اخیر از
مذهب فاصله گرفته و ارزش‌های دینی در جامعه و به خصوص در میان نسل جوان کمرنگ شده است. برای اصلاح و پیشگیری از رشد این گرایش انحرافی در جامعه شناخت علل و زمینه‌های آن لازم و ضروری است، پرسش اصلی در این‌جا این است که چه عواملی باعث شده تا جوانان و نوجوانان این‌گونه از
حجاب ،
نماز و به طور کل مذهب رویگردان شوند.
عوامل زیادی در این زمینه نقش داشته است که برخی از آن‌ها به خود فرد و برخی دیگر به عوامل اجتماعی و محیط
خانواده بر می‌گردد.
بررسی تمامی این عوامل در این نوشتار امکان پذیر نیست؛ لذا سعی ما بر این است که به عوامل خانوادگی اشاره کنیم.
از عوامل مهم انحرافات نوجوانان و جوانان بی‌توجهی والدین در
تربیت مذهبی آنان است. والدین باید از همان دوران کودکی و متناسب با شرایط سنی کودک، به تربیت مذهبی آنان همت گمارند. در خانواده‌های که مسایل مذهبی رعایت نمی‌شود و والدین نسبت به حجاب و نماز و... بی‌اعتنا هستند، طبعاً میزان آسیب‌پذیری و یا گرایش فرزندان به
انحرافات اخلاقی ، افزایش می‌یابد. حتی اگر والدین خود به مسایل مذهبی پایبند باشند ولی در مورد فرزندان بی‌اعتنایی کنند و اهمیت و ضرورت نماز و حجاب را به آنان گوشزد نکنند، فرزندان علاقه‌ای به حجاب و نماز نخواهند داشت.
همان‌گونه که بی‌اعتنایی والدین زمینه گرایش نوجوانان به انحرافات
اخلاقی را افزایش می‌دهد، برخوردهای نسنجیده، منفی و نادرست آنان نیز باعث دلزدگی و دوری نوجوانان از مذهب می‌شود. اگر والدین در دوران کودکی فرزند بیش از اندازه سختگیری کند و او را به صورت غیرمنطقی و بدون مقدمه زمینه سازی مجبور به رعایت حجاب و
اقامه نماز نماید و در صورت عدم رعایت آن،
تنبیه کند، این موجب می‌شود که فرد نگرش منفی نسبت به نماز و حجاب پیدا نموده در دوران نوجوانی و جوانی که تا حدودی مستقل می‌شوند، از نماز و حجاب متنفر شود. در این‌گونه موارد نماز و حجاب با تنبیه و اعمال
خشونت والدین تداعی می‌کند و موجب دوری فرد از مذهب می‌شود.
یکی از عوامل گرایش جوانان به انحرافات و دوری از نماز و حجاب مشاهده تعارض در رفتار والدین و دیگران است. اگر نوجوانان، فردی یا افرادی را ببیند که به ظاهر مذهبی و اهل نماز و حجاب است و در عین حال
دروغ می‌گوید یا به دیگران
خیانت می‌کند، این موجب نوعی دلزدگی از مذهب می‌شود.
شما باید رفتار گذشته خویش را مورد بازنگری قرار دهید. شاید در یکی از این موارد نقص و کمبود وجود داشته و نتوانسته‌اید نقش و مسئولیت خویش را به خوبی ایفا نمایید. این فقط مشکل شما نیست، اکثر
خانواده‌ها با این مشکل مواجه هستند. تربیت مذهبی کودک باید از همان سال‌های اول و با استفاده از روش‌های صحیح و علمی انجام شود. اگر می‌بینید فرزندان شما به نماز اهمیت نمی‌دهند و حجاب
اسلام را مراعات نمی‌کنند، احتمالاً در دوران کودکی و سنین نوجوانی شاهد دوگانگی رفتاری بوده‌اند.
اگر رابطه گرم و صمیمی در خانواده وجود نداشته باشد و نیازهای عاطفی فرزندان از سوی والدین ارضا نشود، این امر به مرور زمان به رفتارهای ناسازگارانه و انواع
بزهکاری‌ها و انحرافات اخلاقی منجر خواهد شد.
ثأثیرپذیری نوجوانان از دوستان و همسالان بیش از سایر گروه‌ها است. چنان‌چه خانواده‌ها در انتخاب دوست به فرزندان کمک نکنند و از این که فرزندان با چه افرادی رفت و آمد دارند، مطلع نباشند، زمینه انحرافات آنان محسوب می‌شود.
شرایط فرهنگی و اجتماعی امروزه به گونه‌ای است که نوجوانان بیش از گذشته در معرض
تهاجم فرهنگی قرار دارند. فیلم‌های سینمایی وارداتی، سریال‌های خارجی مغایر با
فرهنگ اسلامی،
ماهواره و
اینترنت و الگوهای ناسالم در جامعه مجموعاً ایجاد کننده محیط ناسالم برای جوانان و نوجوانان این مرز و بوم است.
با شرح عواملی که گذشت شما باید تحقیق کنید که چه عامل یا عواملی باعث ایجاد این وضعیت در فرزندان شما شده است. تنها در این صورت است که می‌توانید از ادامه آن پیشگیری نموده و در جهت اصلاح رفتار فرزندانتان اقدام نمایید. در شرایط کنونی آن‌چه مهم است و می‌تواند مفید باشد، نحوه تعامل و برخورد شما با آن‌ها است.
سعی کنید با استفاده از روش‌های صحیح و برنامه ریزی دقیق و سنجیده در این راه گام بردارید. هیچ‌گاه فرزندانتان را مورد تنبیه و
سرزنش قرار ندهید؛ زیرا ممکن است باعث
لجاجت و مخالفت بیشتر آن‌ها گردد. بهترین راه این است که به شخصیت فرزندانتان
احترام گذاشته و رابطه گرم و صمیمی با آن‌ها برقرار نمایید رابطه گرم و صمیمی زمینه القاء عقایدتان را فراهم خواهد کرد.
بخاطر انجام رفتارهای شایسته آن‌ها را مورد
تشویق قرار دهید. این‌گونه برخوردها باعث می‌شود که آن‌ها همه رفتارهای خویش را اصلاح کنند. نوجوان به میزانی که در راستای یک زندگی سالم و فعال قرار گیرد و الگوهای
هویت بخشی مطلوب در اختیار داشته باشد، اصلاح خواهد شد. از این‌رو توصیه می‌شود که روابط خود را با فرزندان اصلاح نمایید. تا زمانی که رابطه شما با فرزندان صمیمی و دوستان نشده و رضایت آن‌ها را به خود جلب نکرده‌اید، به هیچ وجه نمی‌توانید گفته‌ها و نظرات خود را بر آنان بقبولانید. تربیت مذهبی و
امر به معروف نیز بدون جلب
اعتماد آنان ثمربخش نخواهد بود.
یکی از اصول تربیت و عامل مؤثر در
هدایت فرزندان این است که به صورت صریح و جلو روی دیگران
نصیحت نکنید بلکه در خلوت و با لحن ملایم و شایسته ایشان را نصیحت کنید.
امیرمؤمنان علی علیه‌السلام در این باره می‌فرماید: نصحُک بین المرءِ تقریعٌ
اینکه در میان جمع و جلو روی دیگران کسی را نصیحت و
امر به معروف و نهی از منکر کنی، این نکوهش است و اثر بخش نخواهد بود.
• علی اصغر احمدی، اصول تربیت، انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۸.
• غلامحسین ریاحی، روان شناسی در اختیار اولیا و مربیان، انتشارات قلم، ۱۳۶۸.
• غلامعلی افروز، چکیده ای از روان شناسی تربیتی کاربردی، انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۱.
• مجتبی موسوی، رسالت اخلاق در تکامل انسان، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶.
• شرفی، محمدرضا، دنیای نوجوان، انتشارات تربیت.
سایت اندیشه قم.
