بیان مراتب بالای ایمان برای افراد پایین‌تر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیان، مراتب،
ایمان.
پرسش: چرا مراتب بالای ایمان و علوم از عوام جامعه مخفی نگه داشته می‌شود؟ به عنوان نمونه در‌حدیثی درباره مراتب ایمان شنیدم که اگر چیزهایی که
سلمان فارسی می‌دانست
ابوذر می‌دانست کافر می‌شد یا شنیدم و خوندم که خیلی از عرفای بزرگ مثل آیه الله قاضی و... جلسات درس خصوصی برای
سیر و سلوک با بعضی از شاگردهای خود داشتند و چیزهایی که در‌کلاس می‌گفتند را در‌کلاس عمومی‌به خاطر نبود ظرفیت عنوان نمی‌کردند. اکنون سؤال این‌جا است که آیا در‌مورد
خدا و
پیامبر و
دین و
آخرت و... چه چیزهایی می‌تواند وجود داشته باشد که
انسان را به تکفر و اندیشه وادارد. آیا ممکن است حقایقی وجود داشته باشه که در
دقرآن نیامده و برای عده‌ای فقط از طریق سلوک آن‌هم با ظرفیت بالا به وجود بیاد و دانستن آن برای فردی؛ مانند من باعث کفر شود؛ یعنی این‌که چیزی که اگر من بفهمم (نعوذ بالله) منکر خدا می‌شوم.
پاسخ: اولا: در‌تمام علوم و معارف، مراتب و مراحل وجود دارد و بین مراتب تفاوت وجود دارد. ثانیا: سطح اطلاعات و آگاهی افراد و ظرفیت انسان‌ها در‌زمینه‌های علوم و معارف یکسان نیست. ثالثا: عدم رعایت ترتیب در آموزش و قواعد تعلیم و تربیت مشکلاتی را به وجود می‌آورد که بسا اثر معکوس می‌گذارد.
در‌ارتباط با مطلبی که در‌پرسش مطرح شده باید گفت:
۱. در‌تمام علوم و معارف، مراتب و مراحل وجود دارد و بین مراتب تفاوت وجود دارد.
۲. سطح اطلاعات و آگاهی افراد و ظرفیت انسان‌ها در‌زمینه‌های علوم و معارف یکسان نیست.
۳. عدم رعایت ترتیب در‌آموزش و قواعد تعلیم و تربیت مشکلاتی را به وجود می‌آورد که بسا اثر معکوس می‌گذارد.
این مطالب را در‌قالب این مثال می‌توان بیان کرد: اگر آموزگاری به دانش آموزان ابتدایی، معادلات مشکل
ریاضی که در‌حد سطوح عالی دانشگاهی است، تعلیم و آموزش دهد، این‌کار بسا باعث تنفر دانش آموزان از آن رشته گردد و موجب روگردانی آنان از این دانش شود.
در‌مورد معارف دینی نیز این‌گونه است که معارف دینی و
شناخت خداوند دارای مراتب است؛ یک مرتبه از شناخت خداوند در‌همین حد است که شخص بداند انسان و تمام موجودات جهان دارای خالقی هستند که مدبِّر و اداره کننده نظم جهان بیرونی و نظم درونی وجود انسان است. مرتبه بالاتر این است که بداند موجودات این جهان هیچ نیرویی از ناحیه خود ندارند و همه قدرت‌ها و نیروها از آن خداوند است. ادراک این مرحله از شناخت خداوند شاید برای برخی مشکل باشد؛ زیرا ممکن است افرادی خالق، مدبّر و قادر‌بودن خداوند را به راحت بپذیرند؛ اما پذیرش این‌که موجودی غیر خداوند هیچ نیروی از ناحیه خودش ندارد و مستقل نیست برای آنها مشکل است. و همین طور بالاتر از این نیز تصور دارد.
با توجه به این مقدمات می‌توان گفت: بیان مرتبه بالای
توحید برای کسی که سطح فکری و
ایمان او در‌مرحله پایین است، بسا موجب از دست دادن ایمان او می‌شود؛ زیرا فکر می‌کند توحید فقط در‌مرتبه بالا است و مرتبه پایین حقیقت توحید نیست؛ او نیز مرتبه بالا را نمی‌فهمد؛ بنابر این توحید را نفهیده است و در‌نتیجه دچار ارتداد گردد.
چنان‌که حکیم
سعدی شیرازی نیز در‌برخی اشعار خود به تفاوت معارف و تفاوت انسان‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید:
ره
عقل جز پیچ بر پیچ نیست
بر عارفان جز
خدا هیچ نیست
توان گفتن این با حقایق شناس
ولی خرده گیرند
اهل قیاسکه پس
آسمان و
زمین چیستند؟
بنی آدم و دام ودد کیستند؟
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بیان مراتب بالای ایمان برای افراد پایین‌تر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۳.
