• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امام موسی کاظم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام موسی‌کاظم علیه‌السلام، امامت، تمدن اسلامی.
پرسش: نقش امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ در تمدن اسلامی (روایات کلامی، فلسفی و فقهی)....
پاسخ: دوران امامت امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ از سال ۱۴۸ هـ. ق تا سال ۱۸۳ هـ.. ق بود.
[۱] محمدی اشتهاردی، محمد، سوگنامه آل‌محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم، قم، نشر ناصر، چاپ اول، ۱۳۶۹، ص۸۹.




آن بزرگوار در این دوران با خلفا ی زیر، معاصر بودند:
۱. منصور دوانیقی (۱۳۶ ق تا ۱۵۸ ق)؛
۲. محمد عباسی (۱۵۸ ق تا ۱۶۹ ق)؛
۳. هادی عباسی (۱۶۹ ق تا ۱۷۰ ق)؛
۴. هارون‌الرشید (۱۷۰ ق تا ۱۹۳ ق).
[۲] پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه تحقیقاتی و تعلیماتی امام صادق علیه‌السلام، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ص۴۱۳.



امامان ـ علیهم‌السلام ـ حاملان مشعل نهضت علمی در جهان اسلام بودند و آن بزرگواران در اجتماعات اسلامی، نخستین آثار حیات فکری را بنا نهادند و هم آنها بودند که مسلمانان را به مسائل مهمی فراخواندند، تا زندگی خود را بر پایه اندیشه علمی استوار سازند. فراوان است سخنان گهربار ائمه معصومین ـ علیهم‌السلام ـ در ترغیب مسلمین به فراگیری علم و دانش.
[۳] شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیه‌السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، ۱۳۶۸ ش، ج ۱، ص ۲۶۷.



دانشگاه امام صادق ـ علیه‌السلام ـ کار و تلاش زیادی را برای پختگی فکر انسان و پیشبرد نهضت فکری و مقدم داشتن مسلمان‌ها در میدان‌های تمدن و دانش، صرف کرد و نسلی شایسته و پیشگام به سمت کارهای نیک و برجسته تربیت نمود و بدین وسیله، رسالت خویش را نسبت به نسل‌های آینده به‌خوبی ایفا کرد. به برکت آن مدرسه، درک و فهم اسلامی متعالی شد و پرتو معارف، تعلیمات و آداب اسلامی در شرق و غرب عالم، تابیدن گرفت.


هنگامی که جهان اسلام با از دست دادن امام صادق ـ علیه‌السلام ـ سوگوار شد، امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ پس از پدر ارجمندش اداره امور آن دانشگاه بزرگ را ـ که دانش آنجا اوج گرفته و سرزمین‌های دور را روشن ساخته بود ـ بر عهده گرفت.
از همان نخستین روز پس از وفات پدرش، رهبر و زمامدار آن هیئت بزرگ علمی و نهضت فکری عصر خود شد. دانشمندان از هر سو به آن حضرت روی آورده و اندیشمندان در اطرافش حلقه زدند و از ایشان جدا نمی‌شدند و نمی‌خواستند جدا شوند.
[۴] شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیه‌السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، ۱۳۶۸ ش، ج ۲، ص ۲۴۷.



این اجتماع و توجه آنها به امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ تا آنجا بود که هرگاه سخنی می‌گفت و یا درباره مسئله‌ای فتوایی می‌داد، اقدام به ثبت و ضبط آن می‌کردند.


دانشمندان، انواع علوم مختلف را از قبیل حکمت، تفسیر قرآن مجید، کلام و فقه اسلامی با تمام ابوابش و... از آن بزرگوار نقل کرده‌اند؛ همان‌طوری که آداب اجتماعی، نصایح ارزنده و روایاتی در ترغیب بر مهارت و تخصص در علوم مختلف از آن حضرت ذکر کرده‌اند.




۷.۱ - منافقان و دروغ‌گویان

این سلسله از دانشمندان و راویانی که تعدادشان به چهار هزار تن می‌رسید، همگی از حیث وثاقت و عدالت، یکسان نبودند و در میان آنان تعداد زیادی از منافقان و دروغ‌گویان بودند که هیچ باکی از دروغ گفتن و جعل کردن نداشتند و طوری بودند که حدیث و اخبار از زبان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم ـ و اولاد بزرگوارش جعل می‌کردند تا در مقابل، از حکومت وقت پاداش بگیرند. حکومتی که با اسلام در ستیز بود و باعث فساد عقاید مسلمان‌ها می‌گشت.

۷.۲ - افراد مجهول الحال

گروه دیگری از افراد مجهول الحال وجود داشتند که نه مورد اطمینان بودند و نه کسی از آنان بد می‌گفت.

۷.۳ - افراد ضعیف الفکر

دسته دیگر، افراد ضعیف الفکر بودند.


همان‌طوری که در میان آن انبوه دانشمندان، شمار زیادی از افراد مورد اطمینان و عادل بودند که از جعل حدیث، برحذر بوده و معروف به راست‌گویی و امانت‌داری بودند و فضیلت ضبط احکام اسلامی و نشر فقه اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ به آنها مربوط می‌شد. نظر به وجود این گروه‌های مختلف در بین راویان آثار پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم ـ و اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ است که حدیث و خبر به اعتبار ایشان تقسیم به صحیح، حَسن، ضعیف و موثق شده است.


به‌هر‌حال بسیاری از اصحاب و شاگردان امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ نقش مهمی را در تمدن اسلامی و تألیف و تصنیف و نشر فرهنگ اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ بر عهده داشته‌اند، تا آنجا که کتابخانه‌های عربی و اسلامی زمان خودشان را از نتایج ارزشمند زحمات خود انباشته کردند. کاری که خود دلیل بر توان زیاد آن بزرگ‌مردان، در بالا بردن سطح دانش و استوار کردن پایه‌های اخلاق و تهذیب افکار می‌باشد.
[۶] شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیه‌السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، ۱۳۶۸ ش، ج ۲، ص ۲۴۷ ـ ۲۴۸.



۱. محمدی اشتهاردی، محمد، سوگنامه آل‌محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم، قم، نشر ناصر، چاپ اول، ۱۳۶۹، ص۸۹.
۲. پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه تحقیقاتی و تعلیماتی امام صادق علیه‌السلام، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ص۴۱۳.
۳. شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیه‌السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، ۱۳۶۸ ش، ج ۱، ص ۲۶۷.
۴. شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیه‌السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، ۱۳۶۸ ش، ج ۲، ص ۲۴۷.
۵. شیخ عباس قمی، انوار البهیّه، ترجمه محمد محمدی اشتهاردی، قم، نشر ناصر، چاپ دوم، ۱۳۷۶ ش، ص ۲۸۹.    
۶. شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیه‌السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، ۱۳۶۸ ش، ج ۲، ص ۲۴۷ ـ ۲۴۸.



سایت اندیشه قم.    


رده‌های این صفحه : امام کاظم | تاریخ معصومان




جعبه ابزار